Dərslik II cild Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin 14. 12. 2011- ci IL tarixli

MÜNDƏRİCAT

TƏRBİYƏ NƏZƏRİYYƏSİ, TARİXİ VƏ METODİKASI
I FƏSİL

Tərbiyə, onun meydana gəlməsi və inkişaf dövrləri..... 5

1.1. Tərbiyə. 5

1.2. İbtidai icma quruluşunda tərbiyə 6

1.3. Antik yunan fəlsəfəsində tərbiyə. 10

1.3.1. Sparta tərbiyə sistemi 10

1.3.2. Afina tərbiyə sistemi 11
II FƏSİL

Qədim və orta əsr sivilizasiyalarında tərbiyə və təhsil 15

2.1. Qədim Şumerlerdə tərbiyə 15

2.2. Qədim Misir, Çin, Hindistanda tərbiyə və təhsil. 18

2.3. Qədim Türklərdə - Hunlarda və Göytürklərdə tərbiyə............ 21

III FƏSİL

Qədim Azərbaycanda tərbiyə və təhsil mədəniy­yə­ti.

Azərbaycanda Zərdüştlük tərbiyə və təhsili. 32

3.1. Qədim Azərbaycanda tərbiyə və təhsil mədəniyyəti. 33

3.2.Zərdüşt məktəbləri və “Avesta”da tərbiyə məsələləri 48
IV FƏSİL

İslamiyyətdə təhsil və tərbiyə məsələləri 55

4.1. Təhsil ocaqları: Suffə, Kuttab, məktəblər, Xanegah və Təkyələr,

kitab evləri və kitabxanalar, mədrəsələr. 56

4.1.1. Süffədə təhsil 56

4.1.2. Məscid və camilərdə təhsil 58

4.1.3. Kuttablarda təhsil 59

4.1.4. Məktəblərdə təhsil 61

4.1.5. Xanegah, Təkyə (Təkkə), Zaviyə və Dərgahlarda təhsil 65

4.1.6. Kitabxanalar bir elm, tədris mərkəzi kimi 68

4.1.7. Mədrəsələrdə təhsil 76

4.1.8. Azərbaycanda mədrəsələrin yaranması və inkişafı 81

4.2. İslamiyyətdə tərbiyə məsələlərinin qoyuluşu. 85

4.3. İslamda tərbiyə işinin prinsipləri 89

4.4. Qurani-Kərimdə tərbiyə və öyrətmə, öyrənmə məsələləri 96

4.5. Təsəvvüfdə tərbiyə məsələləri 103

4.6. Mövləvilikdə tərbiyə 106

4.7.Bektaşilikdə tərbiyə 119

4.8. Hürufilikdə tərbiyə. 124

4.9. Əxilikdə tərbiyə 131
V FƏSİL

Klassik qərb və Rusiya pedaqoji fikrində tərbiyə mə­sə­­lə­lərinə

bir nəzər. 137

5.1. Avropa klassiklərinin tərbiyə haqqında fikirləri.... 138

5.2. Rusiya klassiklərinin tərbiyə haqqında fikirləri.... 155
VI FƏSİL

Azərbaycan mütəfəkkirləri tərbiyə və təhsil haqqında 160

6.1. XI-XII əsr Azərbaycan klassikləri tərbiyə və təhsil haqqında 161

6.2. Erkən orta əsrlər dövründə Azərbaycan klassik pedaqoji fikri 176

6.3. XIX əsr və XX əsrin birinci yarısında görkəmli Azərbaycan maarifpərvərlərinin tərbiyə və təhsil haqqında fikirləri 185

VII FƏSİL

Tərbiyə prosesi: Nəzəriyyəsi və metodikası 260

7.1. Tərbiyə prosesinin mahiyyəti və məqsədi.. 261

7.2. Tərbiyə prоsеsinin qanunauyğunluqları.. 262

7.3. Tərbiyə prоsеsinin hərəkətvеrici qüvvələri 263

7.4. Tərbiyə prosesinin səciyyəvi xüsusiyyətləri. 265

7.5. Tərbiyə və təlimin ümumi və fərqli cəhətləri. 268

7.6. Tərbiyənin kateqoriyaları. 270

7.7 Tərbiyənin prinsipləri 270

VIII FƏSİL

Tərbiyə işinin məzmunu, forma və metodları 281

8.1. Zehni tərbiyə 282

8.2. Əxlaq tərbiyəsi 286

8.3. Mənəvi tərbiyə 291

8.4. Əmək tərbiyəsi 293

8.5. Estetik tərbiyə 305

8.6. Fiziki tərbiyə 316

8.7. Ekoloji tərbiyə 321

8.8. Hüquq tərbiyəsi 324

8.9. İqtisadi tərbiyə 327
IX FƏSİL

Tərbiyənin metodları 330

9.1. Tərbiyənin metodlarının xüsusiyyətləri və təsnifatı 331

9.2. Şüuru formalaşdıran metodlar 335

9.3. Fəaliyyəti təşkil edən və davranış təcrübəsini

formalaşdı­ran metodlar.. 342

9.4. Davranışı və fəaliyyəti stimullaşdıran metodlar. 347

X FƏSİL

Sinif rəhbərinin işinin məzmunu və fəaliyyətinin

sə­ciy­yəvi xüsusiyyətləri 351

10.1. Sinif rəhbəri vəzifəsi haqqında 352

10.2. Sinif rəhbərinin işinin məzmunu və əsas istiqamətləri 356

10.3. Sinif müəllimi və sinif rəhbəri 360

10.4. Sinif rəhbərinin işinin səciyyəvi xüsusiyyətləri..................... 362

10.5. Sinif rəhbərinin işində pedaqoji diaqnostikanın əhəmiyyəti.. 365

10.6. Sinif rəhbərinin hüquq və vəzifələri. 372

10.7. Sinif rəhbərinin şagirdlərlə apardığı praktik işlər.. 373

10.8. Sinif rəhbərinin valideynlərlə apardığı işin məzmunu........... 378

10.9. Valideynlər arasında pedaqoji maarifləndirmə.. 381

10.10. Sinif saatı. 386

10.11. Sinif rəhbərinin tərbiyəvi iş planı 391

XI FƏSİL

Sinifdənxaric və məktəbdənkənar tərbiyə işləri üzrə təş­kilatçının vəzifələri, işinin məzmunu, forma və metodları... 396

11.1. Sinifdənxaric və məktəbdənkənar tərbiyə işləri üzrə təşki­lat­­­çı,

onun vəzifələri, işinin məzmunu və peşəsinə verilən peda­qo­ji tələblər 397

11.2. Sinifdənxaric və məktəbdənkənar tərbiyə işləri üzrə təşki­lat­çının

iş planı və tərtibinə verilən pedaqoji tələblər 400
XII FƏSİL

Tərbiyə işlərində məktəb və ailənin birgə işi. 404

12.1. Ailənin pedaqoji-psixoloji əsasları və funksiyaları. 405

12.2. Valideyn-övlad münasibətlərinin pedaqoji əsasları 410

12.3. Ailə tərbiyəsində əsas vəzifələr 416

12.4. Ailə tərbiyəsinin pedaqoji prinsipləri 418

12.5. Ailə tərbiyəsinin düzgün qurulmamasının səbəbləri. 424

12.6. Ailədə düzgün olmayan tərbiyənin əsas tipləri 429

12.7. Uşaq şəxsiyyətinin formalaşmasında ailədaxili

münasibət­lərin rolu 433

12.8. Məktəblə ailənin birgə işinin təşkili formaları. 437

12.9. Valideynlərlə yeniyetmələr arasında meydana çıxan

zid­diy­yətlərin aradan qaldırılması yolları 443

XIII FƏSİL

Şagird özünüidarə orqanları 446

13.1. Şagird özünüidarə orqanları və onların təşkili metodikası 447

13.2. Özünüidrə orqanlarının komissiyaları 447

13.3. Sinif rəhbəri və məktəb uşaq və gənclər təşkilatı. 450

XIV FƏSİL

Kollektiv və kollektivdə şəxsiyyətin tərbiyəsi.. 455

14.1. Kollektivin xüsusiyyətləri və əlamətləri 456

14.2. Şagird kollektivinin xüsusiyyətləri.. 457

14.3. Kollektivin mərhələlər üzrə formalaşması texnologiyası.. 459

14.4. Şəxsiyyət və kollektiv arasında münasibətlərin inkişaf modelləri....................................... 461

14.5. Şagird kollektivində şəxsiyyətin tərbiyəsi.. 463

XV FƏSİL

Sinifdənxaric və məktəbdənkənar tərbiyə işi........... 468

15.1. Sinifdənхаric və məktəbdənkənаr tərbiyə işinin mahiyyəti,

məqsədi və məzmunu 469

15.2 Sinifdənхаric tərbiyə işinin fоrmаlаrı və təşkili prinsipləri. 476

15.3. Sinifdənxaric işlərdə dərnək işinin təşkili.. 488

MƏKTƏBŞÜNASLIQ: NƏZƏRİYYƏ VƏ METODİKA
XVI FƏSİL

Məktəbşünaslıq.. 495

16.1. Məktəbin idаrə еdilməsi, məktəbə rəhbərliyin ümumi əsаs­lаrı

və prinsipləri. 496

16.2. Pedaqoji şurа və оnun funksiyаlаrı.... 498

16.3. Məktəbdə mеtоdik işlərin plаnlаşdırılmаsı. 501

16.4. Məktəbin iş plаnı. Dərs cədvəli, оnun tərtibi qаydаlаrı......... 504

16.5. Müəllimlərin iхtisаsının аrtırılmаsı və аttеstаsiyаsı............. 506
İZAHLI TERMİNLƏR LÜĞƏTİ 510
İSTİFADƏ EDİLMİŞ VƏ TÖVSİYƏ EDİLƏN

ƏDƏBİY­YATIN SİYAHISI....... 528

Firədun Nadir oğlu İbrahimov

Pedaqogika üzrə elmlər doktoru, Pedaqoji və Sosial Elmlər Akademiyasının üzvü (Moskva), Əməkdar müəllim.

Rüfət Lətif oğlu Hüseynzadə

Pedaqogika üzrə elmlər doktoru, professor.Əməkdar müəllim.

PEDAQOGİKA

Dərslik
Bakı- “Mütərcim” – 2012

Чапа имзаланыб: ***

Формат: 60x90 1/16. Гарнитур Тимес.

Щяъми: 2,75 ч.в. Тираж ***. Сифариш № ***.

Гиймяти мцгавиля иля.

«Мцтяръим» Няшриййат-Полиграфийа Мяркязи

Бакы, Рясул Рза кцч., 125

тел./факс [phone]

e-mail: [e-mail]