Dr. Recep Albayrak Türklerin İranı



Yüklə 9,25 Mb.
səhifə77/88
tarix20.08.2018
ölçüsü9,25 Mb.
#73199
1   ...   73   74   75   76   77   78   79   80   ...   88



Selçuklu Sultanları

Kirman Selçukluları


Sultanlar

Unvan(I)

Unvan(II)

Yıl(H/K)

Yıl(Miladî)

Sikke sayıs

ı

İmadeddin

Kızılarslan

Kavurd Beg

423-465

1041-1072

2

-

-

Kirmanşah

465-467

1072-1074

-

-

Hüseyin

-

467-467

1074-1074

-

-

-

Sultanşah

467-477

1074-1084

-

-

-

Turanşah

477-490

1084-1097

-

-

-

İranşah

490-494

1097-1100

-

-

-

Arslanşah

494-536

1100-1141

1

Muğîseddin

Muhammed

-

536-551

1141-1156

-

Muhyiddin

-

Tuğrulşah

551-563

1156-1167

-

Diğer Rakipler:

-Behramşah

-II.Arslanşah

-Türkânşah








563-583

1167-1187


-

-



-

-

II.Muhammed

-

583-

1187-

1



Selçuklu Sultanları

Irak Selçukluları


Sultanlar

Unvan

Yıl(H/K)

Yıl(Miladî)

Sikke sayısı


Muğiseddin

Mahmud

511-525

1117-1131

1

Ğıyaseddin

Davud

525-526

1131-1132

-

I.Tuğrul




526-527

1132-1133

-

Ğıyaseddin

Mes’ud

527-547

1133-1152

-

Muîneddin

Melikşah

547-548

1152-1153

-

-

Muhammed

548-554

1153-1159

-

Süleymanşah

-

554-556

1159-1161

-

Arslanşah

-

556-573

1161-1177

2

II.Tuğrul

-

573-590

1177-1194

-



Büyük Moğol İlhanları

مغول- ايلخانيان




İlhanlar

Yıl(H/K)

Yıl(Miladî)

Sikke sayıs

ı

Cengiz Han

603-624

1206-1227

-

Ögetay Kaan/ Oktay Kaan

624-639

1227-1242

1

Turakina Hatun

639-644

1242-1246

-

Kuyuk Kaan

644-646

1246-1248

1

Mengü Kaan

646-655

1248-1257

2

Kubilây Kaan

655-693

1257-1294

-



İlhanlı Sikkeleri
İlhanlılar, paralarında “Kaanül-ÂZam”, “Kaanül-Âdil”, “İlhanül-Muazzam” unvanlarını isimlerinin önünde ve ardında kullanmışlardır. Keyhatu, Uygur Türkçesi olan “İrincin Turci” unvanını Kûfî hatla yazdırmakla yetinmiştir. İran İlhanlıları, bazen Uygur harfleriyle “Şahenşah-ı İslam, Sultan” vb. ibareleri paralarına kazıtmıştır.

Gazan Han’ın sikkelerinde, “Gazan Mahmut” adını Kûfî hat, Uygur Türkçesi hurufatı ve Çince olmak üzere üç dilde hâkkettirmiştir.

İlhanlıların, kendi adlarının yanı sıra, İslami isimleri de kullandıkları görülmektedir: Teküdar →Ahmed; Gazan →Mahmud; Olcaytu→Muhammed Hudabende. Türkçe adlara da rastlanmaktadır: Toğa Timur; Cihan Timur; Satı Bek.

Olcaytu Muhammed Hudabende’nin sikkelerinde şu ibare kazılıdır:

مولى مالك الرقاب الامم غياث الدنيا والدين.

“Mevlâ malik’ür-rikAbi’l-ümemi ğıyâsü’d-dünya ve’d-din”.

“CenAb-ı Hak, milletlerin, dünya ve dinin Sahibinin mülkünü daim kılsın”.

*

خلد الله ملكه “Haledallahü mülkehü, …hilâfetehü, …devletehü”; “Allah mülkünü ebedî kılsın; ... hilâfetini…; …devletini…” cümleleri, Gazan Han zamanından Afşarlar dönemine kadar kullanılmıştır.



İstisna olarak, Olcaytu Muhammed Hudabende zamanında “Şahadeteyn” basımının yanı sıra, “Aliyyün Veliyullah” ve “Oniki İmam”ın isimlerinin kazındığı, ayrıca “Şahadeteyn” ve “Hulefâ-yı Râşidin”in isimlerinin de yer aldığı görülmektedir. Satı Bek sikkelerinde, “Muhammed’ün ResuLullah” yerine “Muhammed Emin ResuLullah” ya da محمد رسول الله أمين “Muhammed ResuLullah Emin” yazılıdır.

Ebu Said zamanında 719 yılına kadar “Bahadır kelimesi, ilhanın adından sonra unvan olarak kullanılmıştır. Yağı Emirlerini yenmesinden sonra, özel isim olarak “Ebu Saîd Bahadır Han” şeklinde kullanılmıştır.

Ebu Said’in, Uygur Türkçesi ibarelerin de yer aldığı iki dilli paralarına da rastlanmaktadır:

Es-Sultanül-Âdil السطا ن العادل



Duribe ضرب

Uygur Türkçesi= Bahadır Han اويغورى = بها درخان



Tebriz تبريز

Bahadır Han, Haledallahü mülkehü بها درخان خلد الله ملكه ”
Ayrıca, paranın sağında “İlhâniyye الخانيه ”, üstünde “Fî sene فى سنه ”; solunda “Selâsün ثلاث ”, altında ise “SelâSine ثلاثين ” kelimeleri yer almaktadır.

Ebu Said sikkelerinin özellikleri:

1. “İlhaniyye” kelimesi ve Hicri yılın -örnek olarak 733- yer alması: “Sene, Selasün ve SelaSine, İlhaniyye”.

2. Mihrap şeklinde “Vahdehü lâ şeRike lehü” kelâmının yer alması. (KitAb-ı Sikkehâ-yı Ebu Saîd Bahadır Han; Dr.Hamit Cilveger, Azerbaycan Forklor Derlemeleri; Prof.Dr.Cemal Sofuoğlu; Mustafa Pekacar)




İran İlhanlıları


İlhanlar

Unvan

Yıl(H/K)

Yıl(Miladî)

Sikke sayısı


Hülagû Kaan

-

654-663

1256-1265

5

Abaka Kaan

-

663-680

1265-1281

3

Teküdar

Ahmed

680-683

1281-1284

1

Argun

-

683-690

1284-1291

1

Keyhatu

İrincin Turci

690-694

1291-1295

2

Baydu

-

694-694

1295-1295

2

Gazan Han

Mahmud

694-703

1295-1304

4

Olcaytu

Muhammed Hudabende

703-716

1304-1316

4

Ebu-Saîd

Bahadır Han

716-736

1316-1336

6

Arpa

-

736-736

1335-1336

2

Musa

-

736-736

1336-1336

4

Muhammed













Rakip İlhanlar:













Muhammed

-

736-738

1336-1338

4

Tuğa Timur

-

739-752

1338-1351

2

Cihan Timur

-

739-741

1339-1340

3

Satı Beg

-

739-740

1339-1340

2

Süleyman

-

740-745

1340-1344

2

Enuşirvan

-

745-756

1344-1355

3



SerbeDaran


Emirler

Yıl(H/K)

Yıl(Miladî)

Sikke sayısı


Abdurrahman bin Fazlullah

736-738

1337-1338

-

Vecihüddin Mes’ud ve biraderi

738-744

1338-1344

-

Ay-Timur Muhammed

744-746

1344-1345

-

İsfendiyar

746-747

1345-1346

-

Fazlullah

747-747

1346-1347

-

Şemseddin Ali

748-753

1347-1352

-

Yahya

753-756

1352-1355

-

ZaHireddin

756-760

1355-1359

1

Haydar GassAb

760-760

1359-1359

-

Lütfullah

760-761

1359-1360

-

Hasan Damğanî

761-766

1360-1364

-

Ali Müeyyed

766-783

1364-1381

-



Âli Muzaffer


Emirler

Unvan

Yıl(H/K)

Yıl(Miladî)

Sikke sayısı


Mübârizeddin

Muhammed bin Muzaffer

713-759

1313-1357

-

CeLaleddin

Şah ŞüCa’

759-786

1357-1384

2

Mücahideddin

Zeyneddin

786-789

1384-1387

-

Şah Yahya

(Yezd’de)

789-

1387-

-

Sultan Ahmed

(Kürdistan’da)

789-

1387-

-

Şah Mansur

(Isfahan’da)

789-795

1387-1393

-



Âli Celayir (İlkâNan)

آل جلاير (الكانان)




Emirler

Unvan

Yıl(H/K)

Yıl(Miladî)

Sikke sayısı


Şeyh Hasan

Bozorg (Büyük)

736-757

1336-1356

13

Şeyh Üveys

-

757-777

1356-1374

9

Hüseyin

-

777-784

1374-1382

3

Bayazıd

(Kürdistan’da)

784-784

1382-1382

-

Sultan Ahmed

-

782-813

1382-1410

7

Şah Veled

-

813-814

1310-1411

-

Yüklə 9,25 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   73   74   75   76   77   78   79   80   ...   88




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin