Agrobiotexnologiya fanidan laboratoriya ishlarini bajarish uchun

Uslubiy kо‘rsatma:
Tuproqdagi mikroorganizmlar soni har xil usul bilan 
aniqlanadi. Shulardan tuproqdan eritma tayyorlab, zich oziqa muhitiga ekib, 
mikroorganizmlarning sonini aniqlash eng qulay usul hisoblanadi. Tuproqning 
mikroflorasini aniqlashda asosan GPA yoki DPA muhitlaridan foydalaniladi. Tuproq 
mikroflorasini aniqlash uchun 10-20 sm chuqurlikdan namuna olib, 1 g tuproq tarozida 
tortib olinib, eritmaning oxirgi darajasi 1:1 000 000 bо‘lguncha sterillangan suvga 
aralashtiriladi. Buning uchun ajratib olingan 1 g tuproq sterillangan kolbaga solinib, 
ustiga 99 ml sterillangan suv quyiladi. Sо‘ngra 3 minut davomida chayqatib 
aralashtiriladi. Hosil bо‘lgan aralashmadan sterillangan pipetka bilan 1 ml olib, 9 ml 
sterillangan suv solingan birinchi probirkaga quyiladi. U yaxshilab aralashtirilgandan 
sо‘ng 1 minut davomida birinchi probirkadan pipetka bilan 1 ml aralashmani olib, 9 ml 
sterillangan suv quyilgan ikkinchi probirkaga solinadi. Xuddi shu tartibda ikkinchi 
probirkadan 1 ml olib uchinchi probirkaga solinadi, uchinchi probirkadan 1 ml olib 
tо‘rtinchi propirkaga solinadi, tо‘rtinchi probirkadan 1 ml olib beshinchi probirkaga 
solinadi. Natijada oxirgi eritmaning konsentratsiyasi 1:1 000 000 bо‘ladi. 
Mikrobni ekish. 
Hosil bо‘lgan oxirgi eritmadan sterillangan pipetka bilan 1 ml 
dan uchta Petri likobchasiga solinadi, sо‘ngra likobchalarga eritilgan va 40-45
o
S

gacha 
DPA (dukkakli о‘simliklardan tayyorlangan agar) yoki GPA quyiladi va uni sekin 

chayqab eritma muhitga aralashtiriladi. Likobchadagi muhit qotgandan sо‘ng 3 kun 
davomida 25
o 
issiq termostatga qо‘yiladi. 
 Mikroblar miqdorini aniqlash. 
Uchchala likobchadagi unib chiqqan mikroblar 
koloniyalarining о‘rtacha soni aniqlanadi. Mikrob koloniyalari sanalganda likopchaning 
qopqog‘i ochilmasligi kerak. Masalan, birinchi likopchada 40 ta, ikkinchisida 30 ta, 

---

uchinchisida esa 50 ta mikrob koloniyasi borligi aniqlandi, bunda chiqqan sonlarning 
hammasini qо‘shib, 3 ga bо‘lib, eritma darajasiga kо‘paytiriladi:
40 + 30 + 50 * 1000000+40000000. 
3
Shunday qilib 1 g tuproqda 40 000 000 bakteriya borligi aniqlandi. Bu usul juda 
qulay va oson hisoblanadi. Agar likopchada mikrob tо‘plamlari kо‘p о‘sib chiqqan 
bо‘lsa maxsus sanash taxtasi yordamida mikroblar sanalib 1 g tuproq hisobiga 
aylantiriladi. 
Tuproqdagi mikroblarning sonini aniqlash bilangina chegaralanib qolmasdan, 
balki unib chiqqan mikroorganizmlarning kultural va morfologik belgilarini ham 
о‘rganish kerak. Bu qishloq xо‘jalik mirobiologiyasida katta ahamiyatga egadir. 
Mikroblarning kultural belgilari о‘rganilganda koloniyaning rangi, katta-kichikligi va 
shakliga ahamiyat berish lozim. Morfologik xususiyatlari esa mikrob koloniyasidan 
preparat 
tayyorlab 
mikroskopda kо‘rish bilan aniqlanadi. Talaba, tuproq 
mikroorganizmlarning xususiyatlarini о‘rganishi uchun likopchada о‘sib chiqqan 
mikroblar koloniyasidan 3-4 tasini olib, mikroskopda kо‘rishi va uning kо‘zga 
kо‘ringan belgilarini daftariga yozish kerak.