Azərbaycan döVLƏT İQTİsad universiteti (unec)
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 3. Sonuç ve Öneriler
- Doç. Dr. Ferruh TUZCUOĞLU
| Atıf/Doküman Sayısı
|
Atıf Sayısı | |||
|
Atıf/Doküman Sayısı | ||||
|
2000 |
120,377 |
0.75 |
1142 |
0.3 |
|
2001 |
144,872 |
0.74 |
735 |
0.2 |
|
2002 |
185,218 |
0.71 |
2,234 |
0.55 |
|
2003 |
224,167 |
0.73 |
2,189 |
0.3 |
|
2004 |
276,261 |
0.72 |
1,517 |
0.23 |
|
2005 |
286,708 |
0.7 |
2,316 |
0.34 |
|
2006 |
295,384 |
0.72 |
2,476 |
0.36 |
|
2007 |
341,455 |
0.74 |
2,170 |
0.42 |
|
2008 |
323,646 |
0.7 |
4,224 |
0.41 |
|
2009 |
335,754 |
0.75 |
2,707 |
0.4 |
|
2010 |
302,316 |
0.75 |
5,271 |
0.5 |
|
2011 |
284,817 |
0.77 |
6,155 |
0.64 |
|
2012 |
286,536 |
0.76 |
12,483 |
0.94 |
|
2013 |
254,345 |
0.74 |
5,899 |
0.78 |
|
2014 |
228,462 |
0.75 |
7,615 |
1.23 |
|
2015 |
204,891 |
0.77 |
8,536 |
1.61 |
|
2016 |
148,402 |
0.75 |
4,776 |
0.95 |
|
2017 |
78,385 |
0.72 |
2,725 |
0.82 |
|
2018 |
21,993 |
0.71 |
1,079 |
1.07 |
Tablo 11: Ülkelerin Atıf Durumuna göre Dünya sıralaması (Clarivate Analytics, Incites; 2019)
|
Ülke |
Atıf Sayısı |
Dünya Sıralaması |
|
Türkiye |
4,057,999 |
29 |
|
Azerbaycan |
70,957 |
102 |
Tablo 11’de, 223 ülke/topluluk arasında atıflara göre yapılan bir dünya sıralaması söz konusudur ve bu sıralamada Türkiye 29, Azerbaycan 102. sırada yer almaktadır (Clarivate Analytics, Incites, Mayıs 2019).
3. Sonuç ve Öneriler
Çalışma sonucunda elde edilen sonuçları şu şekilde ifade etmek mümkündür:
İlk olarak 2000-2018 yılları arasında iki ülke araştırmacılarınca ortaklaşa üretilen akademik doküman sayısının sadece 2539 adet olmasının üzerinde düşünülmesi gereken negatif bir gösterge olduğuna değinmek gerekir. Coğrafi olarak birbirine yakın, yükseköğretim alanında yaklaşık çeyrek asırlık yakın ilişkiye sahip bu iki ülkenin ortak bilimsel döküman üretiminde daha yüksek bir performans sergilemesi gerekmektedir. 2000’li yıllar Azerbaycan’ın bağımsızlık sonrası yaşadığı geçiş sancılarını geride bıraktığı, istikrara kavuştuğu bir periyottur. Türkiye açısından ise bu tablo; 1990’lı yıllardan itibaren bilimsel ve akademik işbirliği için gösterdiği çabanın üretim hedefli bir strateji, daha doğrusu kurumsal politikalar dâhilinde yürütülemediği şeklinde yorumlanabilir.
Ulaşılan bir başka sonuç da her iki ülkenin WoS’ta taranan dökümanlarının büyük çoğunluğunun fen bilimleri alanına (bkz: Tablo 2 ve 3) ait olmasıdır. Ortaklaşa üretilen dokümanlara bakıldığında ise yine iki ülkenin en çok; fizik, matematik, mühendislik ve malzeme bilimi gibi alanlarda (bkz: Tablo 4) çalışmalar gerçekleştirdiği görülmektedir. Bu bibliyometrik bulgulardan hareketle her iki ülkeye sosyal bilimler alanında bilimsel üretime ilişkin projelere ağırlık vermeleri önerilebilir.
WoS'taki inceleme neticesinde ulaşılan bir başka sonuç da; Azerbaycan’ın bilimsel performansında 2014’ten bu yana görülen sürekli artıştır. Türkiye’de ise 2016’dan sonra bir azalış göze çarpmaktadır. (bkz: Şekil 1 ve 2). Azerbaycan’ın sağladığı bu yükseliş ülkedeki eğitim reformlarının yükseköğretim alanında olumlu sonuçlar verdiği şeklinde yorumlanabilir. Azerbaycan’da yükseköğretim alanında bir sistemin oturmaya başladığı ve bu sistemin bilimsel bilgi üretimini de teşvik eden bir niteliğe sahip olduğu anlaşılmaktadır. 1990'larda Anayasa tartışmaları ve Karabağ'ın işgali gibi önemli sorunların gölgesinde sancılı bir geçiş süreci yaşayan ülkede 2000'lerin ilk yılları eğitim alanındaki reformlar için bir başlangıç dönemi olmuştur. Bu arada zaten iki binli yıllara kadar Azerbaycan'ın büyük çaplı dönüşümler için yeterli beşeri ve maddi kaynaklara sahip olmadığını da hatırlamak gerekir. Ülkenin siyasi istikrara kavuşmasıyla akademik anlamda uluslararası düzeyde inceleme ve karşılaştırmaları yapacak bir ortam doğmuş ve yükseköğretimde yeniden bir yapılanma için düğmeye basılmıştır. Kısacası ülkenin bilimsel bilgi üretimi ve akademik sistem noktalarında uluslararası kuruluşlar ve gelişmiş ülkelerle ilişki kurarak attığı reformist adımlar nitelikli bilimsel döküman üretimi noktasında meyvelerini artık vermeye başlamıştır (Samadova, 2016).
İki ülkenin ortak bilimsel performansına bakıldığında ise; 2009 sonrası dönemde ortak yazarlı yayınlarda ciddi bir yükseliş (%361,72) olduğu dikkat çekmektedir. Ancak bu yükseliş trendi kendi içinde bazen ani düşüşlerin yaşandığı inişli çıkışlı (bkz: Şekil 3) bir seyir izlemektedir. Bu durum, iki ülke arasında bilimsel işbirliğinin henüz kurumsallaştırılamadığının, bilimsel ve akademik işbirliğinde üretim hedefli bir stratejinin hala yerleştirilemediğinin bir göstergesi olarak ele alınabilir. Bu şekilde iniş ve çıkışlar iki ülke arasında yükseköğretim alanındaki yoğun ilişkilere rağmen stratejik bir plan yokluğuyla da irtibatlandırılabilir. Bu eksikliği somutlaştırmak adına iki ülke akademisyenlerinin sadece İsviçre'deki CERN ortak çalışma alanında önemli bir bilgi üretim platformunda birlikte yer aldıklarından bahsedilebilir (Şahin ve Candan, 2018: 1216).
Bu iki ülkenin bilimsel üretimde en çok işbirliği yaptığı ülkelere bakıldığında ise; Azerbaycan’ın en çok Türkiye ve Rusya; Türkiye’nin ise ABD ve Almanya ile bilimsel işbirliği içinde olduğu (bkz: Tablo 8 ve 9) görülmektedir. Azerbaycan’ın ortak yazarlı bilimsel dökümanlardaki en önemli partnerinin Türkiye olması bilimsel işbirliği açısından iyi bir alt yapının oluştuğunun göstergesi olarak ele alınabilir. Ancak Türkiye’nin ortak yazarlı döküman partnerleri arasında Azerbaycan’ın ilk sıralarda yer almaması düşündürücü bir sonuçtur. Bu durum esas itibariyle Türkiye'nin uzun soğuk savaş döneminde batılı dünya ile akademik manada bütünleşmesiyle alakalıdır. Ama bunun yanısıra Türkiye’nin Azerbaycan'la yoğun bilimsel işbirliği tesis etmesine karşın üretim hedefli bir strateji doğrultusunda bu süreci yürütememesinin de bu sonuçta etkisi olduğu söylenebilir. Tam bu noktada her iki ülkeye de bilim politikalarının doğru belirlenmesine katkı sağlayabilecek; bilimsel verimlilik, yayılım ve işbirliği üzerine bibliyometrik raporlar hazırlamakla mükellef ulusal bir bibliyometri merkezini faaliyete geçirmeleri önerilebilir.
Atıflar bilgi paylaşımı, dağılımı, bilimsel kalite ve bilimsel network noktasında fikir veren bibliyometrik göstergelerdir. İki ülkenin atıf analizinde elde edilen başlıca bulgu Azerbaycan’ın doküman başına atıf sayısının, Türkiye’nin doküman başına atıf sayısından yüksek olmasıdır. Bu durum bilginin yaygınlık hızı ve düzeyi açısından önemli bir veridir.
Son bir sonuç olarak da çalışma kapsamındaki dokümanlarda Türkçe kullanımının son derece az oluşundan bahsedilebilir. İki ülkenin akademisyenleri ortak çalışmalarında daha çok İngilizce’yi tercih etmektedir.
4. Kaynakça
ASLANLI, Araz (2018), “Türkiye-Azerbaycan Ekonomik İlişkileri”, Yönetim ve Ekonomi Manisa Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 25 (1), s:15-27. http://dergipark.gov.tr/download/article-file/458499, Erişim Tarihi: 02.04.2019
BÜYÜKBAŞ, Nihat (2017-2018), “Azerbaycan Cumhuriyeti ile Türkiye Cumhuriyeti Eğitim İlişkileri”, İRS Azerbaycan - Türkiye – 25 Yıl s.12-19. http://irs-az.com/new/files/2017/212/2668.pdf Erişim Tarihi: 03.04.2019
BALKIR, Z. Gönül (2009), “Küreselleşmenin Ekonomik Özgürlüklere Yansıması: Sosyal Hakların Daraltılması”, http://www.sosyalhaklar.net/2009/bildiri/balkir.pdf, Erişim Tarihi: 12.04.2019
IŞIKTAÇ, Yasemin (2000), “Küreselleşme Hukuk İlişkisi”, III. Ulusal Sosyoloji Kongresi, http:// siktac.av.tr/files/019/_küresellesme.pdf, Erişim Tarihi: 12.04.2019
KANBOLAT, Hasan (2009), "Türkiye-Azerbaycan İlişkileri: Slogan Kardeşliğinden Stratejik Ortaklığa Nasıl geçilecek?”, Ortadoğu Araştırma merkezi (ORSAM), https://orsam.org.tr/tr/turkiye-azerbaycan-iliskileri-slogan-kardesliginden-stratejik-ortakliga-nasil-gecilecek/, Erişim Tarihi: 10.05.2019
PADROS-CUXART, Rosa, RİERA-QUİNTERO, Clara, MARCH-MİR, Francesc (2016), “Bibliometrics: a Publication Analysis Tool”, BIR 2016 Workshop on Bibliometric – enhanced Information Retrieval, s.44-53 http://ceur-ws.org/Vol-1567/paper5.pdf, Erişim Tarihi: 02.03.2019
SAMADOVA, Malahat (2016), "Educational Reforms and Innovations In Azerbaijan", The Online Journal of New Horizons in Education, Vol: 6, Issue: 1, https://www.tojned.net/journals/tojned/articles/v06i01/v06i01-09.pdf Erişim Tarihi: 02.04.2019
ŞAHİN, Köksal (2013a), “Küreselleşme”, Sosyolojiye Giriş, Ed: İhsan Çapçıoğlu ve Hayati Beşirli, s. 331-360, Grafiker Yayınları, Ankara
ŞAHİN, Köksal (2013b), “Azerbaycan’a Yönelik Demokrasi eksenli Bir Analiz”, Akademik Bakış, Sayı 38, https://arastirmax.com/en/system/files/dergiler/9383/makaleler/1/38/arastrmx_9383_1_pp_1-20.pdf, 03.05.2019
ŞAHİN Köksal ve CANDAN Gökçe (2018). “Scientific Productivity and Cooperation in Turkic World: a Bibliometric Analysis” Scientometrics, 115 (3), s.1199-1229.
Thomson Reuters (2008). “Whitepaper Using Bibliometrics: A Guide To evaluating research performance with citation data”, http://ips.clarivate.com/m/pdfs/325133_thomson.pdf, Erişim Tarihi: 15.04.2019
Clarivate Analytics (2019). Erişim Tarihi: 15.04.2019 http://images.webofknowledge.com/WOKRS522_1R3/help/WOS/hs_document_type.html
Clarivate Analytics, Incites (2019). Erişim Tarihi: 15.04.2019 https://incites.clarivate.com/#/analytics
Doç. Dr. Ferruh TUZCUOĞLU
Dostları ilə paylaş:
