Azərbaycan folklorunun ilkin nəşrləri” seriyası HÜMMƏT ƏLİzadə azərbaycan el əDƏBİyyati
Yüklə 1,73 Mb.
|
| ŞAHZADA BƏHRAMIN NAĞILI
Əli Rəhim oğlu Qazax- 1926 Ustatnama Könül bais olma yar yoldaşa Cəhd elə yıxılanı əlindən qap Güvənmə bəgligə, gülmə gədayə Axır bir gün səndən çəkərlər hesab. Aynan gün gərdiş elər başına İki sonu bir-birinə yetişə Uruzu qarardı gələr yetişə Həzar ölkə gəz, həzranda çap. Bivəfa ilə oturuban durmayın Vəfalının hərgiz tərkin qılmayın Artıb dərdi gün gündən bihisab “Abbas” edər söda şikayət könül. Ustatdar bir deməyib iki deyər. Biz də deyək iki olsun. Bizdən salam olsun kamil ustada Ustat etməyənin işi xam qaldı Neçə danəndələr getdi dünyadən Yerində bir neçə ağlı kəm qaldı.
Əlində təsbəhin sanasan yüz il Həzrət Nuh ömr etdi min doqquz yüz il Sanasan bir gün, bir axşam qaldı. Təkəbbur insana salam eləməz Gədayi kimsəyə ənam eləməz Heç kəs bu dünyanın işin tamam eləməz Çoxlar cəhd elədi natəmam qaldı. Mərətti Allahi deyər ay nəsib ilə Səmadən baş vermiş ay nəsi ilə İsgəndər mülküdü ay nəsir ilə Nə Cəmşid paççah, nə də cəm qaldı. Ustatdar iki deməyib üç deyər. Biz də deyək üç olsun: Ay ağalar heç kəs yalqız olmasın Yalqız igidin işinə daşdan tufar deyəllər Bizirkansan aç matahın xırd elə Arallar o gökdə nə var deyəllər.
Zurraf olan tanıyar qiymətdi daşı Oğul atadan sonra artırsa işi El içində ona təran deyəllər. Bircə çalış mətləvin yetgin Fuğaranın bir əlinnən dutgunan Hər nə etsən öz əlinnən etgilən Min balanı başdan savar deyəllər. İsgəndər atandı çıxdı zülmətdən Xəzr endi içdi ab həyatdan Söz düşdü qılıcdan, igitdən, atdan Surfanı hamıdan ziyat deyillər. İsfahan vilayətinin şahı olan Astan şah öz daril imarəsində əyləşmişdi. Vəzir ilə söhbət eyliyirdi. Bu söhbətdən fariq olannan sonra Astan şah usta istədi. Bəhökm şah usta hazır olub şahın başını təraş etməyə başladı. Şahın başını qurtarıb ona ayna verdi. Şah öz əksinə tamaşa eləyəndə gördi sinni keçib (ustatların deməyinə görə Astan şahın yaşı 50-60-a çatıbbış) bir ah suznaq çəkib dedi: “Vəzir, sən bilirsənmi, mən bu ahi nədən ötrü çəkdim?” – “Şah sağ olsun! Bilmirəm, hərgah söyləsən əlajini eləyə bilərəm”.”Vəzir söylərəm ancaq o əlaj sənin əlində dəgil, qulaq as söylüyüm: – Ey danəndə vəzir, mənim yaşım keçib bir piran halına gəlmişəm, ancaq bir öyladım yoxdu ki, mən ölənnən sonra bu tac-taxtıma sahib olub İsfahan mülkini dolandırsun. – Şah sağ olsun, bu yaman dərdin əlajini mən elərəm. Ancax mənim dediyimə qulax asasan. “Hərgah sənin qəlbin yumşalıb və səxavət əlin açılıb camaata rəhm eləsən o elin duası mustəcab olar və Allah taala sənə öylad zükür kəramət elər”. Şah vəzirin bu nəsihətlərini eşidib fağır fuğaraya hədsiz, hesabsız pul və mal verib yeddi il camaatdan bac və xərc almadı. Şah bir gün yatmışdı, aləm röyada bir xoş sima munun başının üstündə durub deyir: – “Ey şah, hərgah yatıbsan, oyan, oyaqsansa əşit. Sənin camaətə verdiyin dölət və elədiyin yaxşılıq hədər getmədi. Allah taala sənə bir öylad zükür kəramət elər. O dünyayə gələndə adını Bəhram qoyarsan. Və Bəhram çox zəhmətlər və əzablar çəkər. Amma axırda adı dünyanı dutub sənin çirağını başatan yandırar. İkinci bir öyladın olar ki, onun da adını Heydar qoyarsan. Bu da Bəhramdan daha ziyada şücaətli olar. O şəxs bu sözdəri söylüyüb şahın gözünnən qayib oldu. Şah hölnak yuxudan bidar olub vəziri hizurə istədi. Bə hökm şah vəzir şahın hizurinə gəldi. – Şah sağ olsun, mənim üçün nə qulluq? – dedi. Astan şah başına gələn qəzanı tamamilə vəzirə söylədi, tədbir və çarə dilədi. – “Şah sağ olsun, həmin gəzdiyindi ki, tapubsan. Genə fağır-fuğaraya gül nisar elə axırı xeyir olar”. Şah vəzirin dediyinə əməl edib genə fuğaraya hədsiz- hesabsız pul payladı. O günnən o vaqyanın tarıxını qoyub, ta inki doqquz ay, doqquz gün, doqquz saat, doqquz dayqa tamam oldu şahzada Bəhram dünyaya gəldi. Astan şah şad olub qırx gün İsfahan şəhrini bəzəndirib camaatnan şadlıx elədi. Bəhramı o günnən dayaya, dayadan lələyə verdilər, yeddi yaşa yetişdi, bu zaman məktəbə qoydular. On iki yaşına qədər Bəhram məktəbdə oxuyub və həmi də dava məşqini təmamilə öyrəndi. Bir gün Bəhram saraylarının eyvanında oturmuşdu, şikarə çıxmış bir des atdı görüb vəzirdən soruşdu: “Bu nə atdıdı”.
Vəzir şahın tapşırıxlarına “bə çəşm” deyif şahzada Bəhramın yanına gəldi. Yeddi yüz atlı götürüb izzət və cəlal ilə əzm şikar oldular. İsfahanın uja dağlarına yetişdilər. Şikargahlarda seyid etməgə başladılar. O qədər şikar ilə məşğul oldular ki, lap axşam oldu. Şahzada atdılarınan baravar bir məkanə gəldi, ora Sistannan İsfahanın arasıydı. Yorğun olduxlarınnan çadırlarını qurub o gecəni orda yatdılar. Amma şahzada Bəhram şikarın şokundan sabaha qədər yatmıyıf şikar alətlərinə sığal verirdi. Ta inki sabah vaxtı olub hökm elədi bütün qoşun atdanıb amadəyi şikar oldular. Bəhram vəzirə dedi: “İndi söylə görüm hayanda yaxşı ov taparıx, o tərəfə gedək. – Tasatdığın olum. Bavan mənə tapşırıb ki, həm öz torpağımızdan kənarə çıxmayın və həm də şikardən tez qayıdın. Ona görək gərək İsfahan şəhrinə qayıdax. – Vəzir and olsun babamın cığasına qırx günədək bu şikardan dala qayıtmaram. – Şahzada sən bilərsən, ancaq munnan belə biz gedə bilmərik. Hərgah getsək onda Kabil əhlləri bizdəri həlak edər. Bəhram vəzirin bu sözdərinə qəzəb olub, – kimdi mənim bu qılıncımın qabağını qaytaran? – deyib atına bir mahmız tiz göstərib Sistan mülkinə tərəf getdi; biçarə vəzir naəlaj qalıb qoşunnan baravar munun dalınca getdi. O qədər at sürdülər ki, Sistan vilayətinin bir gözəl yaylağına yetişdilər.
– Hazırun İsfahan şahının oğlu şahzada Bəhram bu qıza aşıq olub, məni onnan ötrü buraya göndərib ona cavavınız nədi? – “Vəzir sağ olsun biz nəçiyik cavab verək. Bu qız Xtan vilayətinin şahı olan Ali şahın qızıdı, Sistan yaylağına seyrə çıxıb. Bir neçə günnən sora öz vilayətinə gedəcəkdir. Bəlkə orda atasınnan alasınız. Yoxsa bu yol üstündə elə iş olmaz”. Gəlin beylə bir iş eliyək. Hər ikisi bir-birinə söz versin, nişan taxax, sora Xtan vilayətində bir-birinə yetişərlər. Xacələr bu sözü qıza söylədilər. Qız razı oldu o saat nişan taxdılar, qızın mirvarid üzüyünü şahzadaya şahzadanın üzüyünü də qıza verdilər. Şahzada bu işə çox şad oldu. Axşam qoşun əhli yuxuya getdisə də o şokunnan yatmadı. Gəl sənə qızın dayəsinnən xəbər verim: O gecə şahzada Bəhram xofundan dura bilmiyib hökm etdi kəcavə yüklənib Xtan şəhərinə tərəf yola düşdü. Bu yannan şahzada Bəhram qızın şokunnan yata bilmiyib qılıncı belinə bağlayıb yavaş-yavaş qızın çadırına tərəf getməyə başladı. Yetişdikdə gördü nə çadır var, nə qız. Məyus olub filfor vəzirin yanına qayıtdı. “Nə yatıbsan dur, şikar əldən çıxdı.Vəzir hölnak qalxıb gördü şahzada Bəhram gözünnən ab nisan kimi yaş tökür. Soruşdu: “Şahzada nə içün giryan olmuşsan. Səbəbini söylə əlaj elərəm”. – Vəzir, dilim dutmur, qulaq as saznan söznən deyim: Şahzada Bəhram: Aman vəzir əlaj elə dərdimə Gözümə görünmür oralar indi, Siryaqublar yaman düşdü araya Onunçün uzaxlaşdı aralar indi.
Dünyaya gəlmiyib bir belə nəhəng Qoyduğu nişanadı atdığı xəndək Bağrımın baş başına yaralar indi. Çətin Bəhram bu dərddərə dayana Yatmış könlüm bu qəflətdən oyana Gərək üz çöyürəm şaha Xtana Gül xəndan zülfünü paralar indi. Şahzada Bəhramın cavabında Vəzir: Oğul qorxma müşkülünü bitirrəm Qayıdıban künc xəzinə gətirrəm Arızı edib mətləbinə yetirrəm Qoymaram gül şanın solalar indi.
Yüklə 1,73 Mb. Dostları ilə paylaş:
|