Avian influenza hastaliği acil eylem plani

8.2.3. Klinik Teşhis

AI enfeksiyonunda gözlenen klinik bulgular değişken olup büyük ölçüde enfeksiyona neden olan virüslerin virülensine, enfekte olan kanatlı hayvanların türüne ve yaşına, AI enfeksiyonu ile birlikte başka bir viral ya da bakteriyel enfeksiyonun seyredip seyretmediğine ve çevresel unsurlara bağlıdır. Tavuklardaki virülens, hastalığın bir mihrakta gözlenme süresi içerisinde değişkenlik gösterebilir.

Patojen olmayan virüsler ile enfeksiyon

Enfekte kanatlı hayvanlarda herhangi bir klinik bulgu gözlenmemekle birlikte, serolojik değişim söz konusudur.Bu virüslerin bazıları, genetik mutasyon yoluyla virulent hale gelme potansiyeline sahiptir.

Düşük veya orta patojeniteli virüsler ile enfeksiyon

Tavuklarda ve hindilerde gözlenen klinik bulgular, belirgin olmayan veya orta dereceli ya da şiddetli solunum sistemi bulgularını kapsar ve klinik tablo, enfeksiyöz laringotrakeit ya diğer solunum yolu enfeksiyonları ile karıştırılabilir.

Mortalite, yumurtacı kafes tavuklarında %3’e, etlik piliçlerde %15’’e kadar değişir. Yumurtacı tavuklarda, yumurta üretimi, büyük sürüler için beklenen yumurta veriminin %45’i oranına düşebilir ve yumurta veriminin normal düzeye ulaşması 2-4 hafta sürebilir. Hastalık mihraklarında, virülens artışı ile sonuçlanan mutasyonlar gerçekleşebildiği saptanmıştır.

Yüksek patojeniteli virüsler ile enfeksiyon

Ani ölümlerin gözlendiği perakut vakalarda, klinik bulgu gözlenmeyebilir ve mortalite, depresyon başlangıcından yalnızca birkaç saat sonra gerçekleşir. Perakut/akut vakalarda toplam ölüm oranının % 100’e varabildiği bildirilmiştir.

Avian influenza, kanatlı hayvanların son derece bulaşıcı ve yüksek oranda öldürücü bir enfeksiyöz hastalığıdır.

Akut vakalarda, ölümler, hastalığa özgü klinik bulguların ortaya çıkmasından sonraki ilk 24 saat gerçekleşebilmekle birlikte, genellikle 48 saat içerisinde gözlenir. Diğer bazı vakalarda ise, çok daha çeşitli klinik bulgular gözlenir ve ölümlerin şekillenmesi bir haftaya kadar uzayabilir.

Tavuklarda ve hindilerde gözlenen klinik bulgular, ağır solunum sıkıntısı, gözlerde aşırı sulanma, sinüzit, ibikte sakalda ve bacaklarda (incik) siyanoz, başta ve gözkapaklarında ödem, tüylerde karışıklık, ishal ve sinir sistemi bulguları olarak sıralanabilir.

Bir tavuğun ibik ve sakalında ödem ve siyanoz	Hırıltılı solunum ve solunum güçlüğü	Aşırı gözyaşı salgısı

Hastalığın başlamasından sonra kabuksuz yumurtlama görülür. Hastalıktan ciddi şekilde etkilenen bazı tavuklar iyileşebilirse de, bu hayvanlar bir daha yumurtlayamazlar.

Sakalda ödem	Deri ve kaslarda kanamalar	Baş ve boyun bölgesinde deri altı ödem

Hastalığın hindilerdeki seyri, tavuklardaki seyrine benzese de, tavuk kolerası (Pasteurella multocida), hindi korizası (Hemophilus gallinarum) ve kolibasilloz (Escherichia coli) gibi hastalıklarla sekonder bakteriyel enfeksiyonlarda şekillenebilir.

Vaka tanımları:

Vaka tanımları bir salgın sırasında ve hastalığın görülmediği sürelerde farklı olmalıdır. Hastalığın görülmediği dönemde, herhangi bir vakanın erken teşhis edilmesi için gözetim sistemi muhtemel salgına karşı çok hassas olmalıdır. Bu durum hem insan sağlığını hem de kanatlı sağlığını koruyacaktır. HPAI olması düşük olasılıklı seviyede bulunan hastalıkda başlangıçta yapılacak araştırma da düşük seviyede olacaktır. Diğer taraftan klinik olarak HPNAI gibi gözüken hastalığın, yalancı veba (Newcastle hastalığı) veya zehirlenme gibi değişik sebeplerle olabileceği nedeniyle önlemler alınmaması da keza önemlidir. Bu yüzden kesin laboratuvar sonuçlarının yokluğunda alınan önlemlerin seviyesi daha düşük seviyededir.

Bir ülkede (veya sınıra yakın bir komşu ülkede) ilk defa bir vaka tespit edildiğinde halk çok vaka varmış gibi reaksiyon verir ve muhtemelen çok patojen Avian influenza olmayan vakalar da huzursuzluk yaratır. Eğer bütün bunlar çok iyi araştırılmaz ise sahada ve laboratuvarda çalışan personelin iş yükü artar, muhtemel bozuklardan ve öncelik verilme problemleri ile gecikmelerden gözetim sistemi etkilenir. Bu özellikle yabani kanatlıların ölümlerinde gerçekleşir. Bu yüzden bunların bazılarının filtre edilmesi önemlidir. Bu klinik bulgular ve ilk yapılacak çabuk test sonuçlarının kombine edilmesi ile yapılmalıdır. Bu hastalık görüldüğü zaman gecikme olmaması yönünden önemlidir ve HPNAI vakası olup da benzer semptomların görüldüğü birkaç negatif vakaya bağlı olarak çıkan salgınlarda gerçek anlamda imha yapılmasında gecikme olabilir.

Ölen hayvanların karkaslarında oluşan post-mortem değişiklikler (özellikle pH) nakliye esnasında virüsü inaktive ettiğinden laboratuvara gönderilmeden önce kloakal sıvapların alınması gereklidir.

Sadece laboratuvardan alınan doğrulayıcı test sonuçlarına dayanılarak hastalığın varlığı veya yokluğu konusunda karar vermenin bazı dezavantajları (gecikme, numunenin kalitesi ve hatalı pozitif laboratuvar sonuçları gibi) bulunmaktadır. Teşhis klinik senaryo, ilk yapılan hızlı test sonuçları ve teyid için yapılan test sonuçlarının kombinasyonu şeklinde olmalıdır. Daha sonra yapılan pozitif mi yoksa negatif mi fakat klinik bulgular yok veya çok az gibi tartışmalara böylece açıklık getirilebilir.

Ticari kümes hayvanları için bu gerçekten kolaydır.

Kuvvetle olası	24 saat içinde HPAI ‘ye özgü semptomlar ile beraber ölüm oranında % 10 ve daha fazla artış görülmesi
Olası	24 saat içinde ölüm oranında % 2-10 artış görülmesi
Düşük ihtimal	Günlük yem ve su tüketiminde %20 azalma veya 2 günlük ölüm oranında %1 artış görülmesi

Kafeste beslenen yumurta tavuklarında, hastalık yavaş yayıldığı için başlangıç seviye oldukça düşüktür. Kafeste beslenmeyen tavuklarda ise genellikle yüksek ölüm oranı ile dramatik bir başlangıç ve hastalık belirtileri gösteren birçok hayvan bulunur.

Yabani kanatlılar için klinik senaryo ve laboratuvar teşhis sonuçlarına göre Bakanlık tarafından hazırlanan vaka tanımları ve uygulanacak prosedürler Ek 9’da verilmektedir.

Ticari kanatlılar, köy tavukları için klinik senaryo ve laboratuvar teşhis sonuçlarına göre Bakanlık tarafından hazırlanan vaka tanımları ve uygulanacak prosedürler Ek 10’da verilmektedir.