Annan Planı ile kurulması öngörülen Kıbrıs Türk Kurucu Devleti'nin Anayasası kibris türk devleti anayasasi



Yüklə 287,05 Kb.
səhifə1/6
tarix15.01.2019
ölçüsü287,05 Kb.
#96736
  1   2   3   4   5   6

Annan Planı ile kurulması öngörülen Kıbrıs Türk Kurucu Devleti'nin Anayasası

KIBRIS TÜRK DEVLETİ ANAYASASI


İÇİNDEKİLER
GİRİŞ
I. BÖLÜM
GENEL İLKELER

Madde 1 :  Kıbrıs Türk Devletinin Şekli ve Nitelikleri


Madde 2 :  Kıbrıs Türk Devletinin Yetkileri
Madde 3 :  Devletin Bütünlüğü, Resmi Dili, Marşı ve Başkenti
Madde 4 :  Birleşik Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasasına Sadakat
Madde 5 :  Yasama Erki
Madde 6 :  Yürütmenin Yetkileri ve Görevleri
Madde 7 :  Yargı Erki
Madde 8 :  Birleşik Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasasına Bağlı Olarak Anayasanın Üstünlüğü ve Bağlayıcı Gücü 
Madde 9 :  Kıbrıs Türk Devletinin Sınırları


II. BÖLÜM
TEMEL HAKLAR ÖZGÜRLÜKLER VE ÖDEVLER
I. KISIM
GENEL HÜKÜMLER

Madde 10 :  İnsan Onuruna Saygı


Madde 11 :  Eşitlik
Madde 12 :  Temel Hakların Niteliği ve Korunması
Madde 13 :  Temel Hak ve Özgürlüklerin Özü ve Kısıtlanması
Madde 14 :  Temel Hak ve Özgürlüklerin Kötüye Kullanılmaması
Madde 15 :  Azınlıkların Statüsü
Madde 16 :  Yabancıların Statüsü

II. KISIM
KİŞİLERİN HAKLARI, ÖZGÜRLÜKLERİ VE ÖDEVLERİ

Madde 17 :  Kişi Bütünlüğü


Madde 18 :  Yaşam Hakkı
Madde 19 :  Kişinin Maddi ve Manevi Bütünlüğünün Korunması
Madde 20 :  Kişinin Özgürlüğü ve Güvenliği
Madde 21 :  Adli Yargıya ilişkin Haklar
Madde 22 :  Sanıkların Hakları
Madde 23 :  Bireyin Özel Hayatının Gizliliği
Madde 24 :  Kişiye ait Bilgilerin Korunması
Madde 25 :  Konut Dokunulmazlığı
Madde 26 :  Haberleşme Özgürlüğü
Madde 27 :  Dolaşım ve İkamet Özgürlüğü 
Madde 28 :  Vicdan ve Din Özgürlüğü
Madde 29 :  Düşünce, Konuşma ve İfade Özgürlüğü
Madde 30 :  Bilim ve Sanat Özgürlüğü
Madde 31 :  Basın Özgürlüğü
Madde 32 :  Gazete, Dergi ve Broşür Yayımlama Hakkı
Madde 33 :  Kitap Yayımlama Hakkı
Madde 34 :  Basım Teçhizatının Korunması
Madde 35 :  Basın Dışındaki Haberleşme Araçlarından Yararlanma Hakkı
Madde 36 :  Düzeltme ve Cevap Hakkı
Madde 37 :  Toplantı ve Gösteri Hakkı
Madde 38 :  Dernek Kurma Hakkı
Madde 39 :  İyi Yönetilme Hakkı


III. KISIM
SOSYAL VE EKONOMİK HAKLAR, ÖZGÜRLÜKLER VE ÖDEVLER

Madde 40 :  Ailenin Korunması


Madde 41 :  Çocukların Korunması
Madde 42 :  Yaşlıların Korunması
Madde 43 : Mülkiyet Haklarına İlişkin Genel Hükümler
Madde 44 :  Toprağın Korunması
Madde 45 :  Kıyıların Korunması
Madde 46 :  Tarih, Kültür ve Doğa Varlıklarının Korunması
Madde 47 :  Çevrenin Korunması
Madde 48 :  İktisap ve Müsadere
Madde 49 :  Vakıf Malları ile ilgili İktisap, Müsadere ve Kısıtlamalar
Madde 50 :  Devletleştirme
Madde 51 :  Konut Hakkı
Madde 52 :  Sağlık Hakkı
Madde 53 :  Sözleşme Hakkı
Madde 54 :  Ekonomik ve Sosyal Hayatın Düzeni
Madde 55 :  Çalışma Özgürlüğü
Madde 56 :  Çalışma Hakkı
Madde 57 :  İstihdam Koşulları
Madde 58 :  Dinlenme Hakkı
Madde 59 :  Ücrette Hakkaniyet Sağlanması
Madde 60 :  Sendika Kurma Hakkı
Madde 61 :  Toplu Sözleşme ve Grev Hakkı
Madde 62 :  Sosyal Güvenlik Hakkı
Madde 63 :  Açlıktan Korunma Hakkı
Madde 64 :  Özel Olarak Korunma Hakkı
Madde 65 :  Yoksulların Rehabilitasyonu
Madde 66 :  Öğrenim ve Eğitim Hakkı
Madde 67 :  Gençliğin Korunması
Madde 68 :  Sporun Özendirilmesi
Madde 69 :  Sanatın, Sanatçının ve Kültürel Hakların Korunması
Madde 70 :  Kooperatifçiliğin Geliştirilmesi
Madde 71 :  Tarım ve Çiftçilerin Korunması
Madde 72 :  Tüketicilerin Korunması
Madde 73 :  Devletin Ekonomik ve Sosyal Görevlerinin Sınırı


IV. KISIM
SİYASİ HAKLAR VE ÖDEVLER

Madde 74 :  Kurucu devlette iç vatandaşlık statüsü


Madde 75 :  Seçme, seçilme ve halk oylamasına katılma hakkı
Madde 76 :  Seçimlerin genel yönetimi ve denetimi
Madde 77 :  Siyasi parti kurma hakkı ve partilerin siyasi hayattaki yeri
Madde 78 :  Siyasi partilerin uyacakları ilkeler
Madde 79 :  Kamu hizmetine girme hakkı
Madde 80 :  Birleşik Kıbrıs Cumhuriyeti’nin örgüt, kurum ve kuruluşlarına atamalar
Madde 81 :  Mal bildirimi
Madde 82 :  Vergi ödevi
Madde 83 :  Dilekçe hakkı

III. BÖLÜM
YASAMA
BİRİNCİ KISIM
KIBRIS TÜRK DEVLETİ MECLİSİ

Madde 84 :  Kıbrıs Türk Devleti Meclisi’nin oluşumu


Madde 85 :  Kıbrıs Türk Devleti Meclisi’nin görev ve yetkileri
Madde 86 :  Kıbrıs Türk Devleti Meclis seçimleri
Madde 87 :  Kıbrıs Türk Devleti Meclisi’nin dokunulmazlığı, iç güvenliği ve idare hizmetleri
Madde 88 :  Kıbrıs Türk Devleti Meclisi’nin toplantıları ve çalışma düzeni
Madde 89 :  And içme
Madde 90 :  Kıbrıs Türk Devleti Meclisi’nin başkanlık divanı
Madde 91 :  Yasama dokunulmazlığı
Madde 92 :  Milletvekilliğinin sona ermesi
Madde 93 :  Milletvekilliği ile bağdaşmayan görevler
Madde 94 :  Milletvekillerinin ödenekleri
Madde 95 :  Kıbrıs Türk Devleti Meclisi seçimlerinin yenilenmesi

İKİNCİ KISIM

Yasaların Yapılması


Madde 96 :  Yasa ve kararların yapılması ile ilgili genel kurallar
Madde 97 :  Ticari ve kültürel konularda uluslararası anlaşmaların onaylanması
Madde 98 :  Bütçenin hazırlanması, uygulanması, görüşülmesi ve kabulü
Madde 99 :  Kesin hesaplar
Madde 100 :  Yasaların Kıbrıs Türk Devleti Cumhurbaşkanınca yayınlanması 
Madde 101 :  Kararların yayımlanması

ÜÇÜNCÜ KISIM

Kıbrıs Türk Devleti Meclisinin Bilgi Edinme ve Denetim Usulleri


Madde 102 :  Genel olarak Bilgi Edinme ve Denetleme Yetkisi
Madde 103 :  Soru Yöneltilmesi ve Genel Görüşme Açılması
Madde 104 :  Araştırma ve Soruşturma

 

IV. BÖLÜM


Yürütme
BİRİNCİ  KISIM


Cumhurbaşkanı 
Madde 105 :  Cumhurbaşkanı
Madde 106 :  Kıbrıs Türk Devleti Başkanının And İçmesi
Madde 107 :  Cumhurbaşkanın Tarafsızlığı
Madde 108 :  Kıbrıs Türk Devleti Cumhurbaşkanının  Görev ve Yetkileri
Madde 109 :  Kıbrıs Türk Devleti Cumhurbaşkanının Dokunulmazlığı ve Sorumluluğu
Madde 110 :  Cumhurbaşkanlığı Makamının Boşalması
Madde 111 :  Kıbrıs Türk Devleti Cumhurbaşkanlığına Vekalet Etme

İKİNCİ KISIM


Bakanlar Kurulu


Madde 112 :  Bakanlar Kurulu’nun Oluşumu
Madde 113 :  Başbakanın Görevleri, Yetkileri ve Sorumlulukları
Madde 114 :  Bakanlıkların Kurulması
Madde 115 :  Bakanlar Kurulu’nun Göreve Başlaması ve Sorumlulukları
Madde 116 :  Bakanların Görevleri, Yetkileri ve Sorumlulukları
Madde 117 :  Kanun Hükmünde Kararname

ÜÇÜNCÜ KISIM

İdari Hükümler


Madde 118 :  İdare
Madde 119 :  Kamu Denetçisi
Madde 120 :  Daire ve Hizmet Birimlerinin Kuruluşu
Madde 121 :  Merkezi Yönetim
Madde 122 :  Polis Teşkilatı
Madde 123 :  Yerel Yönetimler
Madde 124 :  Kamu Hizmetleriyle İlgili Temel ve Sürekli Görevlerin Yerine Getirilmesi
Madde 125 :  Kamu Personeli ve Diğer Kamu Görevleriyle  İlgili Hükümler
Madde 126 :  Tüzük ve Yönetmelikler
Madde 127 :  Yasadışı Emirler

DÖRDÜNCÜ KISIM

Olağanüstü Hal


Madde 128 :  Tabii Afetler, Ciddi Ekonomik Kriz ve Yaygın Şiddet Olayları Nedeniyle Olağanüstü  Hal ilanı
Madde 129 :  Olağanüstü Hallerle İlgili Düzenlemeler

 

BEŞİNCİ KISIM


Teşkilatlar


Madde 130 :  Kamu Kurumu Niteliğindeki Meslek  Teşekkülleri
Madde 131 :  Yüksek Öğretim Kurulları
Madde 132 :  Radyo, Televizyon Yayınları ve Haber Ajansları
Madde 133 :  Uzman ve Özerk Kurumlar
Madde 134 :  Vakıflar Teşkilatı ve Din İşleri Dairesi

ALTINCI KISIM

Ekonomik ve Mali Hükümler


Madde 135 :  Sayıştay


Madde 136 :  Kamu Hizmet Teşekküllerinin Denetlenmesi
Madde 137 :  Kalkınma ve Planlama
Madde 138 :  Devlet’in Mali Yükümlülük Altına Sokulması ve Fonların Kurulması


V. BÖLÜM

BİRİNCİ  KISIM


Genel Hükümler

Madde 139 :  Mahkemelerin Bağımsızlığı 


Madde 140 :  Yargıçların Görev Süresi Güvencesi
Madde 141 :  Yargıçlık Mesleği
Madde 142 :  Duruşmaların Kamuya Açık ve Kararlarının Gerekçeli Olması
Madde 143 :  Küçüklerin Yargılanması
Madde 144 :  Yüksek Adliye Kurulu
Madde 145 :  Mahkeme Karar ve Emirlerine Uymayanların Cezalandırılması

İKİNCİ  KISIM


Kıbrıs Türk Devleti
Yüksek Mahkemesi

Madde 146 :  Devlet’in Yüksek Mahkemesi’nin Oluşumu ve Görev Bölümü


ÜÇÜNCÜ  KISIM


Anayasa Mahkemesi Sıfatıyla 
Görev Yapan Yüksek Mahkemenin
Görev ve Yetkileri

Madde 147 :  Anayasa Mahkemesinin Yetkileri


Madde 148 :  Organlar Arasında Yetki Uyuşmazlığı
Madde 149 :  Yasaların Anayasaya Aykırılığı
Madde 150 :  İptal Davaları
Madde 151 :  Anayasaya Aykırılık Sorunlarının Mahkemeler Tarafından Yüksek Mahkemeye Gönderilmesi
Madde 152 :  Anayasanın Yorumu
Madde 153 :  Anayasa Mahkemesinin Kararları

DÖRDÜNCÜ KISIM


Kıbrıs Türk Devleti Yüksek Mahkemesi’nin Yargıtay Sıfatıyla Görev ve Yetkileri

Madde 154 :  Yargıtayın Yetkileri

BEŞİNCİ KISIM
Kıbrıs Türk Devleti Yüksek Mahkemesi’nin Yüksek İdare Mahkemesi Olarak Görev ve Yetkileri

Madde 155 :  Yüksek İdare Mahkemesinin Yetkileri

ALTINCI KISIM
Kıbrıs Türk Devleti Yüksek Mahkemesi’nin Diğer Görev ve Yetkileri

Madde 156 :  Kıbrıs Türk Devleti Yüksek Mahkemesi’nin Diğer Görev ve Yetkileri


Madde 157 :  Mahkeme İç Tüzükleri Yapma Yetkisi

YEDİNCİ KISIM


Alt Mahkemeler
Madde 158 :  Alt Derece Mahkemelerin Kuruluşu, Görev ve Yetkileri

SEKİZİNCİ  KISIM


Başsavcılık 


Madde 159 :  Başsavcı ve Devletin Hukuk Danışmanları

ALTINCI BÖLÜM

Muhtelif Hükümler


Madde 160 :  Devletin Mülkiyet Hakkı
Madde 161 :  Kamu Personeli Haklarının Mahfuz Tutulması
Madde 162 :  Kıbrıs Türk Devleti’nin Resmi Gazetesi

YEDİNCİ BÖLÜM

Nihai Hükümler


Madde 163:  Anayasa’nın Değiştirilmesi
Madde 164:  Tanımlar
Madde 165:  Anayasa’nın Yürürlüğe Girmesi

SEKİZİNCİ BÖLÜM

Geçici Hükümleri

Geçici Madde 1:  Zarar Gören Yurttaşların Korunması
Geçici Madde 2:  Kıbrıs Türk Devlet Meclisi Seçimleri
Geçici Madde 3:  Birleşik Kıbrıs Cumhuriyeti Geçiş Dönemi Parlamentosuna Atama
Geçici Madde 4:  Birleşik Kıbrıs Cumhuriyeti’nin Eşbaşkanlığı 
Geçici Madde 5:  Geçici Kurallar
Geçici Madde 6:  Mevcut Organ, Kurum ve Kuruluşların Durumu
Geçici Madde 7:  Yeniden Yerleştirme Kurulu ve Kıbrıs Mülkiyet Kuruluna Atama
Geçici Madde 8:  Anayasa’nın Yayımlanması
Geçici Madde 9:  Devlet Anayasasının Geçiş Döneminde Değiştirilmesi
Geçici Madde 10: Yerel Otorite Organlarının Seçimi


KIBRIS TÜRK DEVLETİ ANAYASASI

 

GİRİŞ


Biz Kıbrıs Türk Halkı,
Kıbrıs Türk Devleti’nin toprak bütünlüğü, güvenliği ve anayasal düzeninin Garanti Antlaşmasıyla teminat altına alındığını hatırda tutarak, 24 Nisan 2004 tarihinde düzenlenen halkoylamasıyla kabul edilen işbu Anayasayı Kıbrıs Türk Devletinin Anayasası olarak egemen bir şekilde ilan ederiz.

BİRİNCİ BÖLÜM
GENEL İLKELER

 
 Kıbrıs Türk Devletinin Şekli ve Nitelikleri


 Madde 1

Birleşik Kıbrıs Cumhuriyetinin, siyasi eşitlik, iki kesimlilik ve eşit statü temeline dayalı iki Kurucu Devletinden biridir. Kıbrıslı Türklerin ayrı kimliğini ve iki bölgeli bir ortaklık içindeki eşit siyasi statüyü temsil eder. Kıbrıs Türk Devleti, insan hakları, demokrasi, temsili cumhuriyet yönetimi, sosyal adalet ve hukukun üstünlüğü ilkelerine dayanan laik bir Devlettir. 
 
Kıbrıs Türk Devletinin Yetkileri
Madde 2

(1) Devlet, Birleşik Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasasının açıkça Federal Devlete vermediği yetki ve işlevleri Federal Anayasanın sınırları içerisinde kendi yasama, yürütme ve yargı organları aracılığıyla ülkesinde egemen bir biçimde kullanır.

(2) Devlet ayrıca, Kuruluş Anlaşması, Birleşik Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasası veya Federal hükümet tarafından kendisine verilen veya devredilen tüm yetkileri ve görevleri serbestçe yerine getirir.

(3) Devlet’te hiçbir kurum, daire veya makam, doğrudan veya dolaylı olarak işbu Anayasa veya Birleşik Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasasından kaynaklanmayan hiçbir yetkiyi kullanamaz.

Devletin Bütünlüğü, Resmi Dili, Marşı ve Başkenti
Madde 3

(1) Devlet, sınırları içerisinde yaşayan halkıyla bölünmez bir bütündür.

(2) Resmi Dil Türkçe'dir.

(3) Devlet’in kendi bayrağı ve Marşı vardır. Kuruluş Anlaşması ve Birleşik Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasasının ilgili hükümlerine bağlı olmak kaydıyla Devlet’in ülkesinde Türk bayrağı da çekilebilir.

(4) Devletin başkenti Lefkoşa'dır.

 

Birleşik Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasasına Sadakat
Madde 4

(1) Devletin herhangi bir kurumu Federal Hükümet veya Kıbrıs Rum Devleti yetkilerine müdahale edemez.

(2) Devletin, Birleşik Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasası’na aykırı olan herhangi bir işlem yok ve batıldır.

(3) Hükümetin her düzeydeki tüm işlemleri Birleşik Kıbrıs Cumhuriyeti ile bağlılık, sadakat, eşgüdüm ve işbirliği ilkelerine uygun olacaktır.

 

Yasama Erki
Madde 5

Yasama erki, Devlet’in Meclisinin uhdesindedir.
 
 Yürütmenin Yetkileri ve Görevleri
 Madde 6

Yürütme görevleri ve yetkileri, Devlet’in Cumhurbaşkanı ve Bakanlar Kurulu tarafından Anayasa ve yasalara uygun olarak yerine getirilir ve kullanılır.

 Yargı Erki


 Madde 7

 Yargı yetkisi bağımsız mahkemeler tarafından kullanılır.
 

Birleşik Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasasına Bağlı Olarak Anayasanın  Üstünlüğü ve Bağlayıcı Gücü
Madde 8

(1) Anayasa hükümleri, Kıbrıs Türk Devletindeki yasama, yürütme ve yargı organlarını, Devlet’in idari makamlarını ve tüm kuruluş ve bireyleri bağlayan temel hukuk ilkeleridir.

(2) Devlet’in hiçbir işlev ve usulü işbu Anayasaya aykırı ve onunla uyumsuz olamaz.

(3) Hükümetin her düzeydeki tüm tasarrufları orantılılık ve iyi niyet ilkelerine uygun olmalıdır.

 Kıbrıs Türk Devletinin Sınırları


 Madde 9

 Devlet’in sınırları Kuruluş Anlaşması ve Birleşik Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasasıyla belirlenmiştir.

 
İKİNCİ BÖLÜM


TEMEL HAKLAR, ÖZGÜRLÜKLER VE ÖDEVLER

 
BİRİNCİ KISIM
Genel Hükümler
 
İnsan Onuruna Saygı
Madde 10
 Kişinin onuru dokunulamazdır. Kişi onuruna saygı devlet ve toplum yaşamının ana ilkesidir.

Eşitlik 
Madde 11

(1) Herkes, hiç ayırım gözetilmeksizin, yasa önünde eşittir. Herhangi bir birey, aile, zümre veya sınıfa ayrıcalık tanınamaz.

(2) Bireyler arasında, cinsiyet, ırk, renk, etnik ve toplumsal köken, genetik özellikler, dil, din veya inanç, siyasi veya herhangi bir başka görüş, mülkiyet, doğum, özürlü olma, yaş veya cinsel tercih gibi gerekçelerle ayrımcılık yapılamaz.

(3) Devlet kurumları ve idari makamları, tüm tasarruflarında yasa önünde eşitlik ilkesine uygun olarak hareket etmek ve ayrımcılık yapmamak zorundadırlar.

(4) Mali açıdan muhtaç durumda olanların Anayasa ve yasalarla elde ettikleri veya edecekleri kazanımlar, bu Madde ileri sürülerek ortadan kaldırılamaz.

(5) İstihdam, çalışma ve ücret dahil olmak üzere her alanda erkekler ve kadınlar arasında kapsamlı eşitlik sağlanır.

(6) Eşitlik ilkesi, toplumsal ve siyasal yaşamda yeterli ölçüde temsil edilemeyen cinsiyetin lehine yasal önlemlerin alınmasını ve sürdürülmesini engellemez.



Temel Hakların Niteliği ve Korunması
Madde 12

(1) Herkes, mevcudiyetinin özünden kaynaklanan, mahrum kılınamayacağı, devredilemez ve vazgeçilmez temel hak ve özgürlüklere sahiptir.

(2) Devlet, kişinin temel hak ve özgürlüklerini, kişi huzuru, sosyal adalet ve hukuk devleti ilkeleriyle bağdaşmayacak biçimde kısıtlayan siyasal, ekonomik ve toplumsal bütün engelleri kaldırır; insanın maddi ve manevi varlığının gelişmesi için gerekli koşulları hazırlar.

(3) Anayasayla tanınmış hak ve özgürlükleri ihlal edilen herkes, ilgili makamlara etkili yollardan ve gecikme olmaksızın başvurma hakkına sahiptir.

(4) Devlet’in yasama, yürütme ve yargı organları bu bölümdeki hükümlerin tam olarak uygulanmasını sağlamaktan sorumludurlar.



Temel Hak ve Özgürlüklerin Özü ve Kısıtlanması
Madde 13

(1) Herkes, temel hak ve özgürlüklerini kullanırken başkalarının hak ve özgürlüklerine saygı gösterir.

(2) Temel hak ve özgürlükler ancak yasayla ve yalnızca ilgili maddelerde belirtilen neden ve amaçların haklı kıldığı ölçüde kısıtlanabilir.

(3) Kısıtlamalar Anayasanın lafzına ve ruhuna ve demokratik toplum düzeninin gereklerine aykırı olamaz ve bir hak ve özgürlüğün özünü etkilemez.

(4) Temel hak ve özgürlükler ve bunlara getirilebilecek kısıtlamaların yorumunda Birleşik Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasasının 11’inci Maddesine uygun olarak, Avrupa ve uluslararası insan hakları kurumlarının içtihat oluşturan veya yönlendirici mahiyetteki kararları münasip şekilde dikkate alınabilir.



Temel Hak ve Özgürlüklerin Kötüye Kullanılmaması
Madde 14

(1) İşbu Anayasayla sağlanan hak ve özgürlüklerden hiçbiri, Birleşik Kıbrıs Cumhuriyeti Kuruluş Anlaşması ve işbu Anayasayla Birleşik Kıbrıs Cumhuriyetine ve Devlet’e atfedilen temel nitelikleri ortadan kaldırdığı şeklinde telakki edilmez.

(2) İşbu Anayasa’nın hiçbir hükmü Devlet’e ya da kişilere, işbu Anayasa’yla tanınan hak ve özgürlüklerin yok edilmesini ya da işbu Anayasa’da belirtilenden daha geniş biçimde kısıtlanmasını amaçlayan bir faaliyette bulunmalarına cevaz verdiği şeklinde yorumlanamaz.

 Azınlıkların Statüsü
 Madde 15

 Devlet, sınırları içinde ikamet eden dinsel azınlıkların, yani Maruni, Latin ve Ermenilerin ve Birleşik Kıbrıs Cumhuriyeti Kuruluş Anlaşmasında ve Anayasasında zikredilen, Karpaz bölgesindeki köylerde ikamet eden Kıbrıslı Rumların haklarını korur.




Yabancıların Statüsü
 Madde 16

 İşbu Anayasa’da atıfta bulunulan hak ve özgürlükler, yabancılar bakımından, Birleşik Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasası ve uluslararası hukuka uygun olarak yasayla kısıtlanabilir.


İKİNCİ KISIM
Kişilerin Hak, Özgürlük ve Ödevleri
 

 Kişi Dokunulmazlığı


 Madde 17

(1) Herkes, barış, güvenlik ve huzur içinde yaşama, maddi ve manevi varlığını geliştirme ve koruma hakkına sahiptir.

(2) Kimse kötü muameleye veya işkenceye maruz kılınamaz.

(3) Kimse, insanlık şeref ve haysiyetiyle bağdaşmayan bir cezaya veya muameleye tabi tutulamaz.

(4) Kişinin şeref ve haysiyeti dokunulmazdır. Herkes buna saygı göstermek ve korumakla yükümlüdür.



Yaşam Hakkı
 Madde 18

(1) Herkes, yaşam hakkına sahiptir, bu hak yasayla korunur.

(2) Hiç kimseye ölüm cezası verilemez.



Kişinin Maddi ve Manevi Bütünlüğünün Korunması
Madde 19

(1) Kişinin maddi ve manevi bütünlüğüne dokunulamaz. Herkes, Devlet, toplum ve kişilerden maddi ve manevi bütünlüğüne saygı gösterilmesini isteme hakkına sahiptir.

(2) Yasayla öngörülen tıbbi zorunluluklar dışında herkesin bedeni bütünlüğünü muhafaza hakkı vardır.

(3) Organ bağışı ve nakline ilişkin kurallar yasayla belirlenir.

(4) Kimse, yasada belirtildiği üzere, kendi özgür ve bilgilendirilmiş rızası olmaksızın, bilimsel ve tıbbi deneylere tabi tutulamaz.

(5) İnsan soyunun genetik yapısına ve insan bedeninin ve parçalarının ticari kazanç kaynağı haline getirilmesine yönelik uygulamalar yasayla kısıtlanmıştır.

(6) Eşeysiz üreme yasaklanmıştır.



Kişinin Özgürlüğü ve Güvenliği
Madde 20

(1) Herkes kişi özgürlüğü ve güvenliği hakkına sahiptir.

(2) Hiç kimse, yasayla öngörülmek ve yasanın cevaz verdiği şekil ve zamanda olmak koşuluyla, aşağıdaki haller dışında, özgürlüğünden yoksun bırakılamaz:
 (a) Yetkili mahkemece hakkında hüküm verilmiş bir kişinin tutuklanması;
 (b) Mahkemece verilmiş yasal bir emre uymamaktan dolayı bir kişinin yakalanması veya tutuklanması;
 (c) Bir kişinin, suç işlediği yolunda bir makul şüphe üzerine veya suç işlemesini önlemenin veya işledikten sonra kaçmasına engel olmanın makul olarak gerekli görüldüğü hallerde yetkili yargı mercii önüne çıkarılması amacıyla yakalanması veya gözaltına alınması;
 (d) Bir küçüğün ıslahı amacıyla yasal bir emirle tutulması veya yetkili yargı mercii önüne çıkartılması amacıyla yasaya uygun olarak tutuklanması veya gözaltına alınması;
 (e) Bulaşıcı bir hastalık yayma ihtimali olan kişilerin, akıl hastalarının, alkoliklerin, uyuşturucu madde bağımlılarının veya serserilerin tutuklanması;
 (f) Bir kişinin, Devlet’in ülkesine izinsiz girişini önlemek için yakalanması veya tutuklanması veya hakkında sınırdışı veya iade işlemi başlatılmış olan bir yabancının yakalanması veya tutuklanması;

(3) Hiç kimse, hapis cezası gerektiren ağır suç işlemesi halinde yasayla hükmolunan zaman ve usuller ile yasada tanımlanan kurala uygun gerekçeli yargı emrinin verdiği yetki haricinde, yakalanamaz.

(4) Yakalanan veya tutuklanan kişinin durumu hakkında yakın akrabalarına mümkün olan en kısa sürede bilgi verilir.

(5) Yakalanan veya tutuklanan herkes, yakalanmasını veya tutuklanmasını gerektiren nedenler hakkında, yakalandığı sırada, anladığı dilde bilgilendirilir ve kendisi veya akrabaları tarafından seçilecek bir avukatın hizmetlerinden yararlandırılmasına derhal imkan tanınır.

(6) Yakalanan kişi, yakalandıktan sonra mümkün olan en kısa zamanda ve her hal ve karda, daha önce salıverilmediği takdirde, yirmidört saat geçmeden bir yargıç önüne çıkarılır.

(7) Yargıç, yakalanma nedenini yakalanan kişinin anladığı dilde yakalanan kişiden öğrenmeye çalışır ve mümkün olan en kısa zamanda ve her hal ve karda yargıç önüne çıkma tarihinden başlayarak üç günü geçmeyecek bir süre içinde, uygun göreceği koşullarla yakalananı salıverir veya yakalanma nedenini oluşturan suç hakkındaki soruşturma tamamlanmadığı takdirde, tutukluluğunun devamına karar verir. Yargıç, her defasında sekiz günü geçmemek koşuluyla, bu tutukluluğun devamına karar verebilir. Yakalanma veya tutuklanma süresinin toplamı, yakalanma tarihinden başlayarak üç ayı geçemez ve bu sürenin sonunda yakalamayı veya tutuklamayı uygulamakla görevli kişi veya makam, yakalanan veya tutuklanan kişiyi derhal serbest bırakır.

(8) Yargıcın, yukarıdaki (7)’nci fıkraya göre verdiği kararlara karşı temyiz yolu kapatılamaz.

(9) Yakalanması veya tutukluluğu nedeniyle özgürlüğünden yoksun bırakılan herkes, yakalanmasının ve tutukluluğunun yasaya uygunluğu hakkında bir mahkemece süratle karar verilmesi için yasal yollara başvurma hakkına sahiptir. Yakalanması veya tutukluluğu yasaya aykırı görüldüğü takdirde, mahkemece serbest bırakılması emredilir.

(10) Bu Madde kurallarına aykırı olarak bir yakalanma veya bir tutuklanma mağduru herkes, dava açmak suretiyle tazminat talep etme hakkına sahiptir.

Adli Yargıya İlişkin Haklar
Madde 21

(1) İşbu Anayasa’yla ve onun hükümleriyle kendisine tanınan medeni hak ve yükümlülükleri ihlal edilen herkes, yetkili bir mahkemeye mümkün olan en kısa sürede başvurma olanağının sağlanmasını isteme hakkına sahiptir.

(2) Herkes, medeni hak ve yükümlülüklerinin belirlenmesinde veya kendisine karşı yapılan bir suçlamanın karara bağlanmasında, yasayla kurulan bağımsız, tarafsız ve yetkili bir mahkeme tarafından, makul bir süre içerisinde adil ve açık surette yargılanma hakkına sahiptir. Karar, gerekçeli olur ve açık duruşmada okunur.

(3) Kamu güvenliği veya anayasal düzen veya genel emniyet veya genel ahlak yararına olduğu veya küçüklerin çıkarları veya tarafların özel hayatlarının korunması için gerekli olduğu ve aleniyetin, adaletin sağlanması için mahkemece zararlı görüldüğü özel durumlarda, duruşmanın bir kısmı veya tamamı mahkemenin kararıyla basına ve halka kapalı tutulabilir.


Yüklə 287,05 Kb.

Dostları ilə paylaş:
  1   2   3   4   5   6




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin