Bankalar kanunlari

İdare komitesinin murakabe edilmesi

Madde 22- İdare meclisi, idare komitesinin faaliyetini murakabe etmekle mükelleftir.
İdare meclisi âzalarından her biri idare komitesinden, bu komitenin faaliyeti hakkında her türlü malûmatı istemeye ve lüzumlu göreceği her çeşit kontrolu yapmaya salâhiyetlidir.

Murakıpların vazifeleri

Madde 23- Murakıplar, banka idare meclisi reis ve âzaları, idare komitesi âzaları ile müdür ve memurlarının bu kanun hükümlerine ve bankanın esas mukavelenamesine aykırı hareketlerini gördükleri takdirde bunları vesikalara dayanarak şirket umumi heyetine hitaben tanzim edecekleri raporda zikretmeye mecburdurlar.
Murakıplar raporlarının birer suretini tanzim tarihinden itibaren bir hafta içinde Maliye Vekâletine göndermekle mükelleftirler.
IV- Mevduata Ait Hükümler
Mevduat kabulüne mezun olmıyanlar
Madde 24- Bu kanuna veya hususi kanunlarına göre mevduat kabulüne mezun olanlardan başka hiçbir hakikî veya hükmi şahıs, aslen veya fer’an meslek edinerek mevduat kabul eyliyemez.

Hususi teşekküler

Madde 25- Resmî ve hususi idare, müessese ve şirketler ile mesleki teşekküller de yalnız kendi memur ve müstahdemlerine ait olmak üzere sıhhi ve içtimai yardım, ihtiyat ve tasarruf temini maksatları ile teşkil edilen sandıklarda kendi âzalarına munhasır olmak üzere mevduat kabul edebilirler.
Bu kabil sandıklar statüleri dâhilinde faaliyette bulunmakla beraber nakit mevcutlarının 5.000 liradan fazlasını millî bankalara mevduat olarak yatırmaya yahut Devlet Tahvili veya Amortisman ve Kredi Sandığı tahvili almaya mecburdurlar.

Mevduat nevileri

Madde 26- Bankalar hesaplarında resmî mevduatla ticari mevduatı, bankalar mevduatını ve tasarruf mevduatını yekdiğerinden ayırmaya ve bunları vâdeli ve vâdesiz olarak bir tasnife tabi tutmaya mecburdurlar.
Bir sene ve daha fazla vâdeli mevduat, vâdeli mevduat addolunur.
1. Resmî mevduat: Genel ve katma bütçeli daire ve müesseselere, mahallî idarelere, kanunla kurulmuş mütedavil sermayeli teşekküllere, mahkemelere, icra ve iflâs dairelerine, tereke hâkimliklerine ve kanunla kurulmuş içtimai sigorta müesseselerine ait mevduat, resmî mevduat sayılır.
2. Ticari mevduat: Her nevi ortaklıklara, tüccarların ticarethanelerine ve firmalarına, cemiyet, kooperatif ve birliklerin ticarî işletmelerine, iktisadi Devlet teşekkülü halindeki işletmelerle Devlet veya mahallî idarelerin vaz’ettikleri sermaye ile kurulmuş şirketlere ve bunlara bağlı teşebbüs ve müesseselere ait mevduat ticari mevduattır.
3. Bankalar mevduatı: Bankaların (İktisadi Devlet Teşekkülü halindeki bankalar dâhil) yekdiğerine yaptıkları mevduat bu grupa dâhildir.
4. Tasarruf mevduatı: Resmî ve ticari mevduatla bankalar mevduatı dışında kalan bilcümle mevduat tasarruf mevduatı ad ve itibar olunur.

Tasarruf mevduatının imtiyazları

Madde 27- Tasarruf mevduatı sahipleri, mevduatlarının % 50 sine müsavi bir miktar için bu mevduatı kabul etmiş olan bankanın aktifinde mevcut bütün kıymetler üzerinde imtiyazlı alacaklıdırlar.
İflâs vukuunda tasarruf mevduatının imtiyazlı kısmı tasfiye neticesi beklenmeksizin sahiplerine tediye olunur.

Tasarruf mevduatının âzami nispetleri

Madde 28- Bir bankanın kabul edebileceği tasarruf mevduatı yekûnu, tediye veya Türkiye’ye fiilen tahsis edilmiş sermayesiyle ihtiyat akçeleri mecmuunun:
1. 2 milyon liradan 5 milyon liraya kadar olan bankalarda 7 mislini,
2. 5 milyon liradan 10 milyon liraya kadar olan bankalarda 8 mislini,
3. 10 milyon liradan 25 milyon liraya kadar olan bankalarda 10 mislini,
4. 25 milyon liradan 50 milyon liraya kadar olan bankalarda 12 mislini,

5. 50 milyon liradan daha fazla olan bankalarda 15 mislini,

Geçemez.
Ancak; % 50 karşılığı 33 üncü madde hükümleri dâhilinde Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası nezdinde Amortisman ve Kredi Sandığı adına açılmış bulunan karşılık hesabına yatırılmak şartiyle, bankalar yukardaki nispetler fevkınde mevduat kabul edebilirler. Bu nevi mevduat için ayrıca 33 üncü madde mucibince karşılık aranmaz.

Türkiye Cumhuriyeti Ziraat Bankası ve İstanbul Emniyet Sandığı

Madde 29- Türkiye Cumhuriyeti Ziraat Bankası ile İstanbul Emniyet Sandığının kabul edecekleri tasarruf mevduatı yekûnu bu iki müessesenin sermaye ve ihtiyat akçeleri mecmuuna göre hesap edilir ve her ikisi tasarruf mevduatı kabulü bakımından bir banka addolunur.

Mevduatın çekilmesi

Madde 30- Borçlar kanununun rehinlere ve alacağın devir ve temlikine mütaallik hükümleri ile diğer kanunların verdiği yetkiler ve tahmil ettiği mükellefiyetler mahfuz kalmak şartiyle, mevduat sahiplerinin mevduatlarını diledikleri, anda bankalardan nakten geri almak hakları hiçbir suretle takyit ve tahdit edilemez.
Mevduat sahibi ile banka arasında vâde ve ihbar müddeti hakkında kararlaştırılan şartlar mahfuzdur.
Ancak, vâdeli ve ihbarlı mevduatın vâde ve ihbar müddetinden önce çekilmesine bankaların muvafakati halinde tatbik olunacak âzami faiz nispeti mevduatın yapıldığı tarihle çekiliş tarihleri arasındaki müddete göre hesaplanır. Daha önce mudie ödenmiş veya hesabına tahakkuk ettirilmiş fazla faizler mevduattan tenzil edilir.

Mevduatta zamanaşımı

Madde 31- Bankalar ve emanet veya cari hesap suretiyle para kabul edebilecek bilumum müesseselerde mevcut nakdî ve aynî mevduat ile emanet ve cari hesap şeklindeki her türlü matlubat için (Cari hesap şeklinde olmayan muvakkat mahiyetteki hesaplar hariç) bu banka ve müesseselerin her sene başı hilâfına tahrirî talepleri olmadıkça, sahipleri namına hesap hulâsaları göndermeleri mecburidir.
Her türlü mevduat, emanet ve matlubattan son talep, muamele veya mudiin herhangi bir şekildeki yazılı talimatı tarihinden itibaren on sene geçtiği halde sahipleri tarafından aranılmamış olanları, bu müddetin hitamını takibeden takvim yılı başından itibaren 6 ay içinde banka ve müesseseler tarafından sahiplerinin isim ve hüviyetleri ve malûm olan adresleri ve haklarının faizleriyle beraber baliğ olduğu miktarlar gösterilmek suretiyle tanzim edilecek bir cetvel ile Maliye Vekâleti emrine Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasına tevdi olunur.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, kendisine tevdi olunan bu kabîl haklardan 25 liradan fazla olanlarını tevdi tarihinden itibaren 5 sene müddetle muhafaza etmek ve bu müddet içinde sahip veya vârisleri tahkika çalışmakla beraber her sene başında gazetelerle de sahip veya vârislerinin bankaya müracaatları lüzumunu ilân eder. Sahip veya vârisi çıkmayan mevduat, emanet ve cari hesap matlupları 5 senenin hitamında, 25 liraya kadar olan kıymetler bu müddeti beklemeksizin Devlete intikal eder.
Amortisman ve Kredi Sandığı hakkındaki 6115 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin Ç fıkrası hükmü mahfuzdur.