BiRİNCİ BÖLÜm dünya ekonomiSİnde geliŞmeler

2.2.4.3. Küresel Kalkınma Gündemine Katkı

a) Mevcut Durum

2013 yılının ilk sekiz ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre ülke grupları itibarıyla dış ticaret önemli ölçüde artmıştır. En büyük artışlar, yüzde 35,1’le Orta Amerika ve Karayip Ülkeleri ile yüzde 11,3’le Kuzey Afrika Ülkeleriyle yapılan ticarette gerçekleşmiştir. Yakın ve Ortadoğu Ülkeleriyle aynı dönemler itibarıyla gerçekleştirilen ticarette yüzde 12,7’lik bir azalma görülmekle birlikte, bu azalış BM Kararları çerçevesinde İran’a uygulanan uluslararası yaptırımlar nedeniyle dış ticaretimizin gerilemesinden kaynaklanmıştır.

2013 yılının ilk sekiz aylık döneminde, İran hariç tutulduğunda, Türkiye'nin kara sınırı olan komşu ülkelerle ihracatı bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 14,5 oranında artarak yaklaşık 11 milyar ABD doları; ithalatı ise yüzde 20,4 oranında artarak 4,9 milyar ABD doları olarak gerçekleşmiştir. 2013 yılının ilk sekiz aylık döneminde ihracatta Irak'ın yüzde 53 payla, ithalatta ise İran’ın yüzde 60 payla Türkiye’nin komşu ülkeleri arasında en önemli ticaret ortakları konumunda oldukları görülmektedir.

2013 yılının ilk 7 aylık döneminde ise, Türkiye’den kara sınırı olan komşu ülkelere yönelen doğrudan yatırımlar yüzde 41,5 oranında artarak 58 milyon ABD doları; söz konusu ülkelerden Türkiye’ye yönelik doğrudan yatırımlar ise yüzde 6,7 oranında azalarak 28 milyon ABD doları olmuştur. Bu dönemde Yunanistan’a yapılan yatırımlarda azalış meydana gelirken Bulgaristan, Gürcistan ve Irak’a yapılan yatırımlarda artış dikkat çekmektedir.

2013 yılı ilk 8 aylık verilerine göre, Almanya, Irak, İngiltere, Rusya ve İtalya Türkiye’nin en fazla ihracat yaptığı beş ülke olup bu ülkelerin toplam ihracatımız içindeki payı yüzde 31’dir. Aynı dönemde Çin, Rusya, Almanya, ABD ve İtalya ise en fazla ithalat gerçekleştirilen beş ülke olmuştur. Bu ülkelerin toplam ithalatımız içindeki payı yüzde 39’dur.

Türkiye’nin kalkınma alanında sahip olduğu bilgi ve tecrübenin diğer ülkelerle paylaşılması kapsamında Kuzey Afrika ve Orta Asya bölgeleri öncelikli olmak üzere, Kalkınma İşbirliği program, proje ve faaliyetleri uygulanmaya devam edilmiştir. 2013 yılında Somali, Afganistan, Kırgızistan gibi kırılgan devletlere yönelik yeniden yapılandırma ve kapasite geliştirme programlarına ve Suriye’ye yönelik acil ve insani yardım faaliyetlerine ağırlık verilmiştir.

b) Amaç ve Hedefler

Komşu ülkeler ve yakın çevre ülkeleriyle Kalkınma İşbirliği Programları ve Bölgelerarası İşbirliği Programlarının geliştirilmesine ağırlık verilecektir. Türkiye’nin yakın çevresinde yer almamakla birlikte içinde Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika’nın (BRICS) da yer aldığı kalkınma alanında önemli tecrübelere sahip ülkelerle bilgi ve tecrübe paylaşım programları başlatılması yönünde faaliyetler yürütülecektir.

Çok taraflı uluslararası kalkınma işbirliği kuruluşlarıyla bölgesel ve küresel düzeyde işbirlikleri ulusal önceliklerle uyumlu şekilde artırılacaktır. Bu doğrultuda, bu kuruluşların bölgesel ve küresel birim ve merkezlerinin ülkemizde kurulması için gerekli çalışmalar yapılacaktır.

Ulusal öncelikler doğrultusunda Birleşmiş Milletler ve diğer çok taraflı uluslararası kalkınma işbirliği kuruluşlarıyla yapılan işbirlikleri geliştirilerek, uluslararası kalkınma çalışmalarına etkin katılım sağlanacak ve görünürlük artırılacaktır.

Ülkemizin 2015-2016 BM Güvenlik Konseyi geçici üyeliğine seçilmesine yönelik çalışmalar yoğunlaştırılacaktır.

Türkiye’nin ulusal stratejilerine, dış politika hedeflerine, bölgesel ve küresel önceliklerine uygun şekilde diğer ülkelerle ikili düzeyde teknik işbirliği çalışmaları sürdürülecektir.

Uluslararası acil ve insani yardımların hızlı, etkin ve sürdürülebilir biçimde gerçekleştirilmesi sağlanacaktır. Acil ve insani yardımların etkinliğini artırmaya ve ülkelerin kapasitesini geliştirmeye yönelik çalışmalar yapılacaktır.

Türkiye ile diğer ülkeler arasında Karma Ekonomik Komisyon (KEK) toplantılarının gerçekleştirilmesi, Yüksek Düzeyli Stratejik Konsey (YDSK) mekanizmalarının kurulması, Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması (YKTK) Anlaşmalarının, Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi (ÇVÖ) Anlaşmalarının ve Gümrük Birliği yükümlülüklerimizle uyumlu bir şekilde Serbest Ticaret Anlaşmaları (STA) imzalanması için gerekli çalışmalar yapılacaktır.

c) Politika ve Tedbirler

Politika/Tedbir	Sorumlu /İşbirliği Yapılacak Kuruluşlar	Süre	Yapılacak İşlem ve Açıklama
Yükselen ekonomilerle ekonomik ve ticari ilişkilerin artırılmasına dönük strateji ve programlar geliştirilecektir. (Kalkınma Planı p.1117)
BRICS ülkeleri başta olmak üzere kalkınma alanında birikim sahibi ülkelerle bilgi ve tecrübe paylaşım programları başlatılacaktır.	Kalkınma Bakanlığı (S), Dışişleri Bakanlığı, Ekonomi Bakanlığı, İlgili Diğer Kuruluşlar	Aralık Sonu	Gelişmekte olan ülkelerle ve özellikle BRICS ülkeleriyle kalkınma alanında ikili ve çok taraflı işbirliğini geliştirmeye dönük imkânların araştırılması için çalışmalar yapılacaktır.
Türkiye’nin uluslararası kuruluşlardaki etkinliği artırılacaktır. Bu amaçla uluslararası merkezlerdeki Türk misyonlarının uzman kadroları güçlendirilecek, uluslararası kuruluşlarda görevli vatandaşlarımızın sayısının artırılması yönündeki girişimler hızlandırılacaktır. (Kalkınma Planı p.1119)
Uluslararası kuruluşlardaki uzman sayısının artırılması için idari düzenlemeler ve mevzuat düzenlemeleri yapılacaktır.	Dışişleri Bakanlığı (S), İlgili Kamu Kurum ve Kuruluşları	Aralık Sonu	Uluslararası kuruluşlardaki uzman sayısının artırılması için mevzuat düzenlemeleri kolaylaştırılacak ve esnekleştirilecektir. Bu kapsamda, Türkiye Cumhuriyeti Vatandaşlarının uluslararası kuruluşlarda daimi kadrolarda ve geçici görevlendirme usulü ile istihdamı ve staj imkânlarından faydalanması için girişimlerde bulunulacaktır.
Türkiye’nin küresel düzeyde ve kriz yaşayan ülkelere dönük acil ve insani yardım kapasitesi ve faaliyetlerinin etkinliği artırılacaktır. Bu çerçevede, kurumsal kapasite ve kurumlar arası koordinasyon güçlendirilecek, STK’ların ve özel sektörün faaliyetleri desteklenecektir. (Kalkınma Planı p.1122)
Uluslararası acil ve insani yardımların etkinleştirilmesi ve kurumlar arası koordinasyonun güçlendirilmesi amacıyla acil ve insani yardımların uygulamasındaki temel süreçler tespit edilecektir.	AFAD (S), Dışişleri Bakanlığı, Genelkurmay Başkanlığı, Diyanet İşleri Başkanlığı, TİKA, Türk Kızılayı, ilgili kamu kurum ve kuruluşları, STK’lar.	Aralık Sonu	Acil ve insani yardımlara ilişkin kavramlar tanımlanacak, uluslararası acil ve insani yardım süreçleri kamu, özel ve STK’ları da kapsayacak şekilde tespit edilecek ve bulguların değerlendirilmesi amacıyla ilgili tarafların katılacağı bir çalıştay düzenlenecektir
Uluslararası barış, refah ve istikrara hizmet edecek etkin bir kalkınma işbirliği politikası izlenecektir. Kalkınma işbirliği çalışmaları stratejik bir yaklaşım çerçevesinde yürütülecek, küresel düzeyde ve ülke bazında işbirliği stratejileri geliştirilecektir. (Kalkınma Planı p.1124) Kalkınma işbirliği faaliyetleri, ilgili ülkelerde kurumsal kapasite oluşumuna destek sağlayacak bir yapıda sürdürülecektir. (Kalkınma Planı p.1125)
Kalkınma işbirliği faaliyetlerinin somut stratejilere dayanması ve muhatap ülkelerde program bazlı yürütülmesi için çalışmalar başlatılacaktır.	TİKA Başkanlığı (S), İlgili Kamu Kurum ve Kuruluşları	Aralık Sonu	Kalkınma işbirliği faaliyetlerinin uygulandığı ülkelerde somut stratejileri dayanması ve program bazlı yürütülmesi için ilgili tüm kamu kurum ve kuruluşlarını koordine edecek bir mekanizma oluşturulması için çalışmalar başlatılacaktır.

1

2