Bby 303 BİLGİ merkezleriNİn yönetiMİ sunum özetleri

TÜRKİYE’DE BİLGİ MERKEZLERİNDE ÇALIŞMA KOŞULLARI

BİLGİ PROFESYONELİ KİMDİR VE NE İŞE YARAR?

• 
  Çalıştığı kuruluşun amaçlarının yerine getirilmesinde bilgiyi stratejik olarak kullanan,
  
• 
  Bu işi bilgi kaynaklarını geliştirerek, yayarak ve yöneterek sağlayan,
  
• 
  Hedeflerine ulaşmada, teknolojiden çözümsel bir araç olarak yararlanan kişidir.
  

VERİMLİLİĞİ ETKİLEYEN ÖĞELER

Kütüphane ve bilgi merkezlerinde bilgi hizmetleri verimliliğinin odak noktasında insan kaynağı yer almaktadır. İnsan gücü verimliliğini etkileyen öğeler ise üç ana grupta toplanabilir:

1. 
   F
   Maddi Etkenler
   iziksel etkenler (çalışma ortamı ile ilgili)
   
2. 
   Parasal etkenler (ücret, ödenek vb.)
   

3.Sosyo-kültürel etkenler (psikolojik ve ruhsal etkenler Manevi Etken

ÖRGÜTSEL DAVRANIŞ

Bireyin kurum içinde çalışırken gösterdiği davranışları, algıları, değerleri, öğrenme kapasitesini belirlemek için psikoloji, sosyoloji ve kültürel antropoloji gibi disiplinlerden yararlanan; insan davranışlarını, tutumlarını ve performansını örgütsel bazda inceleyen; dış çevrenin örgüte ve onun insan kaynağına, amaçlarına, misyonuna ve stratejisine etkisini araştıran bir disiplindir (Ivancevich ve Matteson, 1990’dan aktaran Bayter, 2008, s. 5).

Örgütsel davranışın amacı, çalışan insanların davranışlarını anlamak, geleceğe yönelik tahminler yapmak ve çalışanların davranışlarını kontrol etmek, böylelikleçalışan verimliliğini ve örgütsel etkinliği arttırmaktır.

Kütüphanelerin örgütsel davranışı; çalışan personelin davranışlarını anlamak, geleceğe dönük tahminler yapmak ve personelin davranışlarını kontrol etmektir.

Hizmet içi eğitim, sektör ayrımı yapmaksızın, özel ve tüzel kişilere ait işyerlerinde, belirli bir maaş veya ücret karşılığında görevlendirilmiş ve çalışmakta olan bireylere, görevleri ile ilgili gerekli bilgi, beceri ve tutumları kazanmalarını sağlamak üzere yapılan eğitimdir.
İŞ DOYUMU

Çalışanların önemli olarak gördükleri şeylerin, ne kadarını işlerinden elde ettiklerine dair düşüncelerinin sonucunda ortaya çıkan durumdur.

İş Doyumunu Etkileyen Etkenler

1.Bireysel Etkenler:Yaş,cinsiyet,kişilik özellikleri,hizmet süresi,eğitim,toplımsal sınıf farklılıklarıdır.

2.İşe İlşkin Etkenler: örgütsel adalet, kişiler arası etkileşim adaleti, örgütsel destek, nezaret (gözetim) ve ücret yer almaktadır.

3.Çevresel Etkenler: alternatif iş olanakları, toplumsal destek, iş arkadaşları ile ilişkiler ve iş/aile arasındaki catışma.
Kütüphanecilikte İş Doyumunu Etkileyen Etkenler: Ücret, Terfi, Yönetici, Ek ödemeler, Ödül/Taktir edilme, Kurallar, İş arkadaşları, İşe ilişkin düşünceler, Kurum içi iletişim.
KÜTÜPHANECİLİKTE SORUNLAR
B)Statü/Mesleki Saygınlık Sorunu: Kişinin maddi gereksinimlerini karşılayabilmesi, manevi açıdan toplumsal kabul görmesi mesleki saygınlığı ifade eder.
Kütüphaneciliğin Meslek Saygınlığının Düşük Olmasının Nedenleri

• 
  Kamuoyunun kütüphanecilerin yaptığı işi ve üstlendikleri sorumlulukları yeterince bilmeyişi
  
• 
  Kütüphanecilerin bilgiye erişimi kısıtlar gibi bir konumda algılanmaları (kaynakların korunmasını ön plana çıkarmaları)
  
• 
  Daha ziyade kadınların egemenliğinde bir meslek olarak görülmesi
  

B)İşsizlik ve istihdam sorunu: İstihdam kavramı; sahip olunan kaynakların bütünlüğünün doğru olarak tam yeterlilikle çalışmaya yansıtılmadığı ve hizmet/üretim alanına katılmadığı durumdur.

C)Çalışma ortamıyla ilgili sorunlar:Kısıtlı alanlarda çalışma, ağır iş yükü, stres, monoton iş, sürekli oturarak çalışma, bilgisayar karşısında çalışma, vardiyalı çalışma, yeme içme olanaklarında sınırlılıklar,teknik donanıma, elektrik donanımına bağlı iş güvenliği sorunları,kütüphane çalışanlarının iş sağlığı ve güvenliği.

Teknolojik gelişmeler de,kütüphanelerde zihinsel iş gücünü artırmış, göz rahatsızlıkları, bel ve baş ağrıları,monotonluk, kişiler arası iletişim bozukluğu gibi sorunları getirmiştir.

DEĞERLENDİRME

Bilgi kurumlarında verilebilen hizmetin düzeyini, büyük ölçüde iş görenin kişiliği ve çalışkanlığı belirler. Tüm işletmelerde olduğu gibi, bilgi hizmeti sunan kurumlarda da çalışan insan gücü, tüm diğer kaynakların başında gelmektedir. Çünkü Türkiye’de meslek kütüphanecileri değil, kütüphaneciler mesleği taşıyacaktır.

Ülkemizde bilgi merkezlerini etkileyen idari koşullar,yönetim yapısı,hiyerarşik düzen,ast üst ilişkileri,işleyiş ve görev tanımları.Bir uygulama örneğinde değerlendirme

Bilgi Merkezleri Yönetiminin ne için önemli olduğunu belgelerin öneminden yola çıkarak anlayabiliriz. Belgeler üretildikleri kurumun genel düzenini ve işleyişlerini yansıtır. Bu belgelerden kurumun faaliyetlerini, politikalarını, prosedürlerini, işlemlerini ve diğer aktivitelerini kanıtlamak için yararlanılır. Ayrıca belgeler, kurumun tarihini, yönetimini ve yasal görüşlerini yansıttıkları için de önemlidir. Birçok belge; olaylar, sorunlar, kurumlar

arası ilişkiler ve kişiler hakkında gerçekçi veriler içerir.

657 NUMARALI DEVLET MEMURLARI KANUNU

Bilgi ve belge yöneticileri ,arşivistler ,dokumantalistler ve kütüphanecilik mezunlarını kapsayan bir yasa olmadığından dolayı bu meslek grupları 657 Devlet Memuru Kanununa tabidir. Bu yasadaki tüm yükümlülükleri ve istihdam şekillerini yerine getirmek mecburiyetindedirler. Meslek çalışanları devlet memurları ile ayni hak ve hukuka sahip olarak göreve başlamaktadırlar. Bu durum bir yerde meslek çalışanlarının çalışma sevkini kırmaktadır, bilgi ve belge yöneticilerinin mesleki becerilerine ve uzmanlık alanlarına özel bir yönetmelik hazırlanmadığı için, devlet memurları kanunu bu boşluğu tam olarak dolduramamaktadır.

KAMU VE ÖZEL KURULUŞLARDA YÖNETİM SİSTEMLERİNDEKİ FARKLILIKLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ

Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü: Osmanlı Devleti’nden günümüze kadar zengin bir arşive sahip köklü bir kurumdur. Türklerdeki yazılı evraka duyulan saygıyı buradaki saklanan belgelerden rahatlıkla anlayabiliyoruz.Belgelerin saklanması,düzenlenmesi,korunması gibi hizmetler ve yenilenmesine yönelik olarak yapılan restorasyon çalışmaları ile kurum geçmişten günümüze adeta bir köprü olmuştur.120 personeliyle tapu kayıt ve belgelerini arşivleme hizmetlerini düzenlemeyi, değerlendirmeyi, modern arşivleme metodlarını araştırıp uygulamayı ve gerektiğinde bu belgeleri ilgili kurumlara sunmayı görev edinmiştir.

Anadolu Medeniyetleri Müzesi: Kurum bire bilgi merkezi olan müzeler içinde ulusal ve uluslar arası bir öneme ve yere sahiptir. Ankara’da kurulan ilk müzedir.1997 yılında Avrupa’da yılın müzesi ödülünü almıştır.Bünyesinde bir kütüphane bulunmaktadır.Kütüphane ekonomik ve teknik yönden zayıf olmakla beraber iyileştirme çalışmaları yapılmaktadır.

Stad Bibiliothek: 4 katlı olan ve kendisine bağlı 15 kütüphanesi daha olan kurum Almanya’nın Duisburg kentinde yer alan bir halk kütüphanesidir.Teknik,ekonomik,fiziki ve idari koşulları oldukça gelişmiştir.Bu kurumun kullanıcı kitlesinin sayısına da artış olarak yansımıştır.Kütüphanede bulunan Türk köşesindeki Türkçe yayınlar ve burada çalışan temizlik ve güvenlik elemanı dışındaki tüm personelin kütüphanecilik alanında mesleki eğitim gömüş kişiler oluşu dikkat çekici ve olumlu bir özelliktir.

Oran Sevgi Yılı Halk Kütüphanesi: Kütüphanenin üç katlı bir binası vardır. Bu bölümler; depo, giriş kat ve birinci kattır. Binanın iç kısmı sıkıcı olmama özelliklerinin yanında çiçeklerle donatılmış, temiz, iyi bir şekilde güneş ışığı alan bir yapıya sahiptir. Depoda, kullanıcıların pek tercih etmedikleri ya da raflarda aynısından var olan kaynaklar bulunmaktadır. Giriş katta danışma bölümü, resim atölyesi, konferans salonu, idari ve mali işler bölümü ve bay- bayan tuvaletler bulunmaktadır. İkinci katta yetişkinler bölümü, çocuk bölümü, süreli yayınlar bölümü, bilgisayar bölümü olmak üzere dört bölüm bulunmaktadır.

Kütüphanede çalışan personeller;

1. 
   Müdür ve müdür yardımcısı
   
2. 
   3 kütüphaneci
   
3. 
   Diğer personeller
   

olmak üzere toplam 13 personel bulunmaktadır.

Kütüphanenin genel kullanıcılarını emekli olmuş ve kütüphanenin kurslarından yararlanan kullanıcılar oluşturmaktadırlar. Kütüphaneyi, günde, kursiyerlerde dahil olmak üzere yaklaşık 35 kişi kullanmaktadır. Kütüphanede toplam 20.000 kaynak bulunmaktadır. Çocuk bölümünde ise 5.000-6.000 civarında kitap vardır. Kaynaklar DEWEY sınıflama sistemine göre sınıflanmaktadır.

TRT Arşiv Dairesi Başkanlığı: TRT Arşiv Dairesi Başkanlığı’ nda toplam 68 personel vardır. Bunlar; kütüphanecilik bölümü mezunu, elektrik-elektronik mühendisi, elektrik teknisyeni, veri girişi elemanı ( içerik çözümleyici ), memur, sözleşmeli personel, arşivciden oluşmaktadır. TRT Arşivinde SAS (Sayısal Arşiv Sistemi) projesi uygulanmaktadır. Bu projede kaynaklar sayısal verilere dayanır. Yani basılı materyal yok görüntü ve sesli materyaller var, bunlarda da zaman dikkate alınmış. Materyaller 2 gruba ayrılmıştır.

1. 
   Sesli Materyaller: Arşivde 60.000 saat ses materyali vardır.
   
2. 
   Görüntülü Materyaller: Arşivde 100.000 saat görüntülü materyal bulunmaktadır.
   

BİLGİ MERKEZİ TÜRLERİ: ÇALIŞMA ALANLARI, HEDEF KİTLELERİ,
ÇALIŞMA KAPSAMLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ

MİLLİ KÜTÜPHANE

Ülke yayınlarından belli sayıda derleyerek ulusal bibliyografik denetimi sağlayan, bu ürünleri düzenli aralıklarla yayınlayan, ulusal bibliyografyaları kullanıcıların hizmetine sunan ve araştırmalara destek olan kütüphanelerdir.

Milli Kütüphanelerin Temel Görevleri: Kütüphanecilik hizmetleri, Yayıncılık hizmetleri,

Bilimsel, kültürel ve sanatsal toplantılar ile sergiler, Yazma eserlerin konservasyon ve restorasyonu, Ülke kütüphanelerine önderlik etme, kütüphanecilik hizmetlerinde standartlaşmayı sağlama, Bilimsel, kültürel ve sanatsal toplantılar ile sergiler Araştırma-Geliştirme faaliyetleri ve projeler geliştirme

DOKÜMANTASYON VE ENFORMASYON MERKEZLERİ:

Bilgi kaynaklarının içerisine inip öz çıkarma ve indeksleme işlerini yapan ve özellikle bilgi yayım hizmetleri türlerini kullanan, herhangi bir işletmeye bağlı merkezlerdir.

Bu merkezlerin görevleri; Yüksek düzeyde uzmanlaşmış soruları hızlı ve güvenilir bir şekilde yanıtlamak, Kullanıcılarına seçilmiş, değerlendirilmiş, doğrulanmış, somut bilgi ürünleri sunmaktır.

ÜNİVERSİTE KÜTÜPHANELERİ

Üniversite içinde öğretim ve yakın çevresinde bilimsel araştırma ve geliştirme çalışmalarını desteklemek, her gün gelişip ilerleyen, yeni yayınlarla zenginleşen dünya biliminin son verilerini izlemekle görevli birimlerdir.

Üniversite kütüphaneleri bağlı oldukları üniversitenin amaç ve işlevlerine yönelik hizmet verirler. Güncel duyuru hizmeti, bibliyografik tarama, seçmeli bilgi yayımı gibi başlıca görevleri vardır. Aynı zamanda diğer kütüphaneler ve kuruluşlarla işbirliği sağlamak, üniversite yayınları ve diğer kaynakları kaydını tutmak gibi işlevleri vardır.

KURUM ÖRNEĞİ:

TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi Kütüphanesi tanıtılmıştır

OKUL KÜTÜPHANELERİ

Tanım: İçinde bulunduğu okulun, genellikle öğrenci,veli ve personeline hizmet veren,kullanıcılarına göre derme ve hizmet geliştiren,dermeyi kütüphanecilik standartlarına ve ‘Okul Kütüphaneleri Yönetmeliği’ne göre düzenleyen ve eğitimi desteklemeyi amaçlayan kütüphanedir.

Okul Kütüphanesinin Görevleri: Okul kütüphanesi, okuldaki bütün bireylerin her türlü biçim ve araçlardaki bilginin etkin kullanıcıları ve eleştirel düşünürleri olmasını sağlayan öğrenim hizmetlerini, kitapları ve kaynakları sunar.

HALK KÜTÜPHANELERİ

“Kadın erkek her yaşta, her seviyede ve her meslekten okuyucunun çeşitli konulardaki fikir ürünlerinden ücretsiz ve serbestçe yararlanmasını sağlayarak bölgesinin kültürel, sosyal ve teknik kalkınmasına yardımcı olan kurumlardır.”(Ersoy 1996:1)

^{Bu çalışmada halk kütüphanelerinin amaçlarından, işlevlerinden, hizmetlerinden ve yapısal unsurlarından, örgütsel yapılandırılmasından ve kullanım amaçlarından bahsedilmiştir.}

ARŞİVLER

Kurumların gerçek ve tüzel kişilerin faaliyetleri sonucunda meydana gelen, idari, hukuksal, tanıklık, kurumsal değeri olan ya da tekrar kullanılmak üzere üretilen her türlü görsel, yazılı ve data bilgilerinin muhafaza edildiği yerlerdir. Arşivler; ülkenin tapusu, milletin hüviyet vesikası, milletin bütün varlığı, hakları ve özellikleri ile onu geçmişinden bugüne, bugününden yarına bağlayan temel dayanağı, en değerli kültür ve tarih hazinesidir. Devletin ve fertlerin haklarını, milletlerarası münasebetleri belgelemesi ve koruması, ait olduğu devrin örf ve adetlerini sosyal yapısını, müesseselerini ve bunlar arasındaki münasebetleri ortaya koyması açısından önemlidir.

Arşiv türleri;

1-Devlet arşivleri

2-Yerel yönetim arşivleri

3-Kurum arşivleri

4-Hastane arşivleri

5-Noter arşivleri

6-Harita arşivi

7-Fotoğraf arşivi

8-Özel arşivler

9-Belirli bir belge türü esas alınarak oluşturulan arşivlerdir.

ÖZEL KÜTÜPHANELER
Sınırlı bir bilim alanının ya da sınırlı bir çalışma konusu ile ilgili meslek ve uygulama alanlarının,yöneticilerin,endüstri kuruluşlarının,fabrikaların çok ayrıntılı yayın ve bilgi gereksinimlerini karşılamak üzere ortaya çıkan ve en büyük gelişmeyi gösteren kütüphanelerdir.

Özel Kütüphanelerin Görevleri: Parçası bulunduğu kuruluşun ilgilendiği konularda bilgi kaynaklarını sağlar,düzenler,hizmete hazır duruma getirir ve bunlardan yararlanmayı kolaylaştıracak faaliyetlerde bulunur. Bu kütüphaneleri yönlendiren kurucular, kütüphanelerini yönetim ve hukuk alanında, araştırma ve geliştirme işlerinde, üretim ve pazarlamada, kültürel ve toplumsal iletişimde, parasal kaynaklar ve ulaşım alanında destek görebilmek için işletirler.