Bakirköy ruh ve siNİr hastaliklari hastanesi

BİLEZİKÇİ ÇİFTLİĞİ

230

231

BİLMECELER

Özel orman olarak işletilen çiftlik ormanı 1945'te 4785 sayılı kanunla devletleştirilmiş, sahipleri ve Tarım, Orman ve Köyişleri Bakanlığı arasında ormanın mülkiyetine ilişkin dava sürüp gitmiştir. Bu arada bir kısım arazi şahıslara satılmıştır.

Çayırbaşı'm Bahçeköy'e bağlayan u-laşım yolu, Bilezikçi Çiftliği arazisini iki parsele ayırmaktadır. I. Mahmud Suke-meri'ne doğru yükselen yolun solunda kalan birinci bölüm (529 ada, l parsel) 354.079 hektardır ve istanbul Üniversitesi Rektörlüğü'nün 11.1.1980 tarih ve 50155 sayılı yazısı ile İÜ Orman Fakül-tesi'nin "Eğitim ve Araştırma Ormanı" olarak kamulaştırılmıştır.

Daha sonra, istanbul Üniversitesi tarafından ikinci bir kamulaştırma yapılmış, içerisinde tarihi çiftlik binalarının da bulunduğu Çayırbaşı-Bahçeköy yolunun sağ tarafında kalan çiftliğin ikinci bölümü (538 ada, 59 parsel no'lu, 442.560 hektarlık alan) İÜ Orman Fakültesi'ne Eğitim ve Araştırma Ormanı olarak ayrılmıştır. Halen mülkiyet durumu mahkemeliktir (1993).

Çiftlik arazisi üzerinde, topografik yapıyı oluşturan 5 önemli yükselti vardır. En yüksek nokta kuzeyde Büyükdoğan Tepesi (236 m), en alçak nokta güneyde Fındıksuyu'dur (20 m). En yüksek ve en alçak noktalar arası yükselti farkı ise 216 m'dir. Diğer taraftan, Kocalarla Tepesi (232 m), çiftlik binalarının kuzeyindeki tepe (202 m), Ezba Özel Ormanı sınırın-

daki Sivri Tepe (120 m) diğer yükseltilerdir. Sırtlar genellikle kuzeyden güney doğrultusuna doğru uzanmaktadır. Her yöne dönük yamaçlar vardır, genellikle eğim güney, güneydoğu ve kuzeybatı yönlere doğrudur. Çiftlik merkezinin bulunduğu tepeden (145 m), Boğaz görünmektedir.

Çiftlik ormanının jeolojik temeli, De-von formasyonuna ait boz yeşil şistler; genellikle ince kuvars damarlarını havi greler ve konglomeramsı koyu, boz, mavi şistlerden oluşmaktadır. Diğer taraftan, neojen formasyonu Devon'un ü-zerinde ve çeşitli kalınlıktaki tabakalar halinde yer almakta, derin toprakları oluşturmaktadır.

Bilezikçi Çiftliği'ndeki ormanlar, daha çok yakacak odun üreten sürgünden gelişmiş baltalıklardır. Bu formasyon tüm alanın yüzde 82'sini kaplar: Açık alanlar yüzde 11, koru yüzde 5, tarım alanı yüzde l ve makilik alanlar ise yüzde l kadardır.

Baltalıkların hâkim ağaç türleri sapsız meşe (Quercus petraed), Macar meşesi (Quercus frainettö), adi gürgen (Carpi-nus betulus), kestane (Castanea vescd), yabani fındık (Corylus avelland), kuşü-vezi (Sorbus torminalis), beşbıyık/muşmula (Mespilus germanicd) ve ıhlamurdur (Tilia argented). Ihlamurlar Kılınçpı-narı sırtlarına doğru çoğalmaktadır. Normal kapalı baltalıkların karışımına, yer yer kocayemiş (Arbutus unedö) ve bu yörelere sonradan getirilip dikilmiş, eg-

Bilezikçi Çiftliği'nde Bilezikçiyan'ın yapımını başlattığı evler ve çevresi (üstte) ile ahtapot şeklindeki çınar (yanda). Fotoğraflar Tülay Ayaşhgil

zotik bir tür olan yalancı akasya ma pseudoacacid) girmektedir.

Çiftlik orman arazisinin yüzde 14'ü bozuk baltalık karakterindedir; Çayırba-şı'ndan Hacıosman Bayırı'na doğru çıkan yolun sağındaki, doğuya bakan dik yamaçlarda bu tip bozuk baltalıkları görmek mümkündür. Bu gibi yerlerde meşe, gürgen ve kestane gibi asal ağaç türleri azalmakta, karışıma süpürge çalıla1 rından Erice arborea, Erica verticillata, ladenler (Cistus salviifolius, Cistus creti-cus), kocayemiş {Arbutus unedö), akça-kesme (Phillyrea latifolid), ateşdikeni (Pyracantha coccined), İspanyol katırtırnağı (Spartium junceum), boyacı katırtırnağı (Genista tinctorid) gibi kısmen kuraklığa dayanıklı, Akdeniz'e özgü maki türleri katılmaktadır.

Çiftlik binalarının yakın çevresindeki açık alanlarda ve diğer alanlardaki sulak çayırlarda en fazla şu bitki türlerine rastlanmaktadır: Koyungözü papatya (Bellis perennis), düğün çiçekleri (Ranunculus costantinopolitanus, Ranunculus fico-rid), sarı çiçekli ballıbaba (Lamium gale-obdolon), kırmızı çiçekli ballıbaba (La-mium purpureum), adaçayı (.Salına fors-kahleî), yabanimenekşe (Viola odoratd), çuhaçiçekleri (Primula acualis varro-sed), yabaninane (Mentbapuleguani).

Bahçeköy-Çayırbaşı yolundan ayrılarak çiftlik binalarına giden yolun enerji hattıyla kesiştiği kesimdeki göletlerin doğusunda fındıklıklar ve bunların bitişiğinde de saf meşe baltalığı ile tüm de-

re boylarında kızılağaçlar (Alnus, nosd) ve gürgenler (Carpinus betulus) bulunmaktadır.

Çiftlik binaları ve yakın çevresindeki alanın yüzde 10'luk bölümü "av korusu" olarak kullanılmış; daha sonra da bu kullanış biçimi terk edilmiştir. Fakat bina bütünündeki ahırlar ve av köpekleri için yapılmış özel kulübeler halen ayakta durmaktadır.

Çiftlik evi ve eklentiler Türk mimarisinden çok, Avrupa'daki çiftlik binalarım anımsatan sağlam taş binalardır; damlan kiremitlidir.

Binaların inşaatını Bilezikçiyan başlatmış, Abraham Paşa tamamlamıştır.

Çiftlik binalarının yakın çevresine, tek tek veya gruplar halinde atkestaneleri (Aesculus hippocostanunî), Atlas sedirleri (Cedrus atlanticd), yol boylarına kızıl-çamlar (Pinus brutid) ve Avrupa ladinleri (Picea abies), palmiyeler (Chamma-rops excelsd) ve beyaz çiçekli manolyalar (Manolia grandiflord) dikilmiştir.

Çiftlik arazisi içinde anıtsal nitelikte, yaşlı ve gösterişli çınarlar (Platanus ori-entalis) mevcuttur. Bunlardan biri ahtapotu anımsatır; kısa bir gövde altı kola ayrılmıştır ve bu kollardan biri yerde u-zanmaktadır. Çiftliğin güneydoğu kesiminde, Hacıosman yoluna bakan yamaçlar üzerinde, bir karaçam topluluğu görülür.

Bibi. T. Ayaşlıgil, İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Araştırma Ormanının Rekreasyon Potansiyelinin Saptanması (Yüksek Lisans Tezi), ist., 1992; T. Enginsal, Bilezikçi Çiftliği Özel Ormam'nın Amenajman Planı (İ983-2002), 1983.

FAiK YALTIRIK