Bakirköy ruh ve siNİr hastaliklari hastanesi

Bibi. Öz, İstanbul Camileri, I, 36; Yüksel, Bâyezid-Yavuz, 220; Fatih Camileri, 71.

EMİNE NAZA

BÎDÂRÎ

(?, istanbul - 1897/1898 ?, İstanbul) Ermeni harfleriyle Türkçe telif ve çeviri ro-manlarıyla, antolojileriyle, divan ve âşık tarzında Türkçe şiirleriyle tanınan İstanbullu aşuğ.

Asıl adı Mihran Arabacıyan'dır. Kuyumcu Eğyasar Arabacıyan'ın torunu, kuyumcu Nigoğos Arabacıyan'ın oğludur. Kapalıçarşı'daki Arabacıoğlu Sokağı, adını bu aileden almıştır.

Mihran Arabacıyan, Bîdârî mahlasıyla söylediği şiirlerle İstanbul'un saz ve söz muhitlerinde haklı bir ün kazanmıştır. Onun, sokaklarda, kahvelerde destanlar ve şarkı mecmuaları satma geleneğim, Ermeniler arasında, eserleri bu şekilde yayıldığı için yaşattığı söylenebilir. Bu yolda basılmış destanları da tespit edilmiştir. Ahmed Rasim'in Muharrir Bu Ya! adlı eserinde öteki aşuğlarla birlikte anılırken adı yanlışlıkla "Bîdâd" biçiminde yazılmıştır. Bîdârî, divan şiirine ilgi duymuş, gazeller yazmaya özenmiş, Fuzûlî'nin bir gazeline nazire yazmıştır.

I. Gurdikyan'a göre içli bir şair olmamakla birlikte güçlü bir hayal ve üslupsahibidir. Hece ve aruzu aynı ölçüdekullanabilir. Kendisiyle aynı dönemdeyaşayan tanınmış aşuğlardan Nâmî(->)ve Serverî'nin(-») Türkçe şiirlerini derleyip Ermenice harflerle yayımlamıştır;Müntehabatü'l- Eşar-ı Bergüzide(1879), Hazine-i Eşar (1890), Mecmua-iGazeliyat (ty) adlarında üç antoloji hazırlamıştır. Bunlarda çoğunluğu tanınmış Divan şairlerine ait olmak üzere bazı aşuğların şiirlerine de yer veren Bîdârî, J. C. von Schimid'in Genovefa adlıeserini, manzum Ermenice çevirisindenhece ölçüsüyle Türkçeye çevirmiş ve ingiltere Düşessalanndan Kenovape NamAfife Kadının Hikâyeyi Garibesi (İst.,1886) adıyla yayımlanmıştır. Hayın BirÂdem (2 c., 1887), İki Kapı Yoldaşları(3 c.) adlı iki telif romanı vardır. AyrıcaJules Verne, Paul Feval, Xavier de Mon-tepin, Hector Malot gibi yazarlardan onbeş kadar roman çevirmiştir.

Bibi. Ahmed Rasim, Muharrir Bu Ya!, ist., 1926, s. 255; I. Gurdikyan, "Tırkaket Hay Pa-nasdeğzner yev Aşuğner" (Türkçe Bilen Ermeni Şairler ve Aşuğlar), Dartzuytz Surp Pır-giç Asgayin Hivantanosi (Surp Pırgiç-Yedi-kule Hastanesi Salnamesi), ist., 1935, s. 123; K. Pamukciyan, "Arabacıyan (Mihran)" İSTA,

II, 922; S. Sakaoğlu, "Bîdârî'm'n Evli ile BekârDestanı", Sivas Folkloru, S. 61 (Şubat 1978);A. T. Kut, "Ermeni Harfleriyle Türkçe Des-

JT