Bakirköy ruh ve siNİr hastaliklari hastanesi

BİLÂL AĞA ÇEŞMESİ

Galata Kulesi(-») karşısında Tophane'ye inen Lüleci Hendek Yokuşu'nun alt başında, yol kenarındadır. Eskiden burada var olan Kabataş Tekkesi'nin hemen bitişiğindeki namazgahın önünde iken, bugün bu bölge tümüyle iskân edildiğinden binalar arasında kalmıştır.

Çeşmenin Şair Seyyid Vehbi'ye ait kitabesinden, III. Selimin tahta çıkmasını (1789) takiben darüssaade ağalığına getirilen Bilâl Ağa tarafından 1211/1796 tarihinde yaptırıldığı anlaşılır. Kitabe cephenin ortasında ve saçak altındadır. Üçer mısralık dört satır halinde olup tarih beyti şöyledir: Oku bank-i ezaniyle güherveş Vehbiyâ tarih /Bilâl ağa gel iç zemzem deyû nâsa sala kıldı 1211/ 1796.

Çeşme hazneli olup, yola bakan cephesi tümüyle mermer kaplıdır. Cephede saçak altına yerleştirilmiş kitabeliği altta bir silme keser. Bu silmeyi, ayna taşı ve üstündeki boş kitabeliği iki yanda sınırlayan köşeli ve yivli sütunçeler taşır. Sü-tunçelerin silmeye ulaştığı kısımları dışa kıvrık yaprak şeklinde birer başlık halindedir. Silmenin yukarısında da aynı sütunçelerin devam ettiği ve kitabeyi de iki yanda sınırladığı gözlenir.

Ayna taşı dikdörtgen biçimli ve silmelerle kademeli olarak cepheden al-çaltılmıştır. Musluk üzerindeki geniş yüzey Türk rokokosu tarzında bir süslemeye sahiptir. Sütunçelerin alt kısımları musluk hizasında birer sütun kaidesi halini almıştır. Çatı ahşaptır ve kiremit örtülüdür. Saçak hattında da kademeli bir silme yer alır. Aynı tarz bir başka silme de teknenin üst hizasında cepheyi enine kuşatır. Sütunçelerin dışında cephe, iki yanda kademeli kıvrımlar halinde geriye doğru hareketlendirilmiştir.

Tekne mermer olup bunun hizasında, iki yanında dışta kalan bölümler kesme taş örgülüdür.

Çeşmedeki en önemli süsleme öğesi hiç şüphesiz ki çağdaşı diğer çeşmelerde pek görülmeyen ay-yıldız motifli iki kabartmadır. Bunlar sütunçelerin kitabe hizasındaki devamları üstüne yerleştirilmiş, yuvarlak birer levha üzerinde yer alırlar ve hilaller ile yıldızlar ağızlan kitabeye bakacak biçimde simetriktirler.

Yapının sol tarafında, haznenin kes-

Bilâl Ağa Çeşmesi'nin ön cephesinden ayrıntı. Yavuz Çelenk, 1993

me taş duvarları geri planda hissedilir. Bu bölümde yüzyıl başından kalma bir sokak feneri kırık dökük sallanmaktadır.

Çeşmenin suyu aslen Taksim Suyu şebekesinden alınmakta iken, 1930'lar-da suyollarının tahrip olması nedeni ile kurumuştur.

Daha sonra Sular İdaresi tarafından şehir şebekesinden buraya su bağlanmış olup bugün çeşmeden bu su akmaktadır.

Bibi. Tanışık, İstanbul Çeşmeleri, II, 157; Çeçen, Su Tesisleri, 264; Yüngül, Taksim Suyu, 140;

ZİYA NUR SEZEN