Ali pasa camiİ ve TÜrbesi

BİBLİYOGRAFYA

1) G. de Guitlet, Lacedamone Ancienne et Novvette, Paris 1671, s. 83;

2) N. Ralamb, A Relation of a Journey to Constantinople ²⁶⁸. Churchill, A Colection of Voyages and Traveis içinde, London 1745, IV, 705;

3) P. Bayie, Dictİonnaire Historique. et Critiçue, Paris 1820, VII, 479, 480;

4) M. J. de Goeje, Catalogus Codicum Orientalium, Leiden 1873, V, 98;

5) Rieu. Catalogue, s. 212, 213;

6) F. Madan. A Summary Catalogue of Westem Manuscripts in the Bodleian Library of Oxford, Oxford 1895, III, 474;

7) G. D. Macray. Catatogi Codicum Manuscriptorum Bibliothecae Bodteianae, Oxonii 1898, IV, sütun 444, 445; 8) J. Young - P. H. Altkin. A Catalogue of the Manuscripts in the Library of the Hunterian Museum in the Uniuersity of Glascou, Glascow 1908, s. 479;

9) H. Ethe, Catalogue of the Persian Turkish, Hindustani and Pushtu Manuscripts in the Bodleian Library, Oxford 1930, II, sütun 1252;

10) B. Mitler. Beyond the Subilme Porte the Grand Seraglio of İstambul, Yale 1931, s. XV, 264;

11) a.mlf.. The Palace School of Muhammed the Conçueror, Harvard 1941, s. 47;

12) Blochet. Catalogue, s. 89, 90, 98, 99, 122;

13) Muhammed Abdel Halim, Antoine Galland sa Vie et son Oeuvre, Paris 1964, s. 34, 35;

14) C. E. Wrighi-F. Harleiane, A Study of the Harteian Cotlection of Manuscripts in the British Museum, London 1972, s. 113, 114;

15) Şükrü Elçin, Ali Ufkî, Hayatı Eserleri ue Mecmûa-i Sâz ü Söz, İstanbul 1976, önsöz;

16) a.mlf., “Ali Ufkî'nin Bilinmeyen Bes­teleri”, TK, sy. 121 (1972), s. 48, 51;

17) Rıza Nur, “Un manuscripts du Milieu du 17. Siecle et la Poesie Turques”, Reuue de Turcologle, 1/2, Alexandrie 1932, s. 136, 141;

18) F. Babinger. “Bobowski, Ali Beg”, Polski Slouınik Biograficzny, II, Krakow 1936, s. 156, 157;

19) C. V. Jacobowsky, “Var Albertus Bobovius-Ali Bec, den larde (Palniske Turcken) miniatyrmâlare?, Suenska Odentsallskapets Arsbok, Stockholm 1937, s. 39, 50;

20) F. Lyman Maccallum. “Kitâb-ı Mukad-des'in Türkçe Tercümesine Dair”, Tercüme Dergisi, 111/13, İstanbul 1942, s. 59, 68;

21) Çağa­tay Uluçay. “Mecmûa-i Sâz Söz", TMD, sy. 4 (1948), s. 4, 24;

22) Mete Görün, “Ali Ufkî'nin Başına Gelenler”, MM, sy. 324 (1976), s. 4, 5;

23) Turgut Kut “Ali Ufkî Bey ve Eserleri Hak­kında”, MM, sy. 332(1977), s. 5, 19;

24) Aralan Terzioğlu, “1665 Senesinden Kalma Bir İtalyan­ca Elyazması Nüshaya ve Bunun 1667 Se­nesinde Yapılan Almanca Tercümesine Gö­re Topkapı Sarayı'ndaki Enderun Hastane-si'nin Mimari Özellikleri ve Teşkilâtı”, AÜ Tıp Fakültesi Mecmuası, XXX/2, Ankara 1977, s. 511, 530;

25) Barbara Flemming. “Zwei Türkische Bibelhandschriften in Leiden Als Mittelos-manische Sprachdenmaâler”, WZKM, LXXVI (1986), s. 111, 118;

26) Cem Behar, “Ali Ufkî'nin Bilinmeyen Bir Mûsikî Elyazması: Mezmurlar”, TT, sy. 47 (1987), s. 44, 47. ²⁶⁹

Turgut Kut

ALİ ÜSKÜDARİ

XVIII. yüzyılın ilk yarısında yaşayan Osmanlı müzehhibi ve lake ustası.

Doğum ve ölüm tarihleri belli değil­dir. Müstakimzâde, onun Hacı Yûsuf-u MısrTnin öğrencisi olduğunu ve XVIII. yüzyılın tanınmış hattatlarından Yedi-kuleli Seyyid Abdullah'ın yazdığı mushafların tezhibini yaptığını ve saz yaz­ma vadisinde (bk. tezhip) “Sânî-i Şah Kulı” olduğunu kaydeder ²⁷⁰ Tezhiplerinde, XVI. yüzyılın ilk yansında saray nakkaşhanesinde çalışmış olan ressam Şah Kulı'nın Osmanlı süsleme sanatına kazandırdığı motifleri severek ve titizlikle işlemiştir. Onun imzasını ta­şıyan tezhiplerle lake (rugan) tekniğinde-ki cilt kapakları, yazı altlıkları, yazı çek­meceleri, yazı kuburları (bk. kalemdan) ve yaylar 1723-1761 yılları arasına rast­layan tarihleri taşımaktadır. Topkapı Sa­rayı Arşivi'nde muhafaza edilen ehl-i hiref defterlerindeki 1143-1144 (1731-1732) yıllarına ait masraf kayıtlarından sanatçının saray İçin çalıştığı anlaşılmak­tadır. Eserleri Topkapı Sarayı Müzesi, Türk ve İslâm Eserleri Müzesi, İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi ile yurt içinde ve dışında çeşitli koleksiyonlarda korun­maktadır. İstanbul Üniversitesi Kütüpha-nesi'nde bulunan ve cönk tarzında şarkı makamlarını toplayan bir mecmuada da ²⁷¹ Batı etkisini yansıtan realist çiçek resimleri yer almaktadır. ²⁷²

BİBLİYOGRAFYA

1) Müstakimzâde, Tuhfe, s. 271;

2) Rıfkı Melül Meriç. Türk Makış Sanatı Tarihi Araştırmaları, Ankara 1953, I, 63, 64;

3) Süheyl Ünver, Müzehip ve Çiçek Ressamı Üsküdarlı Ali, İstanbul 1954;

4) Kemâl Çığ. “18. Asır Lake Tezhibcilerinden Ali al-Üsküdarî”, Türk Tarih Arkeologya ve Etnografya Dergisi, sy. 5, İstanbul 1949, s. 193, 198;

5) Haydar Yağmurlu. “Tezhip San'atı Hakkında Genel Açıklamalar ve Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesinde İmzalı Eser­leri Bulunan Tezhip Ustaları”, Türk Etnograf­ya Dergisi, sy. 3, İstanbul 1973, s. 79, 114. ²⁷³

Filiz Çağman

ALİ b. YAHYA es-SÛFİ

Fâtih devri hattatlarından.

Yazıyı babası Edirneli Yahya es-Süfi’den öğrenmiş olan Ali b. Yahya'nın ha­yatı hakkında fazla bilgi yoktur. Kab­ri Karacaahmet Mezarlığı'nda Hattatlar Makberesi denilen yerdedir. Şeyh Ham­dullah'ın oraya defnedilmeyi istemesi de bundan dolayıdır.

Her cins yazıda üstat İdi. Bilhassa celî-sülüs ve müsennâ yazılarda şöhret bulmuştur. Celî yazı sahasında bu sana­tın en önemli merhalelerinden birinin mümessili olarak kabul edilmiştir. Bili­nen imzalı yazılarının hepsi kitabelerden ibaret olup bunlar Topkapı Sarayı (Sarây-ı Celîd) Bâb-ı Hümâyun kapı ke­meri aynasındaki müsennâ besmele ve “İnne'l-mütteklne” âyet-i kerîmesi, ka­pı kemeri üstündeki girift celî-sülüs in­şa kitabeleri ile yanda yuvarlak müsen­nâ “Nasrun minallah” âyet-İ kerimesi ve Fâtih Camii'nin üç parçadan meyda­na gelen İnşa kitâbesidir.

Taşa hakkedilmiş bu yazılarda kelime ve harflerin terkip, istif ve satıra diziliş­lerinde büyük bir ustalık ve daha önce­kilere göre bir tekâmül görülür. Baba oğul Yahya ve Ali es-Sûfî'nin celî-sülüs hattında açtığı çığır. XVIII. asrın sonuna kadar önemli bir gelişme göstermeden devam etmiştir. Ali es-Süfî'nin sülüs ve nesih yazılarına tesadüf edilmemiştir. ²⁷⁴