Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ azərbaycan döVLƏT İQTİsad yniversiteti

FƏSİL III. AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI SIĞORTA BAZARINDA 
RƏQABƏTİN MARKETİNQ PRİNSİPLƏRİ ƏSASINDA 
TƏKMİLLƏŞDİRİLMƏSİ PERSPEKTİVLƏRİ 
3.1. Sığorta bazarının marketinq kompleksinin işlənib hazırlanması 
Bu gün Azərbaycanın sığorta bazarı əvvəlki dövrlərə nisbətdə nəzərdən 
keçirildikdə daha çox dəyişir və inkişaf edir. Çox güman ki, bu qanunvericilikdə 
baş vermiş dəyişikliklərlə, həmçinin, digər iqtisadi faktorlarla əlaqədardır. Bazarın 
bu formada dəyişməsi ona yeni yanaşmalar tələb edir. Azərbaycan sığorta 
bazarında marketinqdən düzgün istifadə, xüsusən də, onun modern 
konsepsiyalarından biri olan marketinq-miksin tətbiqi yerli sığorta təşkilatları üçün 
olduqca əhəmiyyətli hesab olunur. Sığorta təşkilatlarının inkişafı ölkənin sığorta 
bazarında inkişafa, bu da öz növbəsində zəncirvari şəkildə bütünlükdə 
iqtisadiyyatın inkişafına təkan verir. Bu qeyd olunanlar sığorta bazarında mövcud 
olan marketinqin əsas istiqamətlərinin birmənalı şəkildə araşdırılmasına imkan 
yaradır. 
Dünya təcrübəsi göstərir ki, sığorta fəaliyyətini həyata keçirən şirkətlərin 
marketinq fəaliyyəti nəinki kommersiya fəaliyyətinin idarə edilməsini, eləcə də, 
bazarın araşdırılmasını həyata keçirir. Əksər xarici sığorta şirkətləri keçən əsrin 60-
cı illərindən indiki dövrə qədər fəaliyyətlərinin hər dövründə marketinqdən 
yararlanmışlar. Bir qayda olaraq bu sferada marketinq, sığorta məhsulunun sığorta 
edəndən sığorta olunanlara qədər optimal irəlilədilməsinin nəzərdə tutulduğu 
fəaliyyət istiqaməti kimi nəzərdən keçirilir. Eləcə də, sığorta marketinqi məhsulun 
bazar təlablərinə uyğun olaraq sığorta təşkilatının ümumi fəaliyyətinin təşkili və 
idarəedilməsinə kompleks yanaşılmasını tələb edir. Belə olan halda, sığorta şirkəti 
tələbi yaratmalıdır və bunun üçün marketinq fəaliyyətinə kompleks yanaşma vacib 
şərtlərdən biri hesab olunur. Dünya təcrübəsində sığorta şirkətlərinin beyin 
mərkəzi hesab olunan marketinq, şirkətin həm cari vəziyyəti, həm də mövcud 
perspektivləri barədə tövsiyyə və informasiyaların əsaslandırılma mənbəyi hesab 
olunur. Azərbaycanın sığorta bazarı yeni və sürətlə inkişaf edən bazar olduğundan 

---

60 
marketinq fəaliyyətinə xüsusi önəm verilməsinə ehtiyac vardır. Eyni zamanda 
marketinq fəaliyyəti həyata keçirilərkən marketinq-miksin tətbiqi vacib 
şərtlərdəndir. Taktiki marketinq alətləri özündə birləşdirən sistem kimi marketinq-
miks sığorta marketinqinin ayrılmaz tərkib hissələrindən hesab olunur. Bu səbəblə, 
marketinq-miksin tərkibinə daxil olan bütün elementlərin idarəedilən olması 
əsasdır və rəqabət şəraitində bazarda uğur əldə etmək, faktiki dəyişiklərə düzgün 
və daha tez reaksiya vermək üçün onun tətbiqi ən vacib fəaliyyət 
istiqamətlərindəndir.
Marketinq-miks ABŞ marketoloqu C.Makkarti tərəfindən ötən əsrin əsrin 60-cı 
illərinin əvvəllərində irəli sürülmüşdür. Bu marketinq kompleksi hər biri ingilis 
dilində olan və adı P hərfi ilə başlayan dörd komponenti özündə birləşdirdiyindən
4P adlanırdı. Daha sonralar bu kompleksə bir neçə kompanent də əlavə edildi. Hal-
hazırda marketinq-miks aşağıdakı elementləri özündə birləşdirir: 
· Məhsul (product) 
· Qiymət (price) 
· Təşviqat (promotion) 
· İnsanlar (people) 
· Məkan (place) 
· Fiziki ətraf (physical distribution) 
· Proses (process) 
Marketinq miksin qeyd olunan bu elementlərinin tədqiqi daha çox rentabelli və 
müştərilərə yönəlik marketinq fəaliyyətinin həyata keçirilməsinə və daha çox gəlir 
gətirəcək fəaliyyətə şərait yaradır.