Dərs vəsaiti kimi tövsiyyə edilib. 3-cü nəşr Moskva: Akademik Layihə

19 – 20-ci əsrlərdə nəzəri idrakın institutlaşması

İnstitutlaşma daxili sosiallığın formalaşması və biliklərin obyektiv dili ilə bağlıdır. D.Blur, L.Vitgenşteynin yanaşmalarını təhlil edərək, daxili sosiallığı, “bəzi yerli fəaliyyətin bilik sistemi” kimi başa düşürdü. Əmək bölgüsü prosesində tədricən inkişaf edən və müxtəlif dil mövzusunun formalaşması təcrübəsinə inteqrasiya olunmuş yerli fəaliyyətlərin interpretasiyası bu və ya digər bilik baxımından anlaşılması mümkün olmayan müxtəlif reallıq fenomenlərini açdı. Məsələn, "xeyriyyəçilik" konsepsiyası on doqquzuncu əsrdə kömək və dəstək təcrübəsini əks etdirərkən konfessional, siyasi, hüquqi yanaşmaları şərh etməkdə özünə qarşı çıxmışdı.

Digər tərəfdən, XIX əsrin sonuna qədər nəzəri və praktik dünyanın müstəqil reallığı kimi "xeyriyyə" paradiqmasını təcrübədə və müxtəlif idrak sahələrində müəyyənləşdirmə prosesi sona çatır. "İctimai xeyriyyə" müstəqilliyini elmi paradiqma kimi ilk dəfə irəli sürən V. Gere, əsrin dünya nəzəri sahəsini müəyyən etdi.  O vaxtın tarixi tədqiqatları (Maksimov,Yakobi və s.) ictimai xeyriyyə praktikasının müstəqilliyini sübut edən sahə idi, çünki onların məqsədi tarixi keçmişi izah etməklə deyil, ictimai fəaliyyəti, yardım və dəstəyin kollektiv təcrübəsini izah etməkdir. Sosial fəaliyyət tarixinin təyin edilməsi yalnız ictimai xeyriyyə nəzəriyyəsi kontekstində mövcud olan fərdi tarixi bir intizam deyil, həm də xüsusi refleksiyanın - zamanla inkişaf edən ictimai prosesin topologiyasıni təyin etməkdir. Bütün bunlar rasionallığın digər prinsiplərini və ən başlıcası təsvir dilini tələb edirdi.

Bilik sahəsi yalnız ictimai xeyriyyə tarixinə aid xüsusi fikirlər ilə deyil, həmin paradiqmanın predmet və obyektinin müstəqil izolyasiyası ilə formalaşmışdır. Və burada sistemin formalaşma rolunu hüquqi və fəlsəfi elmlər təyin etmişdi.

POLİS HÜQUQU — inqilabdan əvvəlki Rusiyada qanunvericiliyin və elmi tənzimləmə sahəsinin müasir nümunəsi olmuş subyektlərin hüquqi münasibətlərinin inzibati normaları və vəzifələrin imperativləri ortaya çıxmışdır. Məhz hüquq subyektlər və kömək obyektlərini müəyyən edirdi. Fəlsəfə, hansı ki, o zaman subyektin təbiətinə psixoloji, sosioloji, pedaqoji baxışları birləşdirirdi, "ehtiyac duyan insan" konseptlərini, "kömək edən insan", kömək metodları əsaslandırırdı. Bu paradiqmada ilkin terminlərdən istifadə təcrübəsi, fərziyyələr, eklektik yanaşmalar əsasında nəzəri formalar formalaşdırılırdı. Beləliklə, tarix, hüquq, əsrlərin sərhədində ictimai himayə etmənin fəlsəfəsi onun ümumi nəzəriyyəsinin tərkib hissələri kimi müəyyən edilirdi.