Bibliyografya: 6 Bibliyografya: 7



Yüklə 0,89 Mb.
səhifə4/33
tarix12.01.2019
ölçüsü0,89 Mb.
#96470
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   33

BURHÂNEDDİN EL-HALEBÎ49




BURHÂNEDDİN KUTB-İ ÂLEM

Ebû Muhammed Abdullah b. Mahmûd b. Celâliddîn Hüseyn el-Buhârî (ö. 857/1453) Sühreverdiyye tarikatının Buhâriyye kolu şeyhlerinden, Hintli mutasavvıf.

Receb 790'da50 Hindis­tan'da Bahâvelpûr'a bağlı Uç'ta doğdu. Kutb-i Âlem ve Mahdûm-i Cihâniyân un­vanıyla tanınan dedesi Celâleddin Hüse­yin el-Buhârfye (ö. 785/1384) nisbetle Sânî-i Mahdûm-i Cihâniyân unvanlany-la tanınır. Küçük yaşta babasını kaybet­ti. On iki yaşında iken annesiyle birlikte Gucerât'ta Fetten'e (Patan) göç ederek Mevlânâ Ali Şîr el-Gucerâtfden ilim tah­sil etti. Sühreverdiyye tarikatı hırkasını büyük kardeşi Hâmid b. Mahmûd el-Hü-seynî ve babasının amcası Sadreddin b. Ahmed el-Uççî'den giydi. Ebü'l-Fütüh Nûreddin eş-Şîrâzî, Şehabeddin Ahmed b. Abdullah, Kemâleddin b. Kıvâmüddin el-Fettenî ye diğer bazı şeyhler vasıta­sıyla Nakşibendiyye. Kâdiriyye ve Kübre-viyye tarikatlarına da intisap etti. Ahmed Şah Gucerâtî Ahmedâbâd şehrini kurun­ca Fetten'den ayrılarak oraya gitti. Bir süre eski Asâval'da oturduktan sonra Ahmedâbâd'a 6 mil mesafedeki Bâtve köyüne yerleşerek büyük dedesi Celâ-leddin Ahmer Hüseyin b. Ahmed'in (ö. 691/1292] kurduğu Sühreverdiyye tari­katının Buhâriyye kolunu yaymaya ça­lıştı. Gucerât hükümdarı kendisine bü­yük saygı göstererek sarayında barındır­dı. Başta oğlu Şah Âlem (ö. 1495) olmak üzere pek çok halife ve talebe yetiştir­di. 8 Zilhicce 857'de51 Bât-ve'de vefat etti. Hindistan'da Ahmedşâ-hî kazası ileri gelenleri onun için muh­teşem bir türbe yaptırmıştır.

Bibliyografya:

Dârâ Şükûh, SeftneLü'l-evliyS.\ Leknev 1876, s. 117-118; Zebîdî, cIkd, s. 40-41; Abdülhay el-Hasem. Müzhetul-hauâtır, ili, 101-103; "Bür-haneddin", İA, II, 840-841; Mohammad Shafi, "Burhan al-Dîn Kutb-ı cÂlam"r El2 (İng.), I, 1329-1330.



BURHANEDDİN EL-MERGİNANİ52




BURHÂNEDDİN-İ TİRMİZİ53




BURHÂNÎYYE54




BURHÂNİYYE

Rifâiyye tarikatının Burhâneddin İbrahim b. Ömer b. Ali el-AIevî'ye (Ö.VI/XII. yüzyıl) nisbet edilen bir şubesi.55



BURHÂNPÛR

Hindistan'ın Medya Pradeş eyaletinde bir şehir.

Orta Hindistan'da Tapti nehrinin ku­zey yakasında 21° 18' kuzey enlemi ve 76° 14' doğu boylamı üzerinde Kurulmuş­tur. Şehrin nehir kıyısında yıkanma ba­samakları (ghat), diğer taraflarında ise içinde yer yer birçok büyük ve küçük ka­pının yer aldığı sağlam görünüşlü taş surlar bulunmaktadır. 1. Nizâmülmülk Âsafcâh tarafından Burhânpûr valisi iken 1728'de yaptırılan surların içinde kalan kısım bugünkü şehir yüzölçümünün 6500 kilometrekaresini kaplar. Şehrin dışın­daki çok sayıda kalıntı, halen Adilpura denilen banliyöyü de içine alan dış mahal­lelerin önceden çok daha geniş olduğunu göstermektedir. Şehrin nüfusu 140.986'-dır (1981).

Ortaçağ döneminde stratejik öneme sahip bulunan Burhânpûr Hândeş (Dân-deş) Fârûkl hanedanı hükümdarı Nasır Han el-Fârûki tarafından 801 (1398-99) yılı civarında devletin yeni merkezi ola­rak kurulmuş ve şehre Şeyh Burhâned-dîn-i Garîb'in (ö. 738/1337) adı verilmiş­tir. Aynı devirde Tapti nehrinin karşı ya­kasında kurulan diğer bir şehre de o böl­gede yaşayan Şeyh Burhâneddfn'in hali­fesi Şeyh Zeynüddin Dâvûd-i Şîrâzî'ye izafetle Zeynâbâd denilmiştir. 1561'de Burhânpûr, Ekber Şah'in çocukluk döne­mindeki vasisi Bayram Han'ın kumandanlarından Pîr Muhammed Şirvânî ta­rafından yağmalandı ve halkı katledildi; ancak şehir Fârûkl hanedanının başşeh­ri olarak kalmaya devam etti. 1599'da Bâbürlü kumandanlarından Ebü'l-Fazl el-Allâmî tarafından işgal edildi ve iki yıl sonra FarûkT hanedanının Bâbürlü İmpa-ratorluğu'na katılması üzerine kesin ola­rak Ekber Şah'ın eline geçti. Hân-ı Hâ-nân Abdürrahim Burhânpûr'a vali tayin edildi ve orada uzun süre kaldı. Abdür-rahim'in büyük oğlu Mirza İric (Şahnevâz Han) burada öldü ve babası mezarının üzerine bir türbe yaptırdı. İngiliz elçisi Sir Thomas Roe, Cihangir'in büyük oğlu Pervrz'i bu şehirde 1614'te ziyaret etti. 1616'da Şah Cihan {o zaman Prens Hür-rem) Dekken seferleri sırasında burayı başkumandanlık merkezi yaptı. Prens Pervîz 1626'da burada öldü. 1630-1632 yılları arasında Burhânpûr pek çok ölüm hadisesiyle sonuçlanan büyük bir kıt­lığa mâruz kaldığı zaman yine Şah Ci-han'ın Dekken bölgesine karşı girişti­ği askerî harekâtın üssü oldu. 1631'-de Şah Cihan'ın eşi Mümtaz Mahal bu­rada öldü ve defnedileceği Agra'daki Tac Mahal'in yapımı süresince geçici olarak Zeynâbâd'a gömüldü. 1636'da henüz on sekiz yaşında bir genç olan Evrengzîb Dekken valiliğine tayin edildi ve Burhân-pûr'u buranın merkezi yaptı. Evrengzîb Dekken valiliği sırasında, el-Fetâva'I-'Âlemgîriyye'yi toplamakla görevli âlim­ler heyetinin başkanı olan Şeyh Nizâm Burhânpûrî ile burada tanıştı. Evreng­zîb 1681 "de Bîcâpûr'u kuşatmadan ön­ce Burhânpûr'da askerî kamp kurdu. İm­paratorun şehirden ayrılmasından he­men sonra Burhânpûr Marathalar tara­fından yağmalandı (1685). Civardaki di­ğer şehirlerde bazı savaşlar meydana geldi ve sonunda Marathalar'ın vergile­rin dörtte birini toplamasına izin verile­rek barış yapıldı. 1720'de Nizâmülmülk Âsafcâh Dekken'e vali olarak tayin edil­diğinde yine Burhânpûr'u merkez yap­tı; şehir onun ölümüne kadar (1748) kur­duğu yeni sultanlığın önemli bir merke­zi olmaya devam etti. I. Asafcâh'ın ölü­münden sonra Marathalar tarafından işgal edilen şehir sonraları birkaç defa el değiştirdi. 1849'da pek çok kişinin ölü­müne sebep olan Hindu - müslüman ça­tışmasına sahne oldu ve nihayet 1860'ta İngilizler'in eline geçti. Hindistan'ın ba­ğımsızlığını kazandığı 1947 yılına kadar İngiliz yönetiminde kaldı.

Büyük hadis mecmuası Kenzü'l-''ıxm-mdi'in müellifi Muttaki el-Hindrnin de doğum yeri olan Burhânpûr Ortaçağ Hin-distanı'nda önemli ilim ve kültür mer­kezlerinden biriydi. Burhânpûr'u sık sık ziyaret eden Muhammed Gavsî (ö. 1044/ I635'ten sonra) Gülzâr-ı Ebrâr adlı ese­rinde, şehirde çoğu Sindli ve Gucerâtlı olan mutasavvıf ve şeyhlerin türbe ve mezarlarının bulunduğunu zikreder. Di­ğer önemli tarihî yapılar arasında Mübarek Şah el-Fârûkl ve Raja Ali Han'ın56 türbeleri, 1588'de in­şa edilen Cami-Mescid (cuma camii), Tap­ti nehri boyunca uzanan eski bir kale ve Hân-ı Hanân Abdürrahim tarafından yap­tırılan bir kervansaray yer almaktadır. XVII. yüzyılda Hân-ı Hânân tarafından tamamlatılan ve şehrin su ihtiyacını karşılayan Cihangir Şah'ın yaptırdığı su şe­bekesi, modern sistemlerle karşılaştırı­labilecek mükemmeliyettedir.

Bâbürlüler döneminde Burhânpûr'da sultanların himayesinde kaliteli kumaş üreten atölyeler açıldı ve ülkenin birçok yerinden, özellikle Sind'den gelen usta dokumacılar bu atölyelerde çalıştılar. Burhânpûr bugün de dokumacılıkla meş­hur olan bir ticaret merkezidir.



Bibliyografya:

Mevlevi Halflurrahmân, TârTh-i Burhânpûr, Delhi 1317; Sücân Rây Bhandârî. Hulâşatü'L-ieoârîh57, Delhi 1337/1918, bk. İndeks; The Embassy of Sİr Thomas Roe to India58, London 1926, bk. İndeks; Yûsuf Hüseyin Han. Hizâmülmülk AsafCâh, Mangalore 1936, bk. indeks; M. Mu-tîullah Râşid Bıtrhânpûrî. Burhânpûr ke Sind-hîEüliyâ\ Karaçi 1957; J. B. Tavernier, Trauels in İndia, Lahor 1976, I, 50-52; M. P. Singh. Toıun, Market, Mint and Port in the Mugtıai Empire 1560-1707, New Delhi 1985, s. 61, 117, 324-326; Sâqi Mustad Kharı. MaSsir-i Alem-girUtrc. ladunath Sarkar, New Delhi 1986, bk. İndeks; A. S. Bazmee Ansari, "Burhânpür", El2 (İng.), I, 1330-1331; a.mlf.. "Burhânpûr", ÜDMİ, IV, 462-465; Nisar Alımed Faruqi, "Burhanpur", Elr., IV, 555-557.




Yüklə 0,89 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   33




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin