Dövlət və Bələdiyyə Müəssisələri Müəssisə - mülkiyyət formasından asılı olmayaraq, Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə müvafiq olaraq yaradılan və ictimai tələbatın ödənilməsi və mənfəət əldə etmək məqsədi ilə məhsul istehsal edən və satan, işlər görən və xidmətlər göstərən hüquqi şəxs olan müstəqil təsərrüfat subyektidir.
Dövlət müəssisəsi dövlət mülkiyyətinə əsaslanır və öz fəaliyyətini kommersiya hesabı əsasında aparır.
Kommersiya Təşkilatları Bazar münasibətləri şəraitində müəssisələr öz fəaliyyətlərini kommersiya hesabı əsasında həyata keçirirlər ki, bu halda xərclər öz gəlirləri hesabına ödənilir, müəssisənin inkişafının başlıca mənbəyi isə mənfəət olur. Ona görə də müəssisələr (təşkilatlar) öz işlərini kommersiya hesabı əsasında qurmalıdır.
Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsində hüquqi şəxslər kommersiya və qeyri-kommersiya təşkilatlarına (müəssisələrinə) ayrılır.
Beləliklə, müəssisələrin maliyyəsinə maliyyə sisteminin aşağıdakı həlqələri daxildir:
- Kommersiya əsasında fəaliyyət göstərən müəssisələrin maliyyəsi;
- Qeyri-kommersiya fəaliyyəti həyata keçirən müəssisələrin maliyyəsi;
- Dövlət və bələdiyyə müəssisələrinin maliyyəsi;
- İctimai təşkilatların (birliklərin) maliyyəsi;
Kommersiya təşkilatları - səhmdar cəmiyyəti formasında, məhdud və ya əlavə məsuliyyətli cəmiyyət formasında yaradıla bilər. Nizamnamə kapitalı müəyyən sayda səhmlərə bölünmüş cəmiyyət səhmdar cəmiyyəti sayılır. Səhmdarlar onun öhdəlikləri üçün cavabdeh deyildirlər və cəmiyyətin fəaliyyəti ilə bağlı zərər üçün onlara mənsub olan səhmlərin dəyərində risk daşıyırlar.
Səhmdar cəmiyyətləri açıq və qapalı ola bilərlər.
Açıq səhmdar cəmiyyəti illik mühasibatın və mühasibat balansının mənfəət və zərər hesabını hamının tanış olması üçün hər il dərc etdirməyə borcludur.
Bu məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin iştirakçıları onun öhdəlikləri üzrə məsuliyyət daşımır və cəmiyyətin fəaliyyəti ilə bağlı zərər üçün qoyduqları əmanətlərin (mayaların) dəyəri həddində risk daşıyırlar.
