Azərbaycan döVLƏT İQTİsad universiteti (unec)

Dr. Öğr. Ü. Gökçe CANDAN

SAÜ Siyasal Bilgiler Fakültesi

AZERBAYCAN VE TÜRKIYE’NIN BILIMSEL İŞBIRLIĞI: ORTAK BILIMSEL YAYIN VE ATIF VERILERINDEN HAREKETLE BIR ANALIZ

ÖZET

Ulaşım ve iletişim teknolojilerinde sağlanan gelişmelere paralel olarak bilimsel bilgi paylaşımı ve işbirliği giderek kolaylaşıp önem kazanmaktadır. Devamlı artan uluslararasılaşmanın göstergeleri arasına sınır aşan bilimsel işbirliklerindeki artış ve ortak bilimsel dökümanların üretilmesi gibi faaliyetler de girmiş durumdadır. Bu arada küreselleşmeyle birlikte bilgi üretimi hiç olmadığı ölçüde jeopolitik bir güç unsuru haline gelirken; ülkelerin ortak bilimsel üretim faaliyeti içinde olması planladıkları diğer tüm işbirliği politikalarını anlamlı hale getiren başlıca unsur olarak ön plana çıkmaktadır.

Tüm bu yaşananların bir parçası olarak “Bibliyometri” denilen bilimsel yayınları nicelleştirme (sayısallaştırma) amaçlı yeni bir bilim dalının da giderek geliştiği görülmektedir. Bibliyometrik çalışmalar bilimsel işbirliği ve üretkenlik hakkında fikir verebilmekte daha da önemlisi ülkelerin bilimsel yol haritalarının isabetli şekilde oluşturulması için veri desteği sağlayabilmektedir. Özellikle yayın ve atıf sayılarından hareketle yapılan bilimsel üretim ve paylaşım süreçlerine yönelik bibliyometrik çalışmalar günümüzde popüler durumdadır.

Türkiye ve Azerbaycan uluslararası alandaki temel meselelerde ortak yaklaşımlara sahip iki ülke olarak soğuk savaşın sona ermesinden bu yana birçok alanda işbirliği içindedir. Bu işbirliğinin yoğun olduğu alanlardan biri de yükseköğretim alanıdır. Türkiye’nin üniversiteleri ile Azerbaycan üniversiteleri arasında yaklaşık çeyrek asırdır yakın ilişkiler tesis edilmiş, bilimsel politikaları geliştiren merkezi kurumlar arasında da birçok antlaşma imzalanmıştır. İşte bu çalışma ile akademik işbirliğinin; bilimsel üretim, paylaşım ve bilim sektörleri bağlamında ne durumda olduğuna farklı bir açıdan bibliyometrik bir analizle bakılmak istenmiştir. Bu maksatla 2000-2018 yıl aralığında iki ülke araştırmacılarınca yapılan ortak bilimsel yayın ve atıflara ilişkin analizler Web of Science (WoS) veri tabanından elde edilen veriler doğrultusunda oluşturulmuştur.

Çalışmada cevabı aranan başlıca araştırma sorusu olarak; "Azerbaycan ve Türkiye bağlamında akademik doküman sayısı, ortak yazarlık ve araştırma alanları gibi kategorilerde yaşanan evrimin genel manada ne şekilde olduğu?" hususu gösterilebilir. Ulaşılan başlıca sonuçlar; Türkiye’nin ortak yazarlı bilimsel doküman kategorisinde Azerbaycan’ın başlıca partneri olduğu, 2009 sonrası dönemde ortak yazarlı yayınlarda büyük bir artış (% 361,72) yaşandığı ve ortak bilimsel üretime yönelik kurumsallaşma hususunda ise eksikliklerin olduğu şeklindedir. Son olarak bir başka bulgu olarak da çalışma kapsamındaki dokümanlarda Türkçe kullanımının son derece az oluşundan bahsedilebilir. İki ülkenin ortaklığıyla üretilen bilimsel dökümanlarda İngilizce ağırlıktadır.