Bakirköy ruh ve siNİr hastaliklari hastanesi

ÇALIMLI, MEHMED ALİ

(1856, Sakız Adası [bugün Yunanistan'da] - 30 Kasım 1936, istanbul) Hekim.

Sakız eşrafından Çalımlıoğlu Besim Efendi'nin oğludur. İlk ve orta öğrenimini Sakız'da tamamladıktan sonra İstanbul'a gelerek Tıbbiye İdadisi'ne (Tıp Lisesi) girdi. 1880'de Mekteb-i Tıbbiye-i Şâhâne'den (Askeri Tıbbiye) yüzbaşı rütbesiyle diploma aldı. Haydarpaşa Askeri Hastanesi'nde stajını tamamladıktan sonra Hüdeyde'ye (Yemen) gönderildi. Daha sonra da Üsküp, Beylerbeyi ve Ankara askeri hastanelerinde 10 sene çalıştı. Açılan sınavı kazanarak Askeri Tıbbiye ilmü'1-arz vel-maadin (jeoloji ve mi-neroloji) muallim muavini oldu. 1902' de hocası İbrahim Lütfi ölünce muallimliğe getirildi. Ayrıca uzun zaman Rüsumat Heyet-i Sıhhiyesi (Gümrük İdaresi Sağlık Kurulu) üyeliğinde bulundu. 1908' den sonra, Mekteb-i Tıbbiye'de müze müdürü, daha sonra da Harbiye Nezareti Teftiş-i İnsani Komisyonu'nda hıfzıs-sıhha müfettişi olarak çalıştı. Mekteb-i Harbiye'de sertabiplik (başhekim) yaparken 19l6'da başarılarından dolayı rütbesi mirlivalığa (tuğgeneral) yükseltildi. Bunu takiben Haydarpaşa Askeri Hastanesi tabib-i evvelliği ve bir süre sonra da Birinci Kolordu sertabipliği görevlerinde bulundu. 1920-1921'de sağlık durumu nedeniyle emekliye ayrıldı.

Resmi görevlerinden ayrıldıktan sonra Hilal-i Ahmer Cemiyeti (Kızılay Derneği) İstanbul temsilciliğini üstlenerek

kendini tamamen hayır işlerine verdi. 15 yıl süren bu görevi sırasında önemli hizmetlerde bulundu.

Uluslararası Kızılhaç Teşkilatı ile ilişki kurarak Balkan Savaşı ve I. Dünya Savaşı sırasında orduya ilaç ve malzeme yardımı sağladı. Bu yüzden "Kızılaycı" lakabı ile anıldı. Etıbba Muhadenet Ce-miyeti'nin aktif bir üyesiydi. 1918'de Besim Ömer Paşa'nm (Akalın)(->) önderliğinde kurulan Veremle Mücadele Osmanlı Cemiyeti'nde de görev aldı. İstanbul'un işgali üzerine 1920'de faaliyetini durduran cemiyet, 1927'de İstanbul Verem Mücadelesi Cemiyeti adıyla yeniden çalışmaya başladığında kurucular arasında yer alan Mehmed Ali Paşa, yönetim kurulu başkanlığına seçildi. 23 yıl boyunca Şirket-i Hayriye'nin hekimliğini yapmıştı. 1910'da On Dokuzuncu Daire-i Belediye (Adalar) Meclisi üyesi, 1920'de ise Heybeliada belediye tabibiydi. Muayenehanesinde de ücretsiz hasta bakardı. V. Mehmed'in (Reşad) özel hekimiydi. VI. Mehmed'in (Vahideddin) ise ikinci hekimliğini yapmıştır.

Çalımlı, İstanbul'da çok sevilen bir kişiydi. Ölüm haberi büyük üzüntü yaratmış ve cenazesi görkemli bir törenle Pa-şabahçe Mezarlığı'na gömülmüştür. Hekimliği yanında duygulu ve şair yaradılışlı bir kişiydi. Devrin ileri gelen edebiyatçı ve müzisyenlerinin toplantılarına katılırdı. İbnülemin Mahmud Kemal İnal ile şiir söyleşileri vardır.

Bibi. Tahsin, Tıbbiye, II, 20; F. Erden, Türk Hekimleri Biyografisi, ist., 1948, s. 270; Göv-sa, Türk Meşhurları, 38; T. Sağlam, Nasıl Okudum?, İst., 1956, s. 58; R. E. Koçu, "Ali Paşa (Dr. Mehmed)", ISTA, II, 683; "Çalımlı

Ali Paşa", TA, XI, 339; V. B. Kurdoglu, Şâir Tabibler, ist., 1967, s. 264-266; S. P. Bengi-serp, "Muallim Sakızlı Dr. Ali Çalımlı Paşa", 50 Yıl Önce Ölen 8 Büyük Türk Hekimi için Anma Töreni Kitabı, 1986, s. 27-31.

NURAN YILDIRIM