8.ÇÖLLEŞME İLE MÜCADELE, EROZYON KONTROLÜ VE AĞAÇLANDIRMA
Ağaçlandırma
Ağaçlandırmaların, başarıya ulaşılabilmesi için, yetişme muhiti verimliliğine bağlı olarak sahaların biyolojik, sosyal ve ekonomik niteliklerinin tespitine yönelik etüt ve envanter çalışmaları yapılmalıdır,
Ağaçlandırma çalışmalarına sosyo-ekonomik ve ekolojik bazda fayda maliyet analizleri yapıldıktan sonra başlanılmalıdır,
Özel sektörce yapılacak hızlı gelişen tür ağaçlandırmalarına devletçe yeterli finansal kaynak sağlanmalıdır,
Ağaçlandırmalarda verimliliği ve karlılığı artırmaya yönelik araştırmalara önem verilmeli, bu konuda üniversiteler ve araştırma kurumları ile işbirliği geliştirilmelidir,
Ağaçlandırma çalışmalarında, toprak işlemesi dikim ve bakım işleri sari ihale şeklinde ihale edilmelidir,
Potansiyel ağaçlandırma sahalarının ne kadar olduğu sağlıklı olarak tespit edilmeli ve sosyal mülkiyetle ilgili sorunların çözümü için orman kadastrosu tamamlanmalıdır,
Ağaçlandırmalarda mümkün olduğunca mono kültür yerine karışık orman kurulması amaçlanmalıdır,
Ağaçlandırma çalışmaları sırasında yaban hayatı açısından önemli orman içi açıklıkların ve doğal floranın korunmasına özen gösterilmelidir,
Bugüne kadar gerçekleştirilen ağaçlandırmaların, ekolojik, ekonomik ve sosyal etki ve sonuçlarını ilgi gruplarının katılımıyla değerlendirilmesi yapılmalıdır,
Ağaçlandırma çalışmalarında toprak, vejetasyon ve biyolojik çeşitlilik arasındaki ilişkiler iyi incelenmeli ve doğaya en az zarar verecek şekilde yeni mekanizasyon metotları geliştirilmeli ve uygulanmalıdır,
Biyolojik çeşitlilik, yaban hayatı ve su üretimi açısından, korunması ve geliştirilmesinde yarar görülen makilik alanlarda ağaçlandırma yapılmamalıdır,
Ağaçlandırmalarda farklı yetişme muhiti koşullarına ve işletme amaçlarına en uygun aralık mesafeler araştırma sonuçlarına göre belirlenmeli ve uygulanmalıdır,
Doğal ormanların üzerindeki baskının azaltılması ve ülkedeki odun arz açığının kapatılmasına katkı sağlamak amacıyla, hızlı gelişen tür ağaçlandırmalarına verilen önem artırılmalı ve finans desteği sağlanmalıdır,
Avrupa Birliğinde orman ürünleri ihtiyacının %65’i plantasyonlardan karşılanmaktadır. AB sürecinde orman ürünleri sertifikasyonu süreçleri dikkate alınarak 2023 yılına kadar orman ürünleri ihtiyacının en az %50’sinin plantasyonlardan karşılanmasına yönelik çalışmalar hızlandırılmalıdır,
Ağaçlandırma, erozyon kontrolü ve mera ıslahı uygulamalarına ve bu sahaların korunması hizmetlerine yerel köylülerin katılımlarının ve bu çalışmalardan sağladıkları istihdam imkanları ve gelirlerinin artırılması amacıyla orman köy tüzel kişiliklerine ve kooperatiflerine öncelik verilmeli, bu konulardaki bilgi ve kapasitelerinin geliştirilmesine yönelik çalışmalar ile yasal düzenlemeler yapılmalıdır,
En iyi yetişme muhiti şartlarına sahip orman alanlarında; genetik olarak ıslah edilmiş gençleştirme materyali kullanılan kızılçam ve diğer hızlı gelişen uygun türlerle yapılacak plantasyonlara öncelik ve önem vermelidir.
Ağaçlandırma faaliyetlerinde fidan dikilmesine verilen önem kadar bakım, sulama ve korumaya da önem verilmelidir.
Özel ağaçlandırmalarda, ceviz, badem, kestane, harnup, antepfıstığı vb. gelir getirici türlerin kullanılmasına öncelik verilmeli, Bakanlıkça yapılan teşviklerin yanında maliyette katılım mutlaka sağlanmalıdır,
Endüstriyel odun üretimini artırmak amacıyla tapulu arazilerde yapılacak her türlü orman ağacı plantasyonlarının büyüklükleri ne olursa olsun orman rejimine tabi olmamalı halkın bu sahalardan odun istihsali ve faydalanmaları ile ilgili yasal düzenlemeler yapılmalıdır,
Devlet özel ağaçlandırma amacı ile tahsis ettiği alanların tahsisini özel ağaçlandırma sahibinin rızasını almadan iptal etmemeli ve başka amaçla kullanmaya imkan vermemelidir.
Kavakçılık
Kavakçılıktan beklenen yararı artırmak için büyük alanlarda çalışma imkanları yaratılmalı ve bu yönde teşvikler yapılmalıdır,
Kavak odunu ile ilgili fiyat istikrarını sağlanması için üretici-tüketici birlikleri, kooperatifler ve kavakçılık borsası gibi kurumlar hayata geçirilmelidir,
Yüksek verimli ve biyotik ve abiyotik zararlılara dayanıklı klonları geliştirme çalışmaları artırılmalı ve bunun için ülke düzeyinde araştırma ve uygulama istasyonları kurulmalıdır,
Türkiye Milli Kavak Komisyonu Yönetmeliği güncelleştirilmeli ve yönetmelik gerekleri yerine getirilmelidir.
Kavak ve Hızlı Gelişen Orman Ağaçları Araştırma Müdürlüğü’nün “Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü” konularında Uluslar arası Eğitim Merkezi olması için gerekli çalışmalar yapılmalıdır.
Rehabilitasyon
Bozuk orman alanları, öncelikle doğanın verim gücünden de yararlanarak, en az emek ve masrafla her türlü silvikültürel teknikler uygulanarak rehabilite edilmeli ve verimli hale getirilmelidir,
Yeşil Kuşak Ağaçlandırmaları
Devletçe yapılan yeşil kuşak ağaçlandırmalarının planlanması, tesisi, korunması, bakımı ve yönetiminde yerel halk, belediye ve diğer ilgi gruplarının katılımı ve destekleri mutlaka sağlanmalıdır,
Tohum ve Ağaç Islahı
Orman ağacı populasyonlarındaki genetik çeşitliliğin yapılanması konusunda populasyon genetiği araştırmaları ve doğal yetişme ortamı dışında korumaya (ex-situ) alınacak türlerin vejetatif üretim metotları ve materyallerin saklama şartlarının tespiti konularında araştırmalara önem verilmelidir.
İhtiyaç duyulan fidanlıklarda ağaç ıslah merkezleri kurulmalı ve çaprazlama tohum bahçeleri tesis edilmelidir,
Fidan Üretimi
Devletin yapacağı ağaçlandırma çalışmalarında kullanacağı fidanlar devletçe üretilmeli veya ürettirilmelidir,
Park bahçe tanzimi ile kent içi ağaçlandırmalarda kullanılacak fidan üretiminde özel sektör teşvik edilmelidir,
Fidanlıklarda mevcut olan ihtisaslaşma geliştirilmelidir,
Fidan hastalık ve zararlıları ile mücadele, mikoriza üretimi, bitki beslenmesi konularında araştırma ve geliştirme çalışmalarına öncelik verilmelidir,
Tohum stok merkezleri, bütün ağaç türlerinin üretim materyallerini uzun süreli saklayabilecek şekilde modernize edilmelidir,
Erozyon Kontrolu
Erozyon kontrolu çalışmalarında öncelik doğal korumaya, yani vejetasyonun geliştirilmesine verilmelidir. Bozuk baltalıklarda ise diri örtü temizliği yapılmamalı, bozuk alanlar imar edilmeli ve boş alanlar bitkilendirilmelidir,
Çalışmalarda, öncelikle erozyona duyarlı, fayda maliyet analizi iyi hesap edilmiş, can ve mal kaybına sebep olabilecek sahalara öncelik verilmelidir,
Çalışmalar mümkün olduğunca havza bazında kırsal kalkınma faaliyetleri ile entegre olarak ve yerel halk ve ilgili kuruluşların katılımcı çalışmalarına dayalı bir yaklaşımla planlanmalı ve uygulanmalıdır,
Fakirliğin hakim olduğu kırsal alanda yoksulluğun azaltılması ve entegre kırsal kalkınma faaliyetlerinin güçlendirilmesi için politik irade ve destek oluşturulmalıdır,
6831 sayılı kanunun değiştirilen 58. Maddesi erozyon kontrolu çalışmalarında havza bazında ve entegre çalışmayı öngördüğü halde, dış kaynaklı projeler dışında hala uygulamaya geçilmemiştir. Bu nedenle havza bazında, katılımcı olarak çalışılacak orman sahaları belirlenmeli, kriterleri ve yönetim planlama esasları geliştirilerek uygulamaya başlanmalıdır,
Doğal kaynakların korunmasında ve geliştirilmesinde uygulamalı araştırmalar devletçe desteklenmelidir. Böylece, bu çeşit çalışmalar bölgesel bazda, yetişme muhiti özelliklerine ve daha kapsamlı etütlere bağlı kalınarak yürütülmelidir,
Aşırı ve plansız sürü hayvancılığından ahır hayvancılığına geçiş için ilgili bakanlıklarda gerekli çalışmalar hızlandırılmalıdır,
Orman kaynakları yönetimi ile erozyon kontrolu ve rehabilitasyon çalışmaları; verimlilik, halkla ilişkiler ve katılımcılık konularında gerekli eğitim ve deneyimi kazanmış elemanlar tarafından yürütülmesi sağlanmalıdır,
Erozyonun önlenmesinde kırsal alanda yaşayan halkın bilgi ve bilinç düzeyinin yükseltilmesi gerekmektedir. Ancak, eğitim ve bilinçlendirme çalışmaları Çevre ve Orman Bakanlığının merkez teşkilatınca yürütülmekte, arazi düzeyinde bu amaca uygun birimler bulunmamaktadır. Bu amaca dönük olarak alan bazında hizmet görecek birimler kurulmalıdır,
Çığ olaylarının vuku bulduğu alanlarda çığı önleyecek teknik ve kültürel tedbirlere ağırlık verilmelidir,
Mevcut meteoroloji istasyonları konumları itibariyle ormancılık çalışmalarına yeterli veri sağlayamamaktadır. Bu nedenle ormancılık çalışmalarına yönelik veri üreten meteoroloji istasyonları kurulmalı ve erken uyarı sistemleri devreye sokulmalıdır,
Türkiye’nin tamamında, çölleşme, sel, taşkın ve çığ risk alanları ile ilgili bilimsel bazda etüt ve envanter çalışmalarına başlanılmalı ve veri bankası oluşturularak sürekli izlenmeli ve öncelikli risk alanları tespit edilerek projelendirilmeli ve uygulamaya geçilmelidir,
Ağaçlandırma, Erozyon kontrolu, mera ıslahı, çölleşme, çığ, sel ve taşkınlarla ilgili yatırımlara devlet bütçesinden daha fazla pay ayrılmalıdır,
Sel ve heyelan riskinin olduğu havzaların yamaçlarında, dere içlerinde ve sel konisi üzeri ve kenarlarında her türlü yapılaşmadan kaçınılmalı, yol ve içme suyu gibi tesisler yapılırken gerekli önlemler alınmalıdır,
Erozyon önleme çalışmalarında kullanılabilecek çok yıllık otsu ve çalı türleri bölgesel bazda belirlenmeli ve bu türlerin üretimi yapılmalı ve yaygınlaştırılmalıdır,
Çölleşmeye müsait kurak ve yarı kurak bölgelerde halkın bilgi ve bilinç düzeyinin geliştirilmesine çalışılmalı, bu yönde sivil toplum örgütleri desteklenmelidir.
Çölleşmeye müsait tarım alanlarında, nadas alanlarının azaltılması için yerel çiftçilerle katılımcı eğitim ve uygulamaya hız verilmelidir.
Tarım alanlarında ve meralarda koruyucu orman şeritleri ve rüzgar perdelerinin yapılmasında devlet öncülük etmeli ve pilot projeler halinde uygulamalar yapılmalıdır,
Kurak bölgelerdeki meyilli tarım alanlarında korumalı tarım teşvik edilmelidir,
Çölleşmeye müsait arazilerde toprak işletmeciliği ile orman ve mera yönetimi son derece karmaşık ve problemlidir. Böyle sahalarda uygulamayı kolaylaştıran araştırmalar büyük önem arz etmektedir. Bu nedenle araştırmalar devletçe desteklenmelidir,
Çölleşme ile mücadele sözleşmesi kapsamında hazırlanan Çölleşmeyle Mücadele Eylem Programı uygulamaya konulmalıdır.
Çölleşmeye müsait en az bir havza belirlenmeli, mücadele eylem planı hazırlanarak plot uygulama ve izlemeye geçilmelidir.
Kurak bölgelerdeki verimli tarım arazilerinde (GAP), bilinçsiz, yanlış ve aşırı sulama sonucu meydana gelen “tuzlanmanın” önlenmesi için gerekli tedbirler alınmalı ve bu konuda çiftçi eğitilmelidir.
Mera Islahı
Meralarda otlatmanın düzenlenmesi çalışmaları; kültürel ve teknik önlemler halk katılımlı projelerle yapılmalıdır,
Tarla içi yem bitkileri üretimi desteklenmelidir,
Meralarda hayvan yetiştiricileri yaygın eğitim yöntemi ile bilgilendirilmeli ve bilinçlendirilmelidir,
Çevre ve Orman Bakanlığı çalışma alanına giren meraların sınırlandırılması ve otlatma planlaması çalışmaları süratle tamamlanmalıdır,
Mera ıslahı uygulamalarında Çevre ve Orman Bakanlığı ile Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı arasındaki koordinasyonun kuvvetlendirilmesi sağlanmalıdır,
Meralarda ağıl ve barınak dışında herhangi bir yapılaşmaya izin verilmediği halde, yaylalarda yapılaşma son derece yoğunlaşmıştır. Yapılaşmayı önleyecek idari tedbirler alınmalıdır,
Mera tespit komisyonlarına katılacak olan ormancı üyeler konusunda uzman kişilerden seçilmelidir,
Meralara yalnızca hayvan otlatılan sahalar olarak bakılmamalıdır. Ekoturizm rekreasyon, biyolojik çeşitlilik, yaban hayatı, avcılık gibi kullanımlar da düşünülmeli ve bu çerçevede mera ıslahı projelerinde gerekli yeni değişikliklere gidilmelidir.
Yasal ve Kurumsal Düzenlemeler
Orman yetiştirme materyallerinin üretim ve ticareti konusunda Avrupa Birliği mevzuatına uygun düzenlemeler yapılmalıdır.
AB sürecinde “Orman Mühendisliği, Orman Endüstri Mühendisliği ve Ağaç İşleri Endüstri Mühendisliği Yetki Yasası” çıkartılmalıdır.
Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü Genel Müdürlüğü; Bakanlık Ana Hizmet Birimi Genel Müdürlüğü yerine “Bağlı Genel Müdürlük” olarak yeniden yapılandırılmalıdır. Genel Müdürlüğün Taşra Teşkilatı Etüd Proje Ağaçlandırma, Toprak Muhafaza ve Mera Islahı , Orman Fidanlık vb. Müdürlükleri şeklinde oluşturulmalıdır.
Milli Ağaç Islahı Komisyonu oluşturulmalı ve AGM’ye bağlı olarak taşrada ağaç ıslahı çalışmalarını yürütecek Ağaç Islahı merkezleri kurulmalıdır.
Uygulayıcı birimlerin personel açığı tamamlanmalı ve atamalarda liyakat prensibi esas alınmalı, ilgili birimlerin başına konusunda uzman ve deneyimli kişiler getirilmelidir.
