Diyanet iŞleri başkanliği trabzon-akçaabat- darica eğİTİm merkezi MÜDÜRLÜĞÜ kuran’da tahrif kavrami IV. DÖnem biTİrme tezi Mustafa er trabzon–2007



Yüklə 328,03 Kb.
səhifə7/7
tarix24.10.2017
ölçüsü328,03 Kb.
#12292
1   2   3   4   5   6   7

SONUÇ

Yaratılanla yaratıcının ebedi sözleşmesi olan kitap (Kurân-ı Kerim), nankörlük eden, sebepsiz ve saçma bir çılgınlıkla bu ahdi bozan, yani vahyin özünden olan doğruluk, vefa ve itaat sınırını aşarak, kitaba adeta ben seni tanımıyorum dercesine bir karşı duruşla, düşmanca bir tavırla kendine yazık eden insan tiplemesini Ehl-i Kitap çerçevesinde ayetleriyle tasvir eder.


Kurânı Kerim’in ayetleri incelendiğinde Ehl-i Kitabın özellikle Yahudilerin, ilâhi metinleri hem lafız hem de yorum açısından tahrif ettikleri çok alenen görülmektedir.
Sonuçta Ehl-i Kitabın özellikle Yahudilerin yaptıkları tahriflerin karşılığı olarak uğradıkları azaplar, lanetlemeler ve türlü cezalar sıralanarak, belki de ilahi kitaptaki bu tehdit ayetleri vasıtasıyla, sözleşmesi olan insana genel bir uyarıda bulunarak “Kitaba sımsıkı sarılın, yoksa sizler de Allah’ın lanetine ve cezasına muhatap olursunuz” denilmektedir.
Tahrif ayetlerinde öne çıkan muhatap olduğuna göre, Kurân-ı Kerim’in muhatabı, taşıyıcısı olan bizlerin emanete riayet ederek, tahrifin tam zıddı bir duruşla, yani ilahi beyanı benimsemek, ona sımsıkı tutunmak, azami bir gayretle onu daha iyi şekilde anlamak veya anlatmak gayreti içerisinde olmamız gerekir. Allah cümlemize bu gayret içerisinde olmayı nasib etsin.

BİBLİYOGRAFYA


AHMED B. HANBEL :el-Müsned, Daru’l- Hadis, Kahire 1995.


ARSLAN, Ali :Büyük Kurân Tefsiri, Arslan Yay., İstanbul 1989.
ATEŞ. Süleyman :Kurân Ansiklopedisi, Kuba Yayınları, 1997.
--------------- :Yüce Kurân’ın Çağdaş Tefsiri, Yeni Ufuklar Neşriyat, İstanbul, tsz.
BASRÎ, Hasan :Tefsirü’l-Haseni’l-Basrî, (tah. Muhammed Abdurrahman ) Dârû’l Hadis, Kahire 1992.
BEYDÂVİ :Nasıruddin Ebu Said Abdullah b. Ömer b. Muhammed es-Şîrâzî, Envâru’t-Tenzîl ve Esrâru’t -Te’vîl, Daru Reşid, Beyrut, tsz.
BİLMEN, Ömer Nasûhi :Kurân’ı Kerim’in Türkçe Meali Âlisi ve Tefsîri, Bilmen Yayınevi, tsz.
BUHÂRÎ :Ebu Abdullah Muhammed b. İsmail, el Camiu’s- Sahih, Çağrı Yayınları, İstanbul 1992.
BUHL :F.R. “Tahrif Maddesi”, İslâm Ansiklopedisi, Milli Eğitim Basınevi, 2.B., İstanbul 1979.
BURSEVİ, İsmail Hakkı :Tefsîr-u Rûhi’l-Beyân, İstanbul, H.1389.
DÂRİMÎ :Ebu Muhammed Abdullah b. Abdurrahman, es-Sünen, Çağrı Yayınları, İstanbul 1992.
DERVEZE :İzzet, et-Tefsîrü’l-Hadis, Ekin Yayınevi, 2.B., 1998.

EMİROĞLU, H.Tahsin :Esbab-ı Nüzûl, Can Kitabevi, Konya, tsz.


ELMALILI, M.Hamdi Yazır :Hak Dini Kurân Dili, Azîm Dağıtım, İstanbul 1992.
EL-MERAĞÎ, Ahmet Mustafa :Tefsîrü’l-Merâğî, 3.B, Beyrut
ES-SABÛNÎ :Muhammed Ali, Safvetü’t-Tefâsîr, Dersaadet, tsz.
HANÇERLİOĞLU, Orhan :İslam İnançları Sözlüğü, Remzi Kitabevi, İstanbul 1984.
HAVVA :Said, el-Esâs fi’t -Tefsîr, Ter. M. Beşir Eryarsoy, Şamil Yayınevi, İstanbul 1990.
İBNÜ’L ESİR :Ebu’s Saâdet Mübarek b. Muhammed, en-Nihâye fi Garîbi’l -Hadis ve’l-Eser, Beyrut, tsz.
İBN KESÎR :Tefsiru’l Kurân’il Azîm, Kahire 2000.
İBN MANZUR :Cemalüddîn Muhammed b. Mükerrem, Lîsânü’l- Arab, Darul-Mearif, Kahire 1984.
İSFEHÂNİ :Râgıb b. Hüseyin b. Muhammed, el-Müfredât fî Garîbi’l-Kurân, el-Matbaatü’l-Fenniyetü’l-Hadîse, 1970.
KURTUBÎ, Muhammed :el-Câmi’u li Ahkâmi’l-Kurân, Beyrut 1985.
MÂLİK B. ENES :el-Muvatta, Kütübü Sitte, Çağrı Yayınları, İstanbul 1992.
MEYDAN LAROUSSE :Sabah Yayınları, İstanbul 1992.
MÜSLİM :Ebu Hüseyin b. Haccac el-Kureyşî, el-Camiu’sSahih, Çağrı Yayınları, İstanbul 1992.
--------------- :Sahih-i Müslim Tercüme ve Şerhi, Ter. Ahmed Davudoğlu, Sönmez Neşriyat, İstanbul 1973.
NESÂÎ :Ebu Abdurrahman b. Şuayb, es-Sünen, Çağrı Yayınları, İstanbul 1992.
NESEFİ :Ebu’l Berekât Abdullah b. Ahmed b. Mahmud, Medarîku’t-Tenzil ve Hakikatu’t-Te’vil, Beyrut 1999.
RÂZİ :Muhammed b. Ömer Fahruddîn, Mefâtihu’l-Gayb (Tefsiru’l Kebîr ), Beyrut 1999.
TABERİ :Muhammed b. Cerîr, Câmiu’l-Beyân an Te’vili Âyi’l-Kurân, Beyrut 1999.
TİRMİZÎ :Ebu İsa, Muhammed b. İsa, es-Sünen, Çağrı Yayınları, İstanbul 1992.
VEHBİ, Konyalı Mehmet :Hulâsat’ül-Beyân fi Tefsiri’l-Kurân, Üçdal Neşriyat, İstanbul 1966.


1 İsfehânî, Râgıb b. Hüseyin b. Muhammed, el-Mufredât fi Garîbi’l Kurân, el- Matbaatü’l -Fenniyetü’l-Hadîse, 1970, s. 163; İbn Manzûr, Cemâluddin Muhammed b. Mükerrem, Lisânü’l-Arab , Dârul-Meârif, Kahire, 1984, c. 2, s. 837-840; İbnü’l Esîr, en-Nihâye fi Garîbi’l-Hadîs ve’l-Eser, Beyrut, c. 1, s. 369.

2 İsfehânî, a.g.e., s. 163; İbn Manzûr, a.g.e., c. 9, s. 837-840.

3 İbn Manzûr, a.g.e. c. 9, s. 837–840.

4 Ateş, Süleyman, Kurân Ansiklopedisi (I-XXVII), Kuba Yay., 1997, c. 19, s. 459-462.

5 İbn Manzûr, a.g.e. c. 9, s. 837-840..

6 İbnü’l-Esîr, a.g.e., c. 1, 369; İbn Manzûr, a.g.e., c. 9, s. 837-840.

7 İbn. Manzûr, a.g.e., c. 9, s. 837-840; İbnü’l-Esîr, a.g.e., c. 1, s. 369.

8 İbnü’l-Esîr, a.g.e., c. 1, s. 369; İbn Manzûr, a.g.e., c. 9, s. 837-840.

9 İbn Manzûr, a.g.e., c. 9, s. 837-840.

10 Bakara 2/75.

11 Nisâ 4/46.

12 İbn Manzûr, a.g.e., c. 9, s. 837-840.

13 İbn Manzûr, a.g.e., c. 9, s. 837-840; İbnü’l-Esîr, a.g.e., c. 1, s. 370.

14 İbn Manzûr, a.g.e., c. 9, s. 837-840; İbnü’l-Esîr, a.g.e., c. 1, 370.

15 İsfehânî, a.g.e., s. 163; İbnü’l-Esîr, a.g.e., c. 1, 369; İbn Manzûr, a.g.e., c. 9, s. 837-840.

16 İsfehânî, a.g.e., s. 164; İbn Manzûr, a.g.e., c. 9, s. 837-840.

17 Bakara 2/75.

18 Hançerlioğlu, Orhan, İslam İnançları Sözlüğü, Remzi Kitabevi, İstanbul, 84, s. 603-604.

19 Meydan Larousse, Sabah Yayınları, İstanbul, 1992, c. 19, s. 11.

20 Hançerlioğlu, a.g.e., s. 603-604.

21 Dârimî, es- Sünen, İstanbul, Çağrı Yay. , 1992, Fedâilü’l-Kurân 1.

22Ahmed Davudoğlu, Sahihi Müslim Tercüme ve Şerhi, İstanbul, 1975, Musâfirîn 254.

23 Buhârî, Muhammed, el-Camiu’s-Sahih, Çağrı Yayınları, İst, 1992, Fedailü’l-Kurân, c. 2, Bed-ü Halk 6.

24 Buhari; Fedailü’l-Kuran 5, c. 6; Ahmed b. Hanbel 1/24-43.

25 Müslim, Ebu Hüseyin b. Haccac el-Kureyşi, el-Camiu’s-Sahih, İst., Çağrı Yay. , 1992, Eymân 5.

26Malik b. Enes, Muvattâ, Sefer 88.

27 Buhârî, Buyû’ 15.

28 Ahmed b. Hanbel, el- Müsned, İst., Çağrı Yay., 1992, 2/363.

29 Buhârî, İlim 24, c.1.

30 Ahmed b. Hanbel 4/161.

31 Buhârî, Salât 31,c.1.

32 Nesai, Ebu Abdurrahman b. Şuayb, es-Sünen, İst., Çağrı Yay. ,1992, Cenâiz 103, c. 4.

33 Buhârî, Salât 31, c. 1.

34 Nesâî, Kitabu’l-Ezan 13.

35 Buhârî, Salât 29.

36 Buhârî, Buyû’ 15.

37 Tirmizî, Ebu İsa, Muhammed b. İsa, es-Sünen, İst., Çağrı Yay. ,1992, Zühd 33.

38 Tirmizî, Salât 26.

39 Ahmed b. Hanbel 6/294, 300.

40 Dârimî, Sünen 35.

41 Tirmizi, Tefsiru’s- Sure 34/3.

42 Mu 'cemıı’l Mufehres Li elfâzi'l-Kurân 'il-Keıîm, Mektebetu'l-İslâmiyye, İstanbul, 1982 s. 197.

43 Muhammed b.Ömer er-Râzî, Fahruddin, Mefâtihu'l-Gayb , Akçağ Yay., İstanbul, tsz., c 1, s. 560.

44 Bakara 2/75.

45 Bilmen, Ömer Nasûhi, Kurân-ı Kerîm'in Türkçe Meali Âlisi ve Tefsiri (I-VI), İstanbul, tsz, l. c, s. 73; Nesefi, Ebul Berekat Abdullah b.Ahmed b.Mahmud, Medarîku’t-Tenzil ve Hakikatu’t-Te’vil, Beyrut, c.1, s.102; Sâbûnî, Muhammed Ali, Safvetü't-Tefâsir , Dersaadet, c.1, s.71.

5Taberî, Muhammed Cerir, Câmiu’l-Beyan an Te’vil-i Âyi’l-Kurân, c. 4, s. 167-68.

466 İbn Kesîr, Tefsiru’l- Kurân’ıl-Azîm, Kahire 2000, c. 4, s. 96.

47 İbn Kesîr, Tefsiru’l- Kurân’ıl-Azîm, Kahire 2000, c. 4, s. 96.

48Kurtubî, Ebu Abdillah Muhammed b. Ahmet el Ensari, el-Câmi’ li Ahkâmi’l-Kurân, Beyrut 1985, c. 6, s.116.

49 Râzî, a.g.e., c. 4., s. 325.

50 Taberî, a.g.e., c. 4, s.321; Râzî, a.g.e., c. 4, s. 359.

51Basrî, Hasan, Tefsirü'l-Haseni'l-Basrî (I-II), (tah. Muhammed Abdurrahman), Dârü'l-Hadis, Kahire 1992, c. 1, s. 327.


52 İbn Manzûr, a.g.e., c. 5, s. 40.

53 Enfal 8/53.

54 Cevheri, a.g.e., c. 4, s. 1632.

55 İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı 1, Kuran-ı Kerim Açısından Kutsal Kitapların Tahrifi Meselesi (el-Mu'cemü'l-Arabiyyü'l-Esâsî, Alesco, 1989, s. 138'den naklen alınmıştır).

56 Araf 7/95.

57 Nahl 16/101.

58 Nisa 4/56

59 Bakara 2/58-9.

60 Elmalılı Hamdi Yazır, Hak Dini Kuran Dili (I-X), Azim Dağıtım, İstanbul, 1992, c. 1, s. 305

Sâbûnî, a.g.e., c. 1, s. 60; İbn Kesîr, a.g.e., c. 1, s. 422; Vehbi, Konyalı Mehmet, Hulâsat'ül-Beyân fi Tefsiri'l-Kuran, 4.B, Üçdal Neş., İstanbul 1969, c. 5-6, s. 1785-6.



61 Ateş, Süleyman, Yüce Kurân’ın Çağdaş Tefsiri, Yeni Ufuklar Neş. , İstanbul, tsz., c.1, s.171; Taberî, a.g.e., c.1, s.532.

62 Merâgî, Ahmet, Mustafa, Tefsiru’l-Merâgî, 3.B, Beyrut, 1967,c. 7-9, s. 91.

63 İ.Ü.İ.F. Dergisi, sayı 2, Kuran-ı Kerim Açısından Kutsal Kitapların Tahrifi Meselesi, (Mustafa İbrahim, el-Mu'cemü'l-Vasît, İstanbul 92, c., 2, s. 776'dan naklen alınmıştır).

64 Râzî, a.g.e., c. 1, s.485.

65 Âl-i İmrân 3/187.

66 Ibn Kesîr, a.g.e., c. 3, s. 290.

67Emiroğlu, H. Tahsin, Esbâb-ı Nüzul, Can Kitabevi, Konya, tsz., c. 2, s. 268

68Râzî, a.g.e.,c. 2, s. 110.

69 En'âm 6/91.

70 Râzî, a.g.e., c. 5, s. 63.

71 Bakara 2/159.

72 Râzî, a.g.e., c. 2, s. 140.

73 I.U.I.F. Dergisi, sayı 2, Kurân-ı Kerim Açısından Kutsal Kitapların Tahrifi Meselesi, (Mustafa ibrahim, a.g.e., s. 812'den naklen alınmıştır).

74 Bakara 2/41-42.

75 Elmalılı, a.g.e., c. 1, s. 285.

76 Râzî, a.g.e., c. 3, s. 257.

77 Taberi, a.g.e., c. 3, s. 421-22.

78 Râzî, a.g.e., c. 1, s. 485.

79Al-i İmran 3/72.

80 İ.Ü.İ.F. Dergisi, sayı 2, Kııran-ı Kerim Açısından Kutsal Kitapların Tahrifi Meselesi, (Mustafa İbrahim, a.g.e., 2. c., s. 848'den naklen alınmıştır).

81 İsfehânî, a.g.e., s. 691.

82 Al-i Imrân 3/78; Nisa 4/46.

83 Elmalılı, a.g.e., c. 2, s. 567.

84 İ.Ü.İ.F. Dergisi, sayı 2, Kuran-ı Kerim Açısından Kutsal Kitapların Tahrifi Meselesi, Mustafa İbrahim, a.g.e., c. 2, s. 920'den naklen alınmıştır).

85 Râzî, a.g.e., c. 4, s. 325.

86 Mâide 5/14.

87 Râzî, a.g.e., c.4, s.326.

88 Araf 7/53.

89 Râzî, a.g.e., c.5, s.254.

90 Bakara 2/89.

91 Âl-i İmran 3/98.

92 Fussilet 41/52.

93 Zuhruf 43/30.

94 En'am 6/25.

95 Âl-i İmrân 3/70; Câsiye 45/11; Zümer 39/13.

96 Bakara 2/146.

97 Şuarâ 26/196-197.

98 Sâff 61/6.

99 Nahl 16/104-105.

100 Enam 6/49.

101 Arâf 7/147.

102 Bakara 2/51-52, 92-93; Araf 7/148-152.

103 Tevbe 9/30.

104 Elmalılı, a.g.e., c. 4, s. 316-7.

105 Mâide 5/17.

106 Tevbe 9/31.

107 Elmalılı, a.g.e., c. 4, s. 317.

108 Meryem 19/88-9.

109 Bakara 2/116.

110 Mâide 5/73.

111 Elmalılı, a.g.e., 3.c, s. 314.

112 En'am 6/5.

113 Mü'min 40/83.

114 Tevbe 9/65.

115 Kehf l8/106.

116 Bakara 2/75; Nisa 4/46; Mâide 5/13-41.

117 Mâide 5/46-47.

118 Mâide 5/14.

119 F. R. Buhl, "Tahrif maddesi, İslam Ansiklopedisi, Milli Eğitim Basımevi, 2. B., İstanbul 1979, c.XI, s. 667-668.

120 Mâide 5/68.


121 Bakara 2/174-175.

122 Âl-î İmrân 3/21.

123 Bakara 2/211.

124 Âl-i İmrân 3/103.

125 Âl-i İmrân 3/113-114.

126 Âl-i İmrân 3/199.

127 Bakara 2/121; Mâide 5/83; İsrâ 17/107-109; Kasas 28/52-55; Nisa 4/162; Ra'd 13/36.

128 Razi, a.g.e., c. 3, s. 267-68.

129Taberî, a.g.e., c. 5-6, s.660-662; Elmalılı, a.g.e., c. 2, s. 567; Râzî, a.g.e, c. 4, s. 94.

130 Râzî, a.g.e., c. 4, s. 94.

131 Râzî, a.g.e., c. 3, s.268.

132 Kurtubi, a.g.e., c. 4, s. 121.

133 Razi, a.g.e., c. 1, s. 561.

134 Razi, a.g.e., c. 1, s. 560.

135 Razi, a.g.e., c. 3, s. 269.

136 İbn kesir, a.g.e., c. 4, s. 95.

137 Nesefi, a.g.e., c. 1, s. 362; Razi, a.g.e., c. 4, s. 93; Elmalılı, a.g.e., c. 2, s. 567.

138 Razi, a.g.e., c. 4, s. 359; Taberi, a.g.e., c. 4, s. 321.


139 Derveze, İzzet, et-Tefsiru’l-Hadis (I-VII), Ekin yay., 2. B., 1998, c. 7, s. 99; Razi, a.g.e., c. 4, s. 359.

140 Taberî, a.g.e., c. 4, s. 316; Elmalılı, a.g.e., c. 3, s. 244; Sâbûnî, a.g.e., c. 1, s. 344; Râzi, a.g.e., c. 9, s. 74; Konyalı Mehmet Vehbi, a.g.e., c. 3-4, s. 1223-1224.

141el-Beydavi eş-Şirâzi, Nasuriddin Ebu Said b. Ömer, Envarü’t- Tenzil ve Esraru’t-Tevil, c. 1, s. 437; Râzî a.g.e., c. 2, s. 560.


142 .Ü.İ.F. Dergisi, Sayı, 2, Kurân-ı Kerîm Açısından Kutsal Kitapların Tahrifi Meselesi, s. 253-54.

143 Râzî, a.g.e., c. 5, s. 63.

144 Râzî, a.g.e., c. 2, s. 204.

145 Ateş, Yüce Kurân'ın Çağdaş Tefsiri, c. 1, s. 185; Râzî, a.g.e., c. 5, s. 63.


146 Al-i İmran 3/181.

147 Mâide 5/18.

148 Mü'min 40/56.

149 Bakara 2/87; Mü'min 40/35; Araf 7/36; Neml 27/14.

150 Derveze, a.g.e., c. 5, s. 96.

151 Câsiye 45/17.

152 Bakara 2/109

153 Nisa 4/54-55.

154 En'am 6/29.

155 A'râf 7/169.

156 Nisâ 4/53

157 Bakara 2/76.

158 Hava Saîd, el-Esâs fı't- Tefsir, Çev. M. Besir Eryarsoy, Şamil Yayınevi, İstanbul, 1989, c. 1, s. 185.

159 Mâide 5/61.

160 Bakara 2/63-64.

161 Nesefî, a.g.e., c. 1, s. 95.

162 Bakara 2/83, 246; Âl-i İmrân 3/23-24; Mâide 5/43.

163 Bakara 2/145.

164 Mâide5/18.

165 Cuma 62/6.

166 Bakara 2/91, 94, 95.

167 Derveze, a.g.e, c. 5, s. 88.

168 Râzî, a.g.e, c. 1, s. 599.

169 Arslan, Ali, Büyük Kuran Tefsiri (I-XV), Arslan Yay., İstanbul 1989, c. 1, s. 350.

170 Bakara 2/78.

171 Elmalılı, a.g.e., c. 1, s. 328; Said Havva, a.g.e., c. 1, s. 185-86.


172 Al-i İmran 3/187.

173 Elmalılı, a.g.e., c. 2, s. 481.

174 Mâide 5/14

175 İbn Kesir, a.g.e.,c. 5, s. 135.

176 İbn Kesîr, a.g.e., c. 6, s. 431.

177 Bakara 2/63-64.

178 Bakara 2/44.

179 Mâide5/66.

180 Mâide 5/68.

181 Cuma 62/5.

182 Fussilet 41/45.

183 Bakara 2/176.

184 Râzî, a.g.e., c. 2, s. 210-211.

185 Âl-iİmrân 3/19.

186 Yunus 10/93.

187 Râzî, a.g.e., c. 6, s. 299.

188 Şûra 42/14; İhtilaf bahsinin geçtiği başka ayetler için bkz; Bakara 2/213; Âl-i İmrân 3/105.

189 Elmalılı, a.g.e., c. 1, s. 489.


190 Al-i İmran 3/112.

191 Bakara 2/61.

192 Râzî , a.g.e., c. 3, s. 49; İbn Kesîr, a.g.e., c. 1, s. 428-429.

193 Araf 7/167-168.

194 Elmalılı, a.g.e., c. 1, s. 347., c. 4, s. 160.

195 Nisa 4/153.

196 Bakara 2/59.

197 Râzî, a.g.e., c. 1, s. 525.

198 İbn Kesîr, a.g.e., c.1, s. 422.

199 Bakara 2/65-66.

200 Bursevî, İsmail Hakkı, Tefsir-u Rûhi’l-Beyan, İst., H.1389, c.1, s. 156.

201 Elmalılı, a.g.e., c. 1,s. 317.


202 Nisa 4/47.

203 Râzî, a.g.e., c. 4, s. 95.

204 Kurtûbi, a.g.e., c. 5, s. 245.

205 Bakara 2/159.

206 Kurtûbi, a.g.e., c. 2, s. 184-186.

207 Râzî, a.g.e., c. 2, s. 141.

208 İbn Kesîr, a.g.e.,c. 2, s. 137.

209 Nisa 4/51-52.

210 Bakara 2/89.

211 Âl-i İmrân 3/86-87.

212 Hâcc 22/72.

213 Beled 90/19-20.

214 Araf 7/36.

215 Câsıye 45/11.

216 Hâcc, 22/51.

217 Hacc 22/57; Nahl 16/104; Maide, 5/86; Bakara 2/39; Enam 6/49; Rum 30/16.

218 Saîd Havva, a.g.e., c. 4, s. 30.

219 Saîd Havva, a.g.e., c. 4, s. 31.

220 Mâide 5/48.

221 Ahkâf 46/10.

222 Furkan 25/ 72-73.

223 Bakara 2/256.


224 Bakara 2/121.

225 Nisa 4/162.

226 Âl'iİmrân 3/199.


Yüklə 328,03 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin