Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ azərbaycan texniKİ universiteti NƏZDİNDƏ

Texnogen xarakterli fövqəladə hallar – qəflətən baş verən və insanların məhv olması ilə nəticələnən genişmiqyaslı güclü qəzaya deyilir.Güclü fəlakətlərin nəticələri aşağıdakılar səbəb ola bilər:

• 
  fəlkətlərin xarakterindən;
  
• 
  miqyasından;
  
• 
  nəqliyyat vasitələrinin növündən;
  
• 
  ətraf mühütün zərərli qazlarla çirklənməsindən;
  
• 
  əraziyə neft məhsullarının,güclü təsirli zəhərli maddələrin axıb yayılmasından.
  

İSTEHSALAT qəzaları – sənayenin,elmi-texniki tərəqqinin inkişafı,nəhəng enerji və yüksək sürətlərdən istifadə edilməsi şəraitində baş verir.İstehsalat qəzaları aşağıdakı hallarda baş verə bilər:

• 
  xarici təbii amillərin təsirindən;
  
• 
  təbii fəlakətlərin təsirindən;
  
• 
  layihə-istehsalat qüsurlarının vaxtında aradan qaldırılmasından;
  
• 
  qurğuların istismar qaydalarına riayətolmasından;
  
• 
  istehsalatda texnoloji prosesin pozulmasından.
  

SƏNAYE müəssisələrində partlayışlar – aşagıdakı hallarda baş verir:

- qazanxanalarda qazanların,kimya müəssisələrində qazın,cihazların,hazır məhsul və yarımfabrikatların,neftayırma zavodlarında partlayışlar;

- dəyirmanlarda un,şəkər zavodlarında şəkər tozunun,taxıl elavatorlarında tozun,taxta-şalban və ağac emalı kombinatlarında mişar tozunun, lak-boyak buxarlarının partlayışları.

YANĞINLAR – adamların nəzarəti altından çıxmış odun kortəbii yayılmasından ibarətdir.Yanğınların yayılmasına görə:

• 
  qismən yanğınlar 20%-ə qədər;
  
• 
  tam yanğın 90%-ə qədər.
  

Yanğın zamanı meşə ağacları məhv edir,torpağın,suyun digər faydalı xüsusiyyətləri zəiflədir,qiymətli fauna zərər çəkir. ENERJİ sistemlərində qəzalar – tufan,partlayış,yanğın qurğunun dağılması nəticəsində baş verə bilər. NƏQLİYYAT sahəsində qəzalar – hava,dəmir yolu,su,avtomobil,boru kəməri kimi nəqliyyat növlərində təhlükələr sayəsində baş verə bilən qəzalardır.

GƏMİ qəzaları – yanğın və partlayış nəticəsində fırtınadan,sualtı qayalara , yüklərin yerdəyişməsi, aşmasından baş verə biləcək təhlükələrdir. AVİASİYA daşımalarında qəzalar – aşağıdakılar səbəb ola bilər:

- hava nəqliyyatı vasitələrinin köhnəlməsi;

- aviasiya texnikası təmirinin kefiyyətinin pozulması;

- uçuşların yerinə yetirilməsi qaydalarının pozulması;

- təhlükəsizlik təminatlarının yerinə yetirilməməsi.

KİMYƏVİ zəhərlənmə ocağı – kimyəvi maddənin təsiri nəticəsində Insanların,heyvanların və bitkilərin zədələndiyi və ya zədələnə biləcəyi əraziyə deyilir. RADİAKTİV maddələrin ətrafa sızması – AES-da,atom gəmilərində, mühəndis tətqiqatları mərkəzlərində istehsalat qəzaları nəticəsində baş verir.Radiaktiv maddələrin sızması,uran mədənlərindən havanı zəhərləyən radon qazının,nüvə yanacağının və reaktorda yaranan radiaktiv maddələrin eləcə də, radiaktiv tullantılar saxlanılan müəssisələrdən və anbarlardan radio-nuklidlərin ətrafa sızması xüsusən qorxuludur.