Dərslik Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin

Anlayışın çıxarılması üsulu
Məqsəd: Yeni anlayışların müstəqil olaraq çıxarılması.

Hər hansı vacib anlayışın dərk edilməsi müəllimdən çox za­man böyük zəhmət tələb edir. Təklif olunan üsul anlayışın çıxa­rıl­ma­sı və daha dərindən mənimsənilməsini təmin edir. Bu üsul oyun-tap­maca formasında keçirildikdə şagirdlərdə həmişə yüksək fəallıq ya­radır və onların həm məntiqi, həm də tənqidi təfəkkürü fəallaşır.

Alqoritm:

Addım 1. Lövhədə 3 müxtəlif rəngli dairəvi kartoçkalar ası­­lır. Müəllim gizlənilmiş anlayışların altında onlara aid 2 və ya 3 yönəldici söz (anlayışların xüsusiyyətləri) yazır.

Müəllim: “Bu kartoçkaların arxa tərəfində 3 anlayış yazılıb. Siz bu sözləri tapmalısınız. Sizə kömək etmək üçün mən hər bir an­la­yışa məxsus olan 1 xüsusiyyət yazıram.”

Anlayışlar müvəqqəti olaraq ya nömrələnir, ya da öyrənilən an­layış “bəli” və ona əks olan anlayışı “xeyr” sözləri ilə adlandırılır.

1 variant:

2 variant:

Addım 2. Şagirdlərdə ilk fərziyyələrin yaranması.

Müəllim: “Bu xüsusiyyətlərin əsasında siz gizlətdiyim sözləri ta­pa bilərsinizmi? Sizdə hər hansı fərziyyələr yarandımı?”

Addım 3. Müəllim tərəfindən gizlənilmiş anlayışlara aid yeni xü­susiyyətlərin təqdim edilməsi və şagirdlər tərəfindən onların təs­ni­fatı (anlayışlara aid edilməsi).

Müəllim şagirdlərin cavablarını dinləyəndən sonra yeni xü­su­siy­yətləri səsləndirir və xahiş edir ki, şagirdlər bu xü­susiyyətləri öz fər­ziyyələrinə uyğun olaraq dairələrin (anlayışların) birinə aid ets­in­lə­r.