Dr. Recep Albayrak Türklerin İranı
Yüklə 9,25 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İran’da Hüküm Süren hanedanlara Ait Sikkeler
- Âli Buye Emirleri (Deylemi) -I
- Âli Buye Emirleri (Deylemi) -II
- Âli Buye Emirleri (Deylemi) -III
- Kâkûye (Kâkûî) Hükümdarları
- Selçuklu, Atabek Ve Harezmşah Sikkeleri
- Büyük Selçuklu Sultanları
Ziyaret-dağı: Kale-deresi, Maku/ Batı Azerbaycan. Zoroçay: Karacadağ ve Arasbaran dağı/ Sebelân-Culfa bölümü. Zulaçay: Batı Azerbaycan. Zünûz-çay: Karacadağ ve Arasbaran dağı/ Sebelân-Culfa bölümü. 9.Türk hanedanlarına Ait Sikke ve Para Örnekleri Emevi Sikkeleri Abdül-Melik bin Mervân zamanına kadar basılan sikkelerde Sasani ve Bizans formu kullanılmıştır. Mervân, bu formu değiştirerek, şiir ve ayetlerin hâkkedildiği paraların basımını sağlamıştır. * Sikkelerin yüzünde “Tevhid” suresi; “Allahü ahed, Allahüs-Samed, lem-yelid ve lem-yûled ve lem-yekün lehü küfüven ahad”; Haşiye kenarında, “Tevbe” sûresinin 33. âyeti ve “Muhammed’ün resulullah” ibâresi yer almaktadır: هوالذى ٲرسل رسوله بالهدى ود ين الحق ليظهره على الدين كله ولوكره المشركون. “(Hüvellezî ersele resûlehü)- Ersele (resûlehü) bi’l-Huda ve din’il-haggi li-yüzhırehü âlâ’d-dini küllihi velev kerihe’l-müşrikûn”. “O (Allah), müşriklerin hoşuna gitmese de, dinini diğer bütün dinlerden üstün kılmak için peygamberini Hidayet kaynağı olan Kur’an’ı ve hak dini tebliğ etmek üzere göndermiştir”. (Ayetin çevirisi: Prof.Dr.Cemal Sofuoğlu, …, s.191)
بسم الله ضرب هذا..... به .....سنه..... “BismilLahi duribe hâZa… be… sene…”. * Mervan bin Muhammed döneminde sikkenin arkasına Şura sûresinin 23. âyeti iki Hilal arasına nakşedilmiştir: ذلك الذى يبشرالله عباده الذين آمنواوعملواالصالحات (قل لا أسٔلكم عليه أجرًا إلا المودۃ فى القربى) ومن يقترف حسنة نزد له فيها حسنًا إنالله غفورشكور. “Zalike’llezî yübeşşirullahü ibâdehüllezîne âmenû ve âmilü’s-sâlihâti (gul lâ-es’eliküm aleyhi ecran ille’l-müveddete fi’l-gurbâ) ve men yugterif Hasaneten nezid lehu fîhâ hüsnen innalLahe ğafûrün şekûr”. “İşte Allah, inanıp iyi ve yararlı işler yapan kullarını böyle müjdelemektedir. Ey Peygamber! De ki: ‘Ben sizden, yaptığım bu işe karşılık herhangi bir ücret istemiyorum. Sizden sadece Allah’a yakınlaşma konusunda aşk derecesinde bir arzu ve çaba içinde olmanızı istiyorum. Kim iyi bir iş yaparsa bu işine karşı ona, iyilik daha fazla güzellikler veriririz. Çünkü Allah Gafûr’dur, iyi işler yapanların günahlarını tevbe etmeseler bile bağışlar; Şekûr’dur, şükretmeseler de, onları şükretmiş kabul eder’ ”. (Ayetin çevirisi: Prof.Dr.Cemal Sofuoğlu, …, s.485)
هوالذى ٲرسل رسوله بالهدى.... “Hüvellezî ersele resûlehü bi’l-Huda…” “O, müşriklerin hoşuna gitmese de, dinini diğer bütün dinlerden üstün kılmak için Peygamberini, Hidayet kaynağı olan Kur’anı ve hak dini tebliğ etmek üzere göndermiştir”. (Ayetin çevirisi: Prof.Dr.Cemal Sofuoğlu, …, s.551) Sikkenin arkasındaki yazı; محمدرسول الله مما امربه... “Muhammedün ResuLu’lLahi mimMa emera bihi…” “Allah’ın resûlü Muhammed ve O’nun emri…” * Harun Reşid döneminde veliahd ve devletin üst düzey memurları da para bastırmıştır. Bunlardan özellikle Bermekîlerin bastırdığı paralar Tedavüle girmiştir. مما امره به الاميرالمأموم لخليفته المسلمين أبى العباس ابن أمير المؤمنين جعفر – فضل محمد – طاهر ... “MimMa emera bihi’l Emir’ul me’Mumu li-halîfetihi’l müslimîne Ebi’l-Abbas ibn-i Emir’il Mü’minîne Ca’fer. -… Fazl Muhammed; … Tahir”... “İmama Ta’bi olan halife tarafından Müslümanların Halifesi Emir’ul-Mü’minîn Cafer oğlu Abbas’ın emriyle. - …Fazl Muhammed’in emriyle; …Tahir’in emriyle...” İç dairede, basım yeri ve yılı yer almaktadır. Kenar çevresinde, Rum sûresinin 3.âyeti yazılıdır: (Âyet 2, 3, 4, 5) فى بضع سنين لله الامر من قبل ومن بعد ويومٕذ يفرح المؤمنون “Fî bız’ı sinîne lilLahi’l emru min gablü ve min ba’dü ve yevmeizin yefrahü’l mü’minûn(e)”. “2.Rumlar yenildiler. 3.Size yakın bir bölgede. Fakat bilin ki, bu yenilgilerinden sonra gâlip geleceklerdir. 4.(Merak etmeyin) bu, birkaç yıl içinde olacaktır. -Eninde sonunda Allah’ın dediği olur. Koyduğu yasalara göre, hak edeni gâlip getirir, hak edeni de mağlup ettirir. O gün de müminler sevineceklerdir- Allah’ın Lütfedeceği zaferle. Unutmayın ki Allah dilediğini/ hak edeni zafere ulaştırır. O Azîz’dir; dilediğini gâlip getirmeye gücü yeter, Rahîm’dir; inananlara zafer Lütfetmesi şefkat ve merhametinin eseridir”. (Ayetin çevirisi: Prof.Dr.Cemal Sofuoğlu, …, s.403) * Abbasi halifelerinden Me’Mun’un (H.198-218/ 813-833) paraları ilginçtir. Ki kısa bir süre 8.İmam’ın adı zikredilmiştir: مما أمر به الامام المأموم لخليفته المسلمين على بن موسى الرضا ابن على ابن أبى طالب ذوالرياستين . “MimMa emera bihi’l imam’ul-me’Mumu li-halîfetihi’l müslimîne Ali’yyibn-i (Ali ibn-i) Musa er-Rıza ibn-i Ali ibn-i Ebi Talib zü’r-riyaseteyn”. “İmama Ta’bi olan halife tarafından Müslümanların Halifesi, iki riYaset sahibi -Hz.Ebi-Talib oğlu, Musa er-Rıza oğlu- Ali’nin emriyle”.
Para, egemenlik ve gücün simgelerindendir. Emevi ve Abbasi döneminde basılan bazı sikkelerin üzerindeki resimlerin Bizans taklidi olduğu çok yerde kayıtlıdır. Bu akla ters gelmiyor mu? Hem egemen olacaksınız, hem de Bizans paralarının üzerindeki resimleri taklit edeceksiniz. Paraların üzerindeki resimlerin giyim-kuşamda Bizans modasını takip eden Emevi ve Abbasi halifelerine ait olabileceği üzerinde niye durulmaz? Şam yönetimleri/ Emeviler üzerinde Bizans kültürü etkili olurken, Bağdat yönetimleri/ Abbasiler üzerinde Sasani kültürü hâkim unsur olmuştur. Selçuklu, Artuklu … gibi Türkmen yönetimleri, sikkelerinde ve sanat eserlerinde resmi yaygın olarak kullanmışlardır. Aralarında bunca yıl ve coğrafi mesafe farkına rağmen Attila’nın sikkeleri ile Selçuklu sikkeleri arasındaki benzerlikler şaşırtıcıdır. *
İran’da Hüküm Süren hanedanlara Ait Sikkeler
Selçuklu, Atabek Ve Harezmşah Sikkeleri Bu süLaleler dönemindeki sikkelerde “Atabek-i ÂZam”, “Sultanül-ÂZam” ve “Es-Sultanül-Muazzam” unvanları her zaman yer almıştır: “Es-Sultanül-ÂZam Ebül-Hâris bin Melikşah”… Harzemşah paralarının yüzünde “Mengübertî” kazılıdır; Celaleddin Mengübertî …
Yüklə 9,25 Mb. Dostları ilə paylaş:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||