Belediyeler İçin

Bilginin Şeffaflığı : Bilginin kamuya açık olması. 1) Erişimi: Bilgi eşit şartlar altında herkesin erişimine açık olmalıdır. 2) İlgililik : Bilgi, ihtiyaçla ilgili olmalıdır. 3) Anlaşılırlık – Nitelik – Güvenilirlik: Bilgi, nitelikli ve güvenilir olmalı; tam, doğru, tutarlı, açık ve basit bir şekilde ifade edilmelidir. 4) Zamanlılık : Bilgi periyodik olarak ve zamanında yayınlanmalıdır.

Billboard : Reklam Panosu.

Bina : Kendi başına kullanılabilen, üstü örtülü ve insanların içine girebilecekleri ve insanların oturma, çalışma, eğlenme veya dinlenmelerine veya ibadet etmelerine yarayan, hayvanların ve eşyaların korunmasına yarayan yapılardır.

Bina Derinliği : Binanın ön cephe hattı ile arka cephe hattının en uzak noktası arasındaki en fazla yaklaşabileceği sınır.

Bina İnşaat Harcı : Belediye Gelirleri Kanunu’na göre, belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde yapılan her türlü bina inşaatı (ilave ve tadiller dahil), inşaat veya tadilat ruhsatının alınması için ödenen bedeldir.

Bina Yaklaşma Mesafesi : Planda yapılan ve yapının yola ve komşu parsellere yaklaşacağı mesafe.

Bina Yüksekliği : Binanın kot aldığı noktadan saçak seviyesine kadar olan mesafesidir. İmar planı ve yönetmelikte öngörülen yükseklik.

Birahane / Meyhane : Şişe veya kadehle içki satışı ile soğuk ve sıcak yemek servisi yapılan kapalı ve(ya) açık yer.

Birim Fiyat Listesi : Her takvim yılı başında rayiçler tespit edildikten sonra yapılarda bulunan imalatlara ve nakliyeye tabi malzemelerin yükleme-boşaltma ve istifine ait analizler.

Birim Fiyat No : “Poz no” olarak da bilinir. Rayiç veya birim fiyatların tanınmasına yarayan bir kod numarası.

Birinci Sınıf Gayri Sıhhi Müesseseler : Meskenlerden ve insanların ikametine mahsus diğer yerlerden mutlaka uzak bulundurulması gereken tesisler.

Birleşik Tesis : Hamam, sauna, masaj ve güzellik salonu ile benzeri tesislerden iki veya daha fazlasının bir arada bulunduğu yer.

Bitişik Nizam : Bir veya birden fazla komşu parsellerdeki binalara bitişik olan yapı nizamıdır.

Bitkisel Toprak : Bitki gelişimi için organik ve inorganik madde ile hava ve su sağlayan toprak.

Blok Nizam : İmar planı veya ilgili Yönetmelikte cephe uzunluğu, derinliği ve yüksekliği belirlenmiş tek yapı kitlesinin bir veya birden fazla parsel üzerine oturduğu bahçeli yapı nizamıdır.

Bodrum Kat : Zemin katın altındaki katlardır.

Boğaziçi Alanı : Boğaziçi kıyı ve sahil şeridinden, öngörünüm, geri görünüm ve etkilenme bölgelerinden oluşan ve sınırları ve koordinatları Boğaziçi Kanununa ekli krokide işaretli ve 22/07/1983 onay tarihli nazım planda gösterilen alandır.

Boğaziçi Sahil Şeridi : Boğaziçi Kanununa göre, Boğaziçi kıyı kenar çizgisi ile 22/07/1983 tarihli 1/5000 ölçekli nazım planında gösterilen hat arasında kalan bölgedir.

Bom : İş makinelerinin kaldırma kollarına verilen ad.

Bordür : Kenar Süsü. Yollara döşenen süslü taşlar.

Bölge : “Çevre”, “Alan” anlamına gelmekte olup, çok boyutlu, çok anlamlı ve sınırları oldukça güç çizilen bir kavramdır. Bölge, bir devlet bağlamında alt birimleri ifade ederken, uluslar arası hukuk çerçevesinde aynı çıkarlara sahip, coğrafi, siyasal ve ekonomik yakınlık içinde olan devletler topluluğunu anlatmaktadır. Örneğin, Avrupa Birliği de bu anlamda bir bölge yönetimi olarak değerlendirilebilir.

Bölge Planı : Kalkınma planları ve Ülke Mekansal Politika Planına uygun olarak, metropoliten bölgeler, planlama kriterleri açısından bütünlük gösteren veya birden fazla ili içine alan; bölge düzeyinde sürdürülebilir kalkınmayı ve bölgeler arası gelişmişlik farklarını azaltmayı hedefleyen; sosyoekonomik gelişme eğilimlerini, yerleşmelerin gelişme potansiyelini, sektörel hedefleri ve uyumunu, yatırımların, faaliyetlerin ve alt yapının mekansal dağılımını ve gerektiğinde yer seçimini belirleyen; uygulama araçları ve programına sahip kapsamlı rapor ve eki Bölge Gelişim Şeması’ndan oluşan Stratejik Plan.

Bölgesel Dengesizlik : Bir ülkede farklı yörelerde sürdürülen farklı ekonomik faaliyetler sonucunda oluşan gelir ve sosyopolitik farklılıklar.

Bölgesel Kalkınma : Kalkınma planlarının ve politikalarının bölge ölçeğinde düzenlenmesi.

Bölgesel Kalkınma Ajansları : Kamunun finansman sağladığı bölgesel ekonomik gelişmeyi özendirmek üzere tasarlanmış, çalışma alanı merkezi ve yerel idarelerin dışında olan kurumlar.

Bölgeselleştirme : Daha çok yönetsel bir anlam taşır ve merkezi yönetim karşısında bölgesel birimlerin yetkilerinin ve akçal kaynaklarının artırılmasını, bir başka deyişle yönetsel açıdan güçlendirilmelerini ifade eder.

Bürokrasi : Bürokrasi kavramı, genelde örgüt, örgütün işleyişi gibi anlamlar içermekte ve bu özelliği ile özel sektör için de geçerli olmasına rağmen, genel olarak kamu yönetimi anlamında kullanılır. Bürokrasi, siyasi sistemin bir parçası olan yönetsel yapıyı ve onun eylemlerini anlatır. Böylece bürokrasi, merkezi yönetimlerdeki ve yerinden yönetim kuruluşlarındaki yönetimi ve kamu politikalarının uygulanmasını ifade eder. Başka bir anlatımla bürokrasi, devletin, yürütmeye ilişkin kolunun yapı ve faaliyetlerinden meydana gelir. Yapısal bir kavram olarak bürokrasi, devletin örgütsel görünümünü yansıtır. Her devlet, yasalarla belirlenen görevini yerine getirmek için ulusal, bölgesel ve yerel düzeyde çeşitli örgütlenmelere gider. Bu devlet örgütlerine de kamu bürokrasisi denilir. İşlevsel bir kavram olarak bürokrasi ise, genel kuralları ve kamu politikası kararlarını uygulama süreci olarak tanımlanır.

Bütçe : Devletin, bir kuruluşun, bir aile veya bir kimsenin gelecekteki belirli bir süre için tasarladığı gelir ve giderlerini tür ve ayrıntılarıyla gösteren çizelge.

Bütçe Açığı : Kamu harcamalarının kamu gelirlerini aşan miktarı.

Bütçe Çağrısı : Belediye bütçesinin hazırlanması için, belediye birimlerinin kendi dairelerinin gider bütçelerini hazırlamaları için yapılan çağrı.

Bütçe Dengesi : Gelirin gidere eşit olma durumu.

Bütçe Emaneti : Mali yıl içerisinde veya sonunda verile emrine bağlandığı halde herhangi bir nedenle kısmen veya tamamen ilgililerine ödenmeyip, bütçeye gider kaydedilerek emanete alınan borç tutarı.

Bütçe Fazlası : Kamu gelirlerinin kamu harcamalarını aşan kısmı.

Bütçe İçi Avans : Tahakkuk ve verile emri işlemlerinin tamamlanması beklenilmeyecek ivedi ve çeşitli giderler için ita amirlerinin gösterecekleri lüzum üzerine, görevlendirecekleri mutemetlere, üst sınırları yılları bütçe yasalarıyla saptanacak tutarlarda verilen para.

Bütçe İçi Kredi : Tahakkuk ve verile emri işlemlerinin tamamlanması beklenilmeyecek ve avans sınırlarını aşan ivedi ve çeşitli giderler için dairesinin göstereceği lüzum üzerine ita amirleri mutemetleri adına banka ve saymanlık nezdinde açılan kredi.

Bütçe Kararnamesi : Bütçe yılına ait gider ve gelir toplamları ile bunlarla ilgili hükümleri ve bütçe açığı varsa ne suretle kapatılacağına ilişkin hususları içeren metin.

Bütçe Kodlaması : Devlet faaliyetlerinin kurumsal, fonksiyonel, ekonomik sınıflandırılmasıdır.

Bütçe Tertibi : Gider bütçelerinde program, alt program, faaliyet-proje, ödenek türü ve harcama kalemlerinden oluşan sıralanış, düzenleniş biçimi.

Bütçe Yılı : Bir bütçenin uygulanmaya başladığı günden ertesi yıl aynı güne kadar geçen süre.

Büyükşehir : Merkezî idarenin vali yönetimindeki şehirlerinden nüfus ve ticarî bakımından belli bir büyüklükte olan yerleşim yerleri.

Büyükşehir Belediyesi : En az üç ilçe veya ilk kademe belediyesini kapsayan, bu belediyeler arasında koordinasyonu sağlayan; kanunlarla verilen görev ve sorumlulukları yerine getiren, yetkileri kullanan; idarî ve malî özerkliğe sahip ve karar organı seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan kamu tüzel kişisi.

Büz : Boru, nefir, akaç, künk. Betondan drenaj ve pissu borusu.
C – Ç

Cazibe Merkezi : Çekim merkezi, büyüme kutbu, herkesi kendine çeken, ilgi odağı olan alanlar.

Cebri İcra : Yerine getirilmeyen veya ödenmeyen bir borcun icra müdürlüğü aracılığı ile tahsili.

Cebri Satış : Üzerinde haciz veya ipotek kaydı bulunan borçluya ait taşınmaz malın borcu tahsil amacıyla icra müdürlüğü veya alacaklı kamu idaresi kanalıyla satılarak, ihale alıcısı adına tescili işlemidir.

Cemaat Vakfı : 13/06/1934 tarihli ve 2762 sayılı Vakıflar Kanunu gereğince tüzel kişilik kazanmış, Türk vatandaşı gayrimüslim cemaatlere ait vakıflar.

Cins Değişikliği : Bir taşınmaz malın cinsinin, yapısız iken yapılı veya yapılı iken yapısız hale; bağ, bahçe, tarla vb. iken arsa veya arazi iken, bağ bahçe vb. duruma dönüştürmek için paftasında ve tapu sicilinde yapılan işlem.

Cins Tashihi : Tapu kütüğünde kayıtlı bir taşınmazın niteliğinin değiştirilerek kütüğe, başka bir nitelikte tescil edilmesi.

Coğrafi Bilgi Sistemi (GIS) : Her türlü coğrafi referanslı bilginin etkin olarak elde edilmesi, depolanması, güncellenmesi, kullanılması, analizi ve görüntülenmesi için bilgisayar donanımı, yazılımı, personel ve yöntemlerin organize olarak biraraya toplanmasıdır.

Coğrafi Merkeziyetçilik : Merkezdeki yönetim kuruluşlarının taşradaki birimlere ve mahalli idarelere karar alma ve bunları uygulama konusunda az çok yetki vermesidir.

Cumba : Türk evlerindeki kafesli çıkma.

Çalgılı Kahve : Kahvehane benzeri olup içinde çalgı çalınarak eğlence yapılan yer.

Çalışma Çağındaki Nüfus : Fiilî çalışma çağı olarak kabul edilen 15 – 60 veya 18 – 65 yaşları arasında olan insanlar.

Çalışma Gücü Kaybı (İş Göremezlik) : Herhangi bir kaza, hastalık veya sakatlık sebebiyle, malullüğün ortaya çıkması ve benzer meslekî eğitim, bilgi ve yeteneklere sahip başka bir sağlıklı sigortalının kazancının çok altında bir gelir elde edebilme durumudur.

Çalışma Hayatı (İş Yaşamı) : İnsanın, ilk defa bir iş sahibi olma (çalışma) isteği ile başlayıp, aktif çalışma sürecinden emekliliğe kadar devam eden süre.

Çap : Zilyetliğinde arsa veya arazi bulunan vatandaşlarımızın, belediyeye veya özel sektöre müracaat ederek, arsa veya arazisinin sınır noktalarını harita mühendislerine göstermek suretiyle, harita mühendislerince ölçülerek çizimi yapılan ve belediye harita müdürlüğünce onanan, üzerinde arsa ya da arazinin ölçülerinin, sınır nokta koordinatlarının, zilyedin adresinin ve diğer bilgilerin bulunduğu bir belgedir.

Çapraz İletişim : Bir örgütün farklı birimleri ve bölümleri ile farklı hiyerarşik düzeylerdeki kişiler arasında gerçekleşen iletişim.

Çardak : Üstüne sarmaşıklı ağaç veya çiçek sarılarak yapılmış kafesli gölgelik.

Çatı : Yapıların üzerini, akıntılı bir tarzda örtecek malzemeyi taşımak üzere yapılan iskelet.

Çatı Eğimi : Çatı ile binanın yan duvarı arasında meydana gelen açı.

Çatı Katı : Binalarda çatı ile son normal kat arasında yapılan kat.

Çay Bahçesi : Açık veya kapalı bir mekanda oturarak çay, kahve, nargile ve benzeri alkolsüz içkilerin içildiği yer.

Çayır : Taban suyunun yüksek bulunduğu veya sulanabilen yerlerde biçilmeye elverişli, yem üretilen ve genellikle kuru ot üretimi için kullanılan yer.

Çek : Bir bankaya hitaben yazılmış ve yasada belirlenen hükümlere göre düzenlenmiş bir ödeme aracı.

Çekme Kat : Bir binanın son katı üzerine yapılan, cepheden geriye çekilmiş kat.

Çerçeve Anayasa : Sadece genel ilkeleri ortaya koyup, bunların uygulanma biçimlerini kanunlara bırakma amacı güden anayasa.

Çevre : 1) Bir varlığın bağıntı kurduğu kendi dışındaki varlıkların tümü. 2) Hayatın gelişmesine etki yapan, doğal, toplumsal kültürel vb. dış faktörlerin bütünlüğü. 3) Sosyal politikalar açısından; hava, toprak, su, bitki ve hayvan varlığı ile doğal ve tarihsel zenginliklerin tümü.

Çevre Denetimi : Çevre Denetimi Yönetmeliği 5 inci maddesinde sayılan kuruluş ve işletmelerin faaliyetlerinin Çevre Kanunu ve bu Kanuna dayanılarak yürürlüğe giren yönetmeliklere uygunluğunu sağlamak için, bu mevzuatın yetkili kılmış olduğu kurum ve kuruluşlarla işbirliği ve koordinasyon sağlanarak, faaliyetlere ilişkin bilgilerin tarafsız bir şekilde toplanması, değerlendirilmesi, rapor haline getirilmesi ve ilgililere bildirilmesidir.

Çevre Düzeni Planı : Çevre Düzeni Planı, il bütününde ve yerel kalkınma ekseninde hazırlanan; fiziki, sosyal ve ekonomik gelişmeye; ana ulaşım, altyapı, yatırımlar ve yerleşmelere dair genel arazi kullanımı ve gerektiğinde yer seçimine; ve ayrıca, doğal, tarihi ve kültürel kaynakların korunması ve geliştirilmesine dair strateji ve kararların ilgili kanun amacı doğrultusunda belirlenmesi, sürdürülebilir ve planlı bir biçimde gerçekleştirilmesine yönelik, idareler ve disiplinler arası uyumu da sağlayan, uygulama araç ve programlarına sahip kapsamlı rapor ve eklerinden oluşan plandır.

Çevre Düzenleme Projesi : Ören yerlerinin arkeolojik potansiyelini koruyacak şekilde, denetimli olarak ziyarete açmak, tanıtımını sağlamak, mevcut kullanım ve dolaşımdan kaynaklanan sorunlarını çözmek, alanın ihtiyaçlarını çağdaş, teknolojik gelişmelerin gerektirdiği donatılarla gidermek amacıyla her ören yerinin kendi özellikleri göz önüne alınarak hazırlanacak 1/500, 1/200 ve 1/100 ölçekli düzenleme projeleridir.

Çevre Kirliliği : İnsanların her türlü faaliyetleri sonucu, havada, suda ve toprakta meydana gelen olumsuz gelişmelerle ekonomik dengenin bozulması ve aynı faaliyetler sonucu ortaya çıkan koku, gürültü ve atıkların çevrede meydana getirdiği arzu edilmeyen sonuçlar.

Çevre Korunması : Ekolojik dengenin korunması, havada, suda, toprakta kirlilik ve bozulmaların önlenmesi ve çevrenin iyileştirilmesi için yapılan çalışmaların bütünü.

Çevre Sağlığı : İnsan sağlığının çevredeki fiziki, kimyevi, biyolojik, sosyal ve psiko – sosyal faktörlerle tespit edilen yaşam kalitesi.

Çevre Temizlik Vergisi : Belediye Gelirleri Kanunu’na göre Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde bulunan ve belediyelerin katı atık toplama ile kanalizasyon hizmetlerinden yararlanan konut, işyeri ve diğer şekillerde kullanılan binalardan bu hizmetler karşılığı alınan vergidir.

Çevresel Durum Değerlendirme Raporu : Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliğinin ilgili hükümlerine uymadan işletmeye geçmiş mevcut faaliyetler için gerekli çevresel önlemlerin alınmasını sağlamak amacıyla hazırlanan teknik rapor.

Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) : Gerçekleştirilmesi planlanan projelerin çevreye olabilecek olumlu ya da olumsuz etkilerinin belirlenmesinde, olumsuz yöndeki etkilerin önlenmesi ya da çevreye zarar vermeyecek ölçüde en aza indirilmesi için alınacak önlemlerin, seçilen yer ile teknoloji alternatiflerinin belirlenerek değerlendirilmesinde ve projelerin uygulanmasının izlenmesi ve kontrolünde sürdürülecek çalışmalar.

Çevresel Etki Değerlendirmesi Süreci : Gerçekleştirilmesi planlanan projenin çevresel etki değerlendirmesinin yapılması için 8 ve 16 ncı maddelerde belirtilen başvuru ile başlayan ve işletme sonrası çalışmaların uygun hale geldiğinin belirlenmesi ile sona eren süreç.

Çığ : Genellikle dağların yamaçlarında biriken karların kendiliğinden veya tetikleyici bir etki sonucunda aniden ve büyük bir hızla harekete geçip akmasıdır.

Çıkma : Bir binanın üst katlarından dışarıya doğru taşan bölüm.

Çiftçi : Zirai işletmeleri işleten gerçek kişiler.

Çocuk Bahçeleri : 0 – 5 yaş grubunun ihtiyaçlarını karşılayacak alanlardır. Bitki örtüsü ile çocukların oyun için gerekli araç gereçlerinden büfe, havuz, pergola (çardak, çatı) ve genel heladan başka tesis yapılamaz.

Çocuk Yuvaları : 0 – 12 yaş arası çocukların bedenî, eğitsel, psiko-sosyal gelişimlerini, sağlıklı bir kişilik ve iyi alışkanlıklar kazanmalarını sağlamakla mükellef (yükümlü) yatılı sosyal hizmet kuruluşları.

Çöküntü Bölgesi : Bir kentin merkezinin toplumsal ve ekonomik etkenlerle gelişmesi engellenen, taşınmazları sürekli olarak değer yitiren, yoksulluk yuvası niteliği kazanmaya yüz tutmuş bölümü.

Çöküntü Depremi : Yer altındaki boşlukların (mağara), kömür ocaklarında galerilerin, tuzlu arazilerdeki boşluklarda tavan blokunun çökmesi ile oluşan depremlerdir. Hissedilme alanları yerel olup enerjileri azdır, fazla yıkıma neden olmazlar. Büyük heyelanlar ve gökten düşen meteorların da küçük sarsıntılara neden olduğu bilinmektedir.
D

Dağıtım Cetveli : Her imar adası için ayrı olarak düzenlenen ve bu düzenleme sonucu meydana gelen parsellerin, hangi kadastro veya imar parsellerinden, nasıl oluştuğunu, kadastro ve imar parsellerinden alınan düzenleme ortaklık payını, gerektiğinde malikin muvafakati ile terk edilen alanları ve kamulaştırılan alanların miktarlarını gösteren cetvel.

Damga Vergisi : 488 sayılı Damga Vergisi Kanununa ekli (1) sayılı tabloda belirtilen tapu işlemlerinden tahsil edilen vergidir.

Danıştay : İdari mahkemelerce verilen ve kanunun başka bir idari yargı merciine bırakmadığı karar ve hükümlerin son inceleme mercii ve kanunla gösterilen belli davalara da ilk ve son derece mahkemesi olarak bakan bir yüksek yargı organı.

Dans Salonu/Disko/Diskotek : Dans etmek amacı ile açılan, müzikli, içkili veya içkisiz eğlence yeri.

Dava Hakkı : Bir kimsenin devletin bağımsız ve tarafsız yargı organlarına, yani mahkemelere başvurarak hakkının elde edilmesi.

Davacı : Mahkemeye başvurarak dava açan taraf.

Davalı : Davacı tarafından kendisine kar”ı dava açılan kişi.

Def’i : Davalının borcunu, özel bir nedenden dolayı yerine getirmekten kaçınmasına olanak veren hak.

Defterdar : Devletin gelir ve giderlerini tutan görevli.

Deklarasyon : Kamuoyuna bir konunun duyurulması için yapılan açıklama, bildiri, demeç.

Dekorasyon : Yapıların içinde veya dışında uygulanan bezeme işi.

Demografi : İnsan topluluğunun belirli niteliklerini ölçen bilim dalı.

Demokratik Devlet : Halkın devlet yönetimine katılması temeline dayanan devlet düzeni. Çoğulcu, katılımcı, parlamenter rejime dayalı kamusal yönetim biçimi.

Deneme İzni : Onaylı projelerine göre yapılan müessesenin, planlanan şekilde çalışıp çalışmadığı ve doğal kaynakların kirlenmesini önlemek için alınan tedbirlerin yeterli olup, olmadığını tespit için yetkili makamın yazılı izni ve mahalli sağlık teşkilâtının denetimi altında belirli bir süre deneme mahiyetindeki faaliyetine verilen geçici izin.

Denetim Komisyonu : İl ve ilçe belediyeleri ile nüfusu 10.000'in üzerindeki belediyelerde, belediye meclisinin her ocak ayı toplantısında, belediyenin bir önceki yıl gelir ve giderleri ile hesap ve işlemlerinin denetimi için kendi üyeleri arasından gizli oyla ve üye sayısı üçten az, beşten çok olmamak üzere oluşturduğu komisyondur. Komisyon, her siyasî parti grubunun ve bağımsız üyelerin meclisteki üye sayısının meclis üye tam sayısına oranlanması suretiyle oluşur.

Deniz Haritaları : Uluslararası Hidrografi Teşkilatınca belirlenen esaslar kapsamında, gemi seyrinde kullanılmak üzere üretilen haritalar.

Deprem : Genellikle bir fay kırılması sonucunda ortaya çıkan sismik enerjinin yarattığı yer sarsıntısı.

Deprem Tehlikesi : Can ve mal kaybına, yaralanmalara, sosyal ve ekonomik dengelerin bozulmasına veya çevresel zararlara sebep olan  yerkabuğu hareketlerinin tabii süreci veya bunu etkileyen doğal etmenler.

Derece Yükselmesi : Sınıf içerisinde, görevin önem ve sorumluluğunun artışı ile ayarlı yükselme adımı.

Dernek : Kazanç paylaşmak dışında bir amaçla en az yedi gerçek kişi ile kurulan kişi topluluğu niteliğinde özel hukuk tüzel kişileridir.

Devre Mülk : Mesken olarak kullanılmaya elverişli bir yapı veya bağımsız bölümün ortak maliklerinden her biri lehine bu yapı veya bağımsız bölümden yılın belli dönemlerinde (devreler halinde) müşterek mülkiyet payına bağlı olarak yararlanılmak üzere kurulan bir irtifak hakkı.

Dış Denetim : Kamu kurum ve kuruluşlarının hesap verme sorumluluğu çerçevesinde bütün faaliyet, karar ve işlemlerinin, kurumsal amaç, hedef ve plânlara ve kanunlara uygunluk yönünden incelenmesi ve sonuçlarının değerlendirilmesidir.

Dış Gürültü Seviyesi : Yapıların dışında, dış duvarlardan bir metre uzaklıkta ölçülmüş veya hesaplanmış gürültü seviyeleri.

Dışsallık : Tüketim ve üretimde gerçekleşen fiyatlara yansıtılmamakla birlikte, kişi ve firma refahı üzerinde etkide bulunan faaliyete verilen addır.

Diğer Kamu Görevlileri : Hakimler ve savcılar ile bu meslekten sayılanlar ve kadrolu veya sözleşmeli olarak istihdam edilen öğretim elemanları, subay ve astsubaylar, uzman erbaş ve uzman jandarmalar.

Disiplin Cezaları : Kamu hizmetlerinin gereği gibi görülebilmesi için görevliler hakkında uygulanan cezalar.

Disiplin Cezası : Personelin görevleriyle ilgili kusurlu hareketleri halinde verilmesi gereken idarî ceza.

Doğal İşsizlik Oranı : Cari gerçek ücret düzeyinde çalışma arzusunda olmayanları ve gönüllü olarak işlerini değiştirenleri kapsayan bir oran.

Doğrudan Temin : İlgili Kanunda belirtilen hallerde ihtiyaçların, idare tarafından davet edilen isteklilerle teknik şartların ve fiyatın görüşülerek doğrudan temin edilebildiği usul.

Doküman : Kuruluşta yürütülen faaliyetlerin, takip edilen işlerin kaydedildiği yazılı belgeler.

Dolaylı Vergi : Tüketim malları aracılığıyla alınan vergiler, kanuni mükellef tarafından ödenmekle beraber daha sonra piyasa mekanizması kanalıyla başkalarına yansıtılan vergilerdir.

Dolaysız Vergi : Doğrudan doğruya vergi yükümlüsünden alınan vergiler.

Dolgu : Kara ve su alanlarını birlikte içine alan, çoğunlukla kalıcı olarak inşa edilen bir yapı türü.

Durum Analizi : 1) Kurumun, “Neredeyiz?” sorusuna cevap arama çalışmasıdır. 2) Kurumun iç ve dış çevre şartlarını ve ilgili tarafların görüşlerini gösterir, fotoğrafın ayrıntılı ve net olarak çekilmesi ve değerlendirilmesidir.

Duyarlı Yöreler : Çevresel etkilere karşı biyolojik, fiziksel, ekonomik, sosyal ve kültürel nitelikli özellikleri ile duyarlı olan veya mevcut kirlilik yükü çevre ve halk sağlığını bozucu düzeylere ulaştığı belirlenen yörelerle, ülkemiz mevzuatı ve taraf olduğumuz uluslararası sözleşmeler uyarınca korunması gerekli görülen alanlar.

Düğün Salonu : Düğün ve eğlence amacı ile faaliyet gösteren, kapalı veya açık olarak düzenlenmiş yer.

Düz Çatı : Eğimi yatay ile 10 derece arasında olan çatı.

Düzeltici Faaliyet : 1) Meydana gelen herhangi bir problem sonrası bu problemin tekrarlanmaması yönünde yapılan iyileştirme faaliyeti. 2) Performansın istenilen düzeye ulaşması için örgütsel uygulamaların değiştirilmesi ya da düzenlenmesidir.

Düzenleme Ortaklık Payı : Düzenlemeye tabi tutulan yerlerin ihtiyacı olan yol, meydan, park, yeşil saha, genel otopark gibi umumi hizmetlere ayrılan ve tescile tâbi olmayan alanlar ile cami, karakol yerleri ve ilgili tesisler için kullanılmak üzere, düzenleme dolayısıyla meydana gelen değer artışları karşılığında düzenlemeye tâbi tutulan arazi ve arsaların, düzenlemeden önceki yüzölçümlerinden düşülebilen miktar ve(ya) zorunlu hallerde malikin muvafakati ile tespit edilen karşılığı bedeli.