Dərs vəsaiti kimi tövsiyyə edilib. 3-cü nəşr Moskva: Akademik Layihə

2. Etnosentrizm diskriminasiyanın sosial faktı kimi
Etnosentrizmin adı altında elə baxış sistemini anlamaq qəbul edilmişdir ki, burada, bir etnik qrupun ənənələri götürməklə onun dəyərləri, həyat fəaliyyəti, mədəniyyətı, həyat tərzi başqa etnik icmaların qiymətləndirilməsi üçün də əsas meyar kimi qəbul olunur. Etnik qruplar öz etnogenezik prosesində iqtisadi, mədəni və ictimai cəhətdən-psixoloji özünümüdafiənin mexanizmlərini hazırladı. Lakin, sənaye və postsənaye şəraitində cəmiyyət, "biz və onlar" prinsipi üzrə etnik qrup kimlyinin,diskriminasiya mexanizmlərini formalaşdıra bilər. R. Merton yanaşmalarına əsasən bir etnik qrup tərəfindən, başqa bir etnik qrupa qarşı qərəzli olaraq sosio-mədəni eyniliyin həyata keçirilməsi insan davranışının stereotipləri kimi müəyyən edilmişdir. O bunu aşağıdakı dörd tipə ayırır:

1. 
   Qərəzsiz qeyri-diskriminator — insandır, başqa etnik qrupların üzlərinə zərəri olmayan.Belə davranış əsasında — humanist prinsipləri, ictimai ideallar və dəyərlər durur.
   
2. 
   Qərəzsiz diskriminator — insandır, başqa etnik qruplara qarşı zərər vermir, amma ona ictimai və maddi cəhətdən sərfəli olduğu halda, belə qruplara qarşı auyiseçkilik hərəkətinə yol verir.
   
3. 
   Zərərli qeyri-diskriminator —başqa qruplarla bağlı zərər vermə və düşmənçiliyə malik olan, lakin, sosial norma və dəyərlər qanununu qəbul edir, başqa etnik icmalara öz təcavüzkar hissini bildirməyi özünə rəva görməyən insandır.
   
4. 
   Zərərli discriminator — insandır, zərər verən, azadlıq və bərabərlik ideallarına inanmayan. Başqa etnik qrupların diskriminasiyasını ardıcıllıqla həyata keçirir.
   

Bu tipologiyaya əsasən, Veqqu Tischler aşagıdakı sixemdə, sıxılmış həyat şəraitindən asılı olaraq, subyektə qarşı göstərilən ayrıseçkiliyin, subyektin davranışına təsir etməsinin təqdim edir.

Situativ faktor
A B C D

Qərəzsiz qeyri-diskriminator

Qərəzsiz discriminator

Zərərli qeyri-diskriminator

Zərərli discriminator

Diskriminasiya mümkün deyil

Proqnoz gözlənilmir

Diskriminasiya mümkündür

Situasiya A - Güclü sosial təzyiq (diskriminasiyaya səbəb olur) Situasiya B - Zəif sosial təzyiq (diskriminasiyaya səbəb olur) Situasiya C – Zəif diskriminativ sosial təzyiq Situasiya D – Güclü diskriminativ sosial təzyiq

Praktik olaraq dünyanın bütün demokratik ölkələrində diskriminasiya de-yure qadağan edilmişdir.Lakin, əgər diskriminasiya de-yure yoxdursa, onda onlarda həyəcanın müxtəlif hissləri olan təcavüz, frustrasiyaya səbəb olan bu və ya digər qrupların diskriminasiyasına gətirən qeyri-formal normaların və sosial yerdəyişmələrın böyük spektri de-fakto mövcuddur.