Genuyalılara aid qala. Sudaq (Kırım)
Burada diqqəti çəkən ən önəmli məqam Özbək xanın, tarixi siyasi məqsədlərlə təhrif edənlərin (Григорьев А. П., Григорьев B. П., 1990) iddiasının əksinə olaraq, “Monqol” deyil, “Tatar” imperatoru, yəni uluq xanı (xaqanı) kimi təqdim edilməsidir ki, tarixi gerçəklik budur.
Sənədin əsli əldə olmasa da, onun Türk dilində yazıldığı heç bir şübhə oyatmır. Bunu tərcümə mətnini işləyən şəxsin həmin mətnin altında yazdığı aşağıdakı qeyd sübut etməkdədir:
Et ego frater Dominigus Polorms, ordinia fratrum predicatorum, rogatus transtuli de uerbo ad uerbum omnia supradicta de Cumanico in Latinum, anno Domini MCCCXXXIII, die aeptirao jtrante Auguato (Və mən, “fratrum predicatorum” ordeninə məxsus olan milliyətcə polyak Dominik qardaş edilən xahişə əsasən miladi 1333-cü ilin yayında, yeddinci Avqust ayında kuman dilindən latın dilinə sözbəsöz tərcümə etdim).
Beləliklə, yarlığın dövrümüzədək ulaşmayan əslinin kuman (qıpçaq), yəni Türk dilində yazılmış olduğu anlaşılır.
Tərcümə mətni belədir:
In uirtute eterni Dei et sua magna pietate miaerante Osbach uerburn nostrum de pertiaentia Cutluctemir ad Machmattoia principaliter et maioribus de Тала et ad comercarios et pedajarios et raultis homiuibus et uniuersis.
Rəhman və Rəhim olan Allahın adı ilə.
Qutluq Teymur yarlığından.
Özbəkin sözü.
Mühəmməd Xoca başda olmaqla, Tana bəylətrinə, gömrükçülərə və gömrük qapançılarına, yol göstərənlərə və yol nəzarətçilərinə, bütün adamlara, hamıya!
Maior populi Venetorum et comune cupietes, ut eorum mercatores uenientes in Tanam, habiterent et domos hedificarent ad faciendum mercationes suas, ai de gratia daretur eis terra, mercatores aduenientes, ut comercium jmperiale juste persoiuant, iaandauerunt postulantes; quorum peticionem exaudiuimus, et dedimus els in Tanam retro hospitalis ecclesiam usque ad littus Tenis Gluij locum lutosum, ut habitantes domos hedificeut, aplictesque naues suas in Tanam, la çtuibuscunque ciuitatibus contingat eos facere mercationes suas, tres de centua comercium jmperiale juste debeant dare; si non facient mercationes,non petatis oomercium.
Dostları ilə paylaş: |
