Azərbaycan Respublikası Elm və Təhsil Nazirliyi Azərbaycan Texniki Universiteti

Azərbaycan Respublikası Elm və Təhsil Nazirliyi

Azərbaycan Texniki Universiteti

Sərbəst iş

Mövzu : Aktivlərin dəyərinin qiymətləndirilməsi nəzəriyyəsi

Ad, soyad : Tural Hüseynov
İxtisas : İnnovasiya strategiyasının işlənməsi
Kurs : I
Fənn : Portfel rəhbərliyi, proqramlar və layihələr
Müəllim : İsgəndərov Rafiq
Uğurlu və firavan bir iş çox vaxt aktivin peşəkar qiymətləndirilməsini tələb edir. Bu, aşağıdakı hallarda çox zəruridir:

1. Ən sərfəli şərtlərlə daşınar və ya daşınmaz əmlakı satmağa və ya almağa hazırlaşırsınızsa.

2. Daşınmaz əmlakın faktiki dəyəri haqqında məlumatı aşağıdakı hallarda əldə etmək istəyirsinizsə - özgəninkiləşdirmə, ipoteka, ilkin kapitala daxil olma, icarə, sığorta və icarə haqqı; bilmək istəsən.
3. Qanuni qüvvəyə malik, məhkəmə tərəfindən təsdiq edilmiş analitik hesabat formasında ifadə tələb olunduqda.

Əmlak sahələri gəlirlilik və istifadə meyarlarına uyğun olaraq qiymətləndirilir. Üstəlik, torpaq təbii sərvət olduğundan o, mütləq gəlir əldə etməklə bağlı deyil, müxtəlif məqsədlərə nail olmaq üçün istifadə edilə bilən bir vasitə kimi nəzərdən keçirilə bilər. Hər bir məhsul kimi, hər şeyin dəyəri var və bu dəyər zamanla dəyişə bilər. Buna görə də torpaq və əmlakın qiymətləndirilməsi cari bazar qiymətlərinə əsaslanır.

Torpaq və torpaqların qiymətləndirilməsində ekspert iştirakını tələb edir, əgər:

1. Torpağınıza qarşı kredit təmin etmək üçün banka ehtiyacınız varsa.

2. Torpaq satılmalı və ya özgəninkiləşdirilməlidirsə (özgəninkiləşdirmə - dövlətin və ya dövlət orqanının xeyrinə əmlakın müsadirə edilməsi kimi).
3. Cəmiyyətin təsis kapitalına haqq ödəmək zərurəti yarandıqda.
4. Biznesin ailə üzvləri, şəriklər, səhmdarlar və ya şəriklər arasında bölüşdürülməsi.
5. Kimsə varis olduqda.
6. Şirkətin biznes planını hazırlamaq lazım gəldikdə.

Daşınmaz əmlakın qiymətləndirilməsi müvafiq qanunlara uyğun olaraq normativ sənədlər toplusunun və bazar məlumatlarının toplanması və təhlili yolu ilə müxtəlif obyektlərin dəyərinin müəyyən edilməsini nəzərdə tutur. Bu cür prosedurlar yalnız müvafiq fəaliyyət sahəsi üzrə zəruri biliyə deyil, həm də əhəmiyyətli praktik təcrübəyə malik yüksək peşəkarlıqla seçilmiş mütəxəssislər tərəfindən həyata keçirilməlidir.

Peşəkarların bütün fəaliyyəti qüvvədə olan normativ qanunlara tam uyğun olaraq həyata keçirilir və bu fəaliyyət bir sıra sənədlərlə tənzimlənir. Qanunvericilik aktların hazırlanması üçün müxtəlif tələblər müəyyən edir və qiymətləndirmənin necə aparıldığını müəyyən edir. Normativ aktivlər indeks ölçülərini, balansda aktivlərin toplanması üsullarını, bazar metodları əsasında valyuta dəyərlərinin hesablanmasını, kadastr qiymətləndirmələrini və bir sıra digər vacib nüansları nəzərə alır.

Əmlakın qiymətləndirilməsi termini ümumiyyətlə şirkətin daşınar və ya daşınmaz əmlakı, maliyyə və qeyri-maddi aktivləri haqqında ekspertin peşəkar rəyi və bütövlükdə şirkətin dəyərinin müəyyən edilməsi kimi başa düşülür.

Diaqrafik mühasibat uçotu sisteminin əmələ gəldiyi vaxtdan, mühasibat uçotunun əsas problemi firmanın əmlak və öhdəliklərinin qiymətləndirilməsidir. İnkişafının ilk mərhələlərində aktivlər və öhdəliklərin qiymətləndirilməsi, mühasibat uçotu paradiqması çərçivələrində, müəyyən müddət üçün firma əmlakının dəyərini müəyyən etməyə imkan verdi. İki müəyyən müddət üçün əmlak qiymətləndirmələri arasında fərq, əmlak dəyərinin müəyyən müddət ərzində dəyişməsini müəyyən etməyə imkan verdi. Qeyd etmək lazımdır ki, hələ XX əsrin əvvəlində, rus mühasibat uçotunda balans və maliyyə nəticəsi aktiv və passivlərin tutuşdurulması bazasında tərtib olunurdu və yekunda kapital üstəgəl (çıx) gəlirlər və xərclərə bərabər olan nəticə müəyyən olunurdu. .O zamanların mühasibat uçotunda maliyyə nəticəsi statik balans prinsipləri ilə, bazar qiymətlərində öhdəliklərlə əmlakın, həmçinin, bazar qiymətlərində tutuşdurulması yolu ilə müəyyən olunurdu, birinci və ikincilər inventarizasiya ilə təsdiq olunmalı idi. E. Şmalenbaxın dinamik balans nəzəriyyəsinin ortaya çıxmasından sonra, maliyyə nəticəsinin müəyyən olunmasında dinamika üstünlük təşkil etməyə başladı, nəticə isə iki düsturla müəyyən olunmağa başlandı:
Nəticə=Mədaxil – Xərclər (dinamik hesablar üzrə)
Nəticə=Əmlak – Öhdəliklər (inventar heablar üzrə)
Birinci bərabərlikdə bazar qiymətləri üstünlük təşkil edirdisə, ikincidə - isə tarixi qiymətlər hökm edirdi ki, bunlar da etibarlılığı təmin etmək məqsədilə bazar qiymətləri ilə əvəz edilirdi. Bununla əlaqədar, Almaniya, Fransa, İtaliya hesablar planlarında da maliyyə nəticəsini iki üsulla müəyyən etmək zərurəti meydana gəldi:
- balans hesablarının məlumatlarına görə (statik balans)
- əməliyyat və maliyyə-nəticə hesablarının məlumatlarına görə (dnamik balans).
Savari qəti balansların içərisində inventar və konkurs balansları fərqləndirilmişdir. birincisi maya dəyəri üzrə, ikincisi isə - balansın tərtib olunma günü üçün satış qiymətləri üzrə qiymətləndirməni nəzərdə tuturdu. Konkurs balansın yekunu qiymət fərqindən başqa inventar balansından çox olmaldıdır, çünki birincisinə sahibkarın şəxsi mülkiyyətidə daxil edilir. Qiymətləndirmədə fərqdən savayı, müsabiqə balansının yekunu inventar balansdan çox olmalı idi, çünki birincisi özünə mülkiyyətçinin şəxsi əmlakını daxil edirdi.