Dərs vəsaiti «Mehmanxana təsərrüfatı»

Formal təşkilati struktur sxemdə cədvəl şəklində öz əksini 
tapır. Cədvəldə müəssisənin struktur bölgüsü və subordinasiya (ta­
belik) sistemi göstərilir. Qeyri-formal struktur, yəni «kölgəli» 
subordinasiya bir yerdə işləyən insanların qarşılıqlı əlaqəsində özünü 
göstərir.
Qeyri-formal struktur reallığı əks etdirir. Göstərdiyimiz təşkilati 
strukturlar bir çox mehmanxana müəssisələrində mövcuddur.
Qərarların qəbul edilməsi
Mərkəzi idarəetmədə qərarlar yüksək korporativ səviyyədə qə­
bul olunur və aşağı idarələrə ötürülür. Aşağı vəzifə tutan işçilər birbaşa 
rəhbərliyin göstəriş və sərəncamlarını yerinə yetirir. «Marriott» şirkəti 
mərkəzi idarəetmənin tipik nümunəsidir. Buna baxmayaraq, hətta 
mərkəzi şirkətlər aşağıların təşəbbüsünə əsaslanan, menecmentin 
müasir sistem elementlərindən istifadə edirlər. Bu, sıravi işçiyə azad 
işləmək imkanı verir.
Desentralizasiya idarəetmə üsulunda qərarların qəbulu səlahiy­
yəti şöbələr arasında bölüşdürülür. İdarəetmə norması tabeliyində 
olanların sayı ilə müəyyən olunur. Təşkilatın tipindən və gördüyü işin 
mürəkkəb olmasından asılı olaraq, rəhbərin tabeliyindəki işçilərin sayı 
müəyyən edilir. Hal-hazırda bu norma 12 nəfər ola bilər (Əvvəl bu 
norma 6-8 nəfər idi).
Hər hansı bir müəssisənin müvəffəqiyyəti, istər nəhəng meh­
manxana şəbəkəsi və ya kiçik otel olsun, qəbul olunmuş qərarların 
keyfiyyətindən asılıdır.
Qəbul olunmuş qərarlar mürəkkəblik dərəcəsindən asılı olaraq 
standart və qeyri-standartlara bölünür. Məsələn, otelə gələn qonaql­
arın sayı gözlənildiyindən artıq olarsa, təcili əlavə nömrələr hazırlanır. 
Bu, standart qərardır.
I35

---

Qeyri-standart qərarların qəbulunda ekspert rəyi, təhlil, orijinal 
yanaşma tələb olunur. Adətən qeyri-standart qərarların qəbulu üçün 
xüsusi iclas çağırılır. Məsələn, franşiz müqaviləsini firma ilə bağlamaq 
məsələsi müzakirə olunur. Bu, qeyri-standart qərar qəbul etməkdir.
Qərarların qəbul olunması prosesi 8 əsas mərhələdən ibarətdir:
1. 
Mövcud problemlərin eyniliyi və onların dürüst ifadə 
olunması;
2. Qərarların qəbulu üçün müəyyən edilmiş meyarlar;
3. Meyarların əhəmiyyətinə görə dərəcələrə bölünməsi;
4. Alternativ variantların işlənib hazırlanması;
5. Alternativ variantların təhlili;
6. Alternativ variantlardan birinin seçilməsi;
7. Seçilmiş variantın yerinə yetirilməsi;
8. Qəbul olunmuş qərarın effektli olmasını qiymətləndirmək.