D ədə Qorqud ● 2017

2. Folklorun koqnitiv (kreativ) funksiyası

Bu funksiya insanı əhatə edən ətraf gerçəkliyin dərkini nəzərdə tutur. Folklor bütün digər xüsusiyyətləri ilə yanaşı, xüsusən ilkin monofolklor mərhələsində koq­ni­tiv-idraki funksiyanı da yerinə yetirmişdir. Dünyanın istənilən xalqı üçün ilkin mi­foloji dünya modelinin formalaşması, ilkin xaos-kosmos qarşıdurması ilə bağlı təsəv­vür kollektiv yaddaşda mifoloji dünyagörüş kimi folklor modelləri əsasında forma­laş­mışdır. İnsan təbiətdən cəmiyyətə keçərkən cəmiyyətə və deməli, mədə­niy­yətə öz daxilində təbiət-mədəniyyət qarşıdurmasını da gətirmişdir. Bu qarşıdurma folklor materiallarında müxtəlif obraz və süjet paradiqmaları vermişdir. Mifoloji dün­­ya modeli insanın dünyanı ilkin dərketmə cəhdi olaraq məhz sistemli bir dünya­görüş kimi formalaşmış, sonralar folklorun sözlü mətnlərinin bədii müstəvisinin inkişafında əvəzsiz rol oynamışdır. Bu mənada folklor düşüncəsi (mifoloji düşüncə) bütün primitivliyinə və illüziyalılığına baxmayaraq həm də varlığı qavrama, dərket­mə cəhdidir. Onun bütün formaları, janr qəlibləri onu doğuran folklor düşüncəsi ilə şərt­lənir. Folklor düşüncəsi isə sistemli bir dünyagörüş hadisəsidir.