Buxgalteriya hisobi

Materialning nomi	O‘lchov birligi	Bahosi (so‘mda)	Miqdor
Summasi
Randalangan taxta	kub.metr	100 000	5	500 000
YOg‘och	kub.metr	60 000	10	600 000
Mix	kg	300	150	45 000
Bo‘yoq	kg	500	300	150 000
Jami				1 295 000

3. «Mol etkazib beruvchi va pudratchilar bilan hisob-kitoblar» scheti bo‘yicha analitik schetlarnn yuritish uchun quyida kontokorrent kartochkaning tarxiy shakli keltirilgan:
(mol etkazib beruvchining nomi)

Sana	Operatsiya raqami	Xo‘jalik operatsiyasining mazmuni	Summa
			debet	kredit

4. «Materiallar» scheti bo‘yicha analitik schetlarni yuritish uchun quyida miqdor-summa kartochkaning tarxiy shakli keltirilgan:
(materialning nomi) o‘lchov birligi________bahosi _____________so‘m

Sana	operatsiya raqami	Xo‘jalik operatsiyasining qisqacha mazmuni	Kirim		CHiqim		Qoldiq
			mikdor	sum­ma	miqdor	sum­ma	miqdor	sum­ma

• «Mol etkazib beruvchi va pudratchilar bilan hisob-kitoblar» schetining analitik schetlar bo‘yicha oborot vedomostini tuzish uchun quyidagi vedomost shaklidan foydalanilsin:

  
  

  Mol etkazib beruvchi tashkilotning nomi	Oy boshiga qoldiq		Oy davomida oborot		Oy oxiriga qoldiq
  	debet	kredit	debet	kredit	debet	kredit

6. «Materiallar» schetining analitik schetlar bo‘yicha oborot vedomostini tuzish uchun quyida vedomostning shakli kelti­rilgan:

Material­ning nomi	O‘lchov birligi	Bahosi	Oy boshiga qoldiq		Oy davomida oborot		Oy oxiriga qoldiq
			miqdor	summa	miqdor	sum­ma	miqdor	sum­ma

Nazorat savollari:

• Buxgalteriya hisobi schyotlari deganda nimani tushunasiz?

  
  

• Schyotlarning turkumlanishini aytib bering?

  
  

• Aktiv schyotlarga misol keltiring.

  
  

• Passiv schyotlarga misol keltiring.

  
  

• Aktiv schyotlarda oxirgi qoldiq qanday aniqlanada?

  
  

• Passiv schyotlarda oxirgi qoldiq qanday aniqlanada?

  
  

• Yg‘ib-taqsimlovchi schyotlarda oxirgi qoldiq qanday aniqlanada?

  
  

• Aktiv, passiv va aktiv-passiv schetlar va ularning o‘ziga xos xususiyatlari.

  
  

• Asosiy schetlar tugrisida tushuncha va ularning xususiyatlari.

  
  

• Kalkulyasiya schetlari xakida tushuncha.

  
  

• Tartibga soluvchi schetlar.

  
  

• Taqsimlovchi schetlar tugrisida tushuncha va ularning tavsifi.

  
  

• Kontraktiv va kontrpassiv schetlar tugrisida tushuncha.

  
  

4-mavzu. Hujjatlashtirish va inventarizatsiya
1-amaliy mashg‘ulot
Buxgalteriya hisobi usullaridan biri hujjatlashtirish bo‘lib, uning ahamiyati xo‘jalikni yuritishda, boshqaruvni oqilona tashkil etishda, shuningdek, hisob ishlarini yuritish oldiga qo‘yilgan vazifa hamda talablarga javob berishda zaruriydir.
Buxgalteriya hisobida sodir bo‘layotgan jarayonlar o‘sha vaqtning o‘zidayoq maxsus hujjatlarda rasmiylashtiriladi. Bu hujjatlar buxgalteriya hisobi hujjatlari deb ataladi. Buxgalteriya hisobining eng muhim xususiyatlaridan biri unda barcha xo‘jalik operatsiyalari yoppasiga qayd qilinadi. Bu narsa barcha xo‘jalik jarayonlarining to‘la tavsifini olish uchun zarur.
Buxgalteriya hisobida xujjatlarining roli va axamiyati.
Buxgalteriya hisobining yana bir xususiyati unda xo‘jalik jarayonlarining hujjatlashtirilishidir. Buxgalteriya hisobi tizimida qayd qilinadigan har bir operatsiya dastlab hujjatlashtirilishi kerak. Hujjat buxgalteriya hisobi ma’lumotlarining yagona manbayi hisoblanadi. SHu sababli buxgalteriya hisobida hujjatsiz malumotlar axborot sifatida tan olinmaydi. Buxgalteriya hisobi hujjatlari bo‘lib o‘tgan voqea-hodisalar to‘g‘risidagi yozma guvohdir, ya’ni hujjatlar o‘tgan davr to‘g‘risida ma’lumot beradi.
Barcha operatsiyalarni qamrab oladigan hujjatlarning mavjudligi buxgalteriya hisobi ma’lumotlaridan moddiy javobgar shaxslar faoliyati ustidan nazorat qilish uchun foydalanish va boshqarish uchun asoslangan ma’lumotlar olish imkonini beradi.
Buxgalteriya hujjatlarining turlari, ularni turkumlash.
Hujjatlar tuzilish tartibiga, vazifasiga, xo‘jalik jarayonini aks ettirishiga, qaerda tuzilishi kabi xususiyatlarga ko‘ra turkumlarga ajratiladi.
Hujjatlar tuzilish tartibiga ko‘ra, dastlabki va yig‘ma hujjatlarga bo‘linadi.
Xo‘jalik jarayoni ro‘y berganda albatta o‘sha vaqtni o‘zidayoq hujjatlashtirilishi shart. Masalan, tovar keltirish uchun asos bo‘lgan yuk xati (tovar transport nakladnoyi), kassa kirimi va chiqim orderlari va hokazo. Bular bir xo‘jalik jarayonini o‘zida aks ettiradi va dastlabki hujjatlarga misol bo‘ladi.
SHu dastlabki hujjatlar tekshirilib, ular asosida yig‘ma hujjatlar tuziladi va bu hujjatlar ma’lum bir davr ichida ro‘y bergan jarayonlar haqida ma’lumotlar beradi.
Yig‘ma hujjatlarga tovar hisoboti va kassir hisobotini misol tariqasida keltirish mumkin.
Hujjatlar vazifasiga ko‘ra 5 turga ajratiladi:
1. Farmoyish beruvchi hujjatlar.
2. Tasdiqlovchi hujjatlar.
3. Farmoyish-tasdiqlovchi hujjatlar.
4. Buxgalteriya hisobotiga ilova hujjatlari.
5. Axborot hujjatlari.