Bismilləhir Rahmənir Rahim

KƏSRƏVİ NƏ DEYİR?

O, öz məqaləsində və ya “Pak dil” adlı kitabında deyir:

“Avropanın ötən yüzilliyində yaşayan sosialistlərin və dünyanın tərəqqisi üçün çalışan şəxslərin fikri beynəlmiləl bir dilin ortaya çıxarılması idi. Onlar istəyirdilər ki, dünyada mövcud olan dillərdən əlavə elə bir dil olsun ki, hamı onu öyrənsin. Belə ki, əgər müxtəlif dillərdə danışan iki nəfər söhbət edərkən biri-birilərini başa düşə bilməsələr, həmin dildən istifadə etsinlər.”

Bu arzu keçən yüzillikdə izhar olunsa da və bu dil (hamının dili) üzərində səy göstərilsə də heç bir müsbət nəticə əldə olunmadı. Vahid bir dilin olmaması insanların ən böyük çətinliklərindəndir və həyatda böyük maneələr yaradır. Bu qədər texnikanın (radio, televizor, teleqraf, telefon, dəmir yolu, təyyarə, avtomobil və s.) inkişafı sayəsində dünya bir növ kiçilmiş və ölkələr biri-birinə yaxınlaşmışdır.

Lakin bu problem (vahid bir dilin olmaması) ən böyük maneə olaraq insanların biri-birinə yaxın əlaqələrdən faydalanmasının qarşısını alır. Buna xatir London radiosu çarəsizlikdən 44 dildə fəaliyyət göstərir.

Mütəxəssislər arasındakı söhbətlərdən belə qərara alındı ki, dünyada olan dillərdən heç birini “hamının dili” seçmək qeyri-mümkündür. Çünki hər hansı bir dilin öyrənilməsi illərlə vaxt aparır və bu da çox çətin bir məsələdir. Bunun üçün də dilçi alimlərin bəzisi yeni bir dilin icad olunması fikrinə düşdülər.

Polşa alimlərindən olan Zamanov adlı birisi Esperanto dilini öyrənməyi təklif edib, bu dilin bir aydan üç aya kimi öyrənilməsinin mümkün olduğunu qeyd etdi. On altı asan qaydadan ibarət olan bu dilə aid müxtəlif dillərdə kitab yazılmasına baxmayaraq Esperanto dili inkişaf etmədi və doktor Zamanov kimilərinin arzusu ürəyində qaldı. O və onun köməkçiləri bu dili insanların ehtiyacı bilərək onu genişləndirməyə səy edirdilər. Lakin ünvan düz olsa da lazımi qüvvə sərf olunmurdu.

Fars dili isə çoxlu kitabı və oxucularından əlavə öz güclü təsiri vasitəsilə dünyaya təkan verir. Bu nailiyyətlər fars dilinin geniş yayılmasında böyük ümid verir.”¹

Müəllif deyir: “Zamanov və onun tərəfdarları, həmçinin bir sıra xalqların ciddi səyi nəticəsində Esperanto dilini beynəlmiləl bir dilə döndərmək arzusu puça çıxdı. Deməli, Kəsrəvinin fars dilini beynəlmiləl dilə çevirmək arzusu da xülyadır və necə deyərlər, “hamının dili” ni icad etmək üçün ilahi qüvvəyə ehtiyac vardır. Buna görə də “Şariye-Müqəddəs” (Allah-Təala) İslamın məzhəbi kitabı olan Quranı ərəbcə göndərib namazı həmin dildə qərar verdi ki, bu dil beynlmiləl dilə çevrilib bütün yer üzündə təsdiqlənsin.”