Avian influenza hastaliği acil eylem plani

8.2.5.2. Laboratuvar testleri:

Patolojik değişikliklerin hastalık için kesin tanımlayıcı olmamasından dolayı teşhisin hastalık etkeni virüsün izolasyonu ve karakterizasyonu ile teyit edilmesine ihtiyaç bulunmaktadır. Bakteriyel septisemileri ayırıcı teşhisten dışlamak ve özellikle AI’nın hafif patojenik formlarıyla karışan enfeksiyonları tanımlamak için bakteriyolojik testlerde uygulanmalıdır.

Toplanan örnekler öncelikle Bölge VKE’ne gönderilir. Laboratuvarda ölü kanatlılardan trakea, akciğer, , havakeseleri beyin, , bağırsak, sekal tonsil, dalak, böbrek, karaciğer ve kalp, alınarak testlerde kullanılır. Etkenin izolasyonundan sonra izolatlar daha ileri karakterizasyon testleri için URL’na gönderilir. NAI teyit edildiği zaman Bölge VKE ve URL sonuçları derhal hastalığın görüldüğü yerdeki TKBİM ve GKGM’ye gönderirler. Nihai tanımlama ise genellikle OIE, AB veya FAO Avian Influenza Referans Laboratuvarları tarafından gerçekleştirilir.

Avian İnfluenza Teşhisi için Hızlı Testler

Bu testler, insanlarda gebeliğin belirlenmesi için evde kullanılan testlere benzer bir sistem ile çalışır. Piyasada çok çeşitli formları mevcut olup, bunlardan en iyi bilinenleri Becton-Dickinson/Directigen testi ve Synbiotics/Flu Detect, Mega Core/FASTest, NOW FLU A Test (Binax) , CerTest (Biotec) AI Hızlı Test kitleridir. Bunlardan Becton-Dickinson/Directigen testi insanlarda mevsimsel gribin saptanması amacıyla geliştirilmiştir. Bununla beraber kanatlılar içinde kullanılabilmektedir. Bu nedenle de, orofaringeal sıvaplar kullanılacak şekilde tasarlanmışlardır. Diğer test kitleri, kanatlı hayvanlarda kullanılmak üzere ruhsatlandırılmıştır. Hızlı testlerin avantajlarının ve dezavantajlarının bilinmesinde yarar vardır.

Avantajları

Hızlı testlerin tümü, antikorlardan ziyade viral antijen varlığını saptar; bir başka deyişle, konakçının enfeksiyona karşı geliştirdiği bağışıklık yanıtını değil asıl enfeksiyonu ortaya koyarlar. Gerçekten enfekte hayvanların saptanmasına antikor testlerinden daha erken bir dönemde olanak tanımaları bir avantajdır. Bir diğer avantajları ise, adlarından da anlaşıldığı üzere hızlı olmaları ve sonuçlarının 15 dak.- bir saat içerisinde elde edilebilmesidir.

Dezavantajları

Bu testler, tüm Influenza A virüslerini saptar; bir başka deyişle, H5N1 gibi belirli bir tipe özgü değildirler. Pozitif sonuç, H ve N tiplerinin, H5 ve H7 de dahil, çoğu düşük patojeniteli olan olası 144 kombinasyonundan herhangi biri ile elde edilebilir.

Hızlı testler, relatif (görece, oran) duyarsızlardır. Bu da, pozitif sonuç gözlenebilmesi için önemli miktarda virüs olması gerektiği anlamına gelir. Hızlı testlerin, yaklaşık olarak, beş enfeksiyondan birini saptamada başarısız olduğu hesaplanmıştır. Bu oran, yalnızca kloaka sıvaplarının test edildiği durumlarda artabilir. Trakea sıvapları test edildiğinde, başarı oranı artmaktadır. Enfeksiyonun ilk birkaç gününde alınan sıvap örneklerinin pozitif sonuç verme olasılığı daha düşüktür.

Hızlı test sonuçlarının kullanımı ve yorumlanması

Uygulamada negatif sonuçların fazlaca bir teşhis değeri olmazken, pozitif sonuçların teşhis bakımından değeri çok daha fazla olabilir. Oysa pozitif sonuç, düşük patojeniteli bir AI virüsü ile enfeksiyonda da açığa çıkabilir. Dolayısıyla, hızlı test sonuçları tek başına değil, örneklerin alındığı hayvanlardaki klinik senaryo ile birlikte değerlendirilmelidir.

Klinik senaryo HPNAI’ye özgü ve hızlı test sonucu da pozitif ise, derhal eyleme geçilmesi ile elde edilecek kazanımlar, sonucun Real Time-PCR veya virüs izolasyonu ile doğrulanmasını beklemekle elde edileceklerden çok daha fazladır. Böylesi bir durumda mihrak, doğrulanmış bir vaka olarak kabul edilmelidir. Öte yandan klinik senaryo, hastalığı sınırlı düzeyde andırıyorsa ve hızlı test sonucu da pozitif ise hızlı test sonucu doğrulanıncaya dek çok ciddi tedbirler alınmasından kaçınılmalı, ancak bu arada hastalık bölgesinde biyogüvenlik önlemleri alınmalı ve klinik tablo, ortaya çıkabilecek herhangi bir değişikliğin saptanabilmesi için gözlenmelidir.

Klinik senaryonun HPNAI olma olasılığının düşük ve hızlı test sonucunun da negatif olduğu durumlarda hastalığın, HPNAI kaynaklı olmadığına dair belirli bir güven düzeyine kadar bir çıkarımda bulunulabilir. Hastalığın gözlenmediği dönemde ilave testler yapılabilir ve test sonuçları elde edilinceye dek biyogüvenlik önlemleri uygulanmalıdır. Türkiye’de hastalığın ortaya çıkışı ile edinilen deneyime dayanılarak, bu sonuçların negatif vakaya işaret ettiği söylenebilir.

Klinik senaryonun HPNAI’ye özgü ve hızlı test sonucunun da negatif olduğu durumların değerlendirilmesi daha güçtür. Hızlı testler daha önce de belirtildiği gibi, hatalı negatif sonuç verebilmektedir. Gerçekten de örneklerin doğrulayıcı testlerden de geçirilmesi ve doğrulama amaçlı yapılan testlerin sonuçlarının kesin sonuç olarak değerlendirilmesi gerekir. Burada asıl sorun, hızlı test sonuçları doğrulanıncaya dek ne yapılması gerektiğidir. Bu, sahada çalışan veteriner hekimlerin ve laboratuvar uzmanlarının verdikleri bilgiler doğrultusunda, GKGM ve illerde oluşturulan hayvan sağlığı komisyonlarınca kararlaştırılmalıdır.

Virüs izolasyonu ve tanımlanması

İnfluenza virüslerinin izolasyonu ve tanımlanmasında kullanılan metotlar Ek 12’de ayrıntıları ile açıklanmıştır.

Virüs alt tip tayini için gerekli testler

İnfluenza virüsleri A, B,C ve D olarak tiplendirilirler, ancak kanatlılardan izole edilen bütün AI virüsleri A tipi olarak bulunmuştur. AI virüslerinin daha ileri alt tiplendirilmesi hemaglütinin (H) ve nöraminidaz (N) yapısına göre yapılır.

Patojenite testleri

Bir kanatlıdan izole edilen influenza virüs suşlarının virülensi aşağıdaki testlerden biri yada birkaçı uygulanarak tespit edilir:

da) Intravenöz Patojenite İndeks Testi – IVPI

Bakteriden yoksun allantoik sıvı içerisindeki virüs süspansiyonu 4-6 hafta yaştaki spesifik patojenlerden ari (SPF) tavuklara intravenöz yolla inoküle edilir. Eğer 10 gün içinde altı ya da daha fazla tavuk ölürse, virüs tavuklar için yüksek derecede patojenik olarak kabul edilir. İnfluenza virüslerinin patojenite test metotları Ek 13’de ayrıntıları ile açıklanmıştır.