Dış lastik bak lastik

Dias, Bartolomeu, diaz olarak da yazılır (d. y. 1450 - ö. 29 Mayıs 1500, denizde.

Dias, Dinıs 118

Ümit Burnu yakınları), Portekizli kâşif ve denizci. Ümit Burnunu aşarak, Atlas ve Hint okyanusları üzerinden Asya'ya giden yolu bulmuştur. 15. yüzyılda, Atlas Okyanusuna araştırma gezileri düzenleyen Portekizli kâşiflerin en önemlilerindendir.

Yaşamının ilk yıllarına ilişkin fazla bilgi yoktur. Prens Henrique o Navegador'un kılavuzlarından birinin soyundan geldiği yolundaki görüşler ise kanıtlanmamıştır. Gençlik yıllarında silahtar olarak kralın sarayında bulunduğu bilinir. Günümüze kalan belgeler arasında, torununun 1571'de Angola valiliğine atandığını gösteren kâğıdın dışında, Dias de Novais adına rastlanmaz.

Portekiz kralı V. Afonso, 1474'te oğlu Joâo'ya (sonradan II. Joâo), Portekiz'in Gine ile olan ticaretini denetleme ve Afrika'nın batı kıyılarını araştırma görevini verdi. Joâo, bölgeyi yabancı gemilere kapatmaya çalıştı ve 1481'de kral olunca, Afrika'nın güney kıyılarına bir keşif seferi düzenlenmesini istedi. Bu sefere çıkan denizcilere, keşfedilen bölgelere dikilmek üzere, üstlerinde bu toprakların Portekiz egemenliğine girdiğini gösteren işaretler bulunan taş sütunlar (padröe) veriliyordu. Kâşiflerden Diogo Câo, Kongo Irmağına ulaştı ve Angola kıyılarından güneye doğru ilerleyerek, 13°26'güney enlemindeki Santa Maria Burnuna kadar indi; Afrika'nın güney ucuna ulaştığını sanarak, oraya Kral Joâo'nun sütunlarından birini dikti. Ülkesine döndüğünde soyluluk unvanı alan ve kendisine yılllık gelir bağlanan Câo, bir süre sonra yeniden denize açıldı. Bu kez işaretlerden birini 15°40'güney enlemine, bir başkasını da Cross Burnuna dikti. Bu seferin sonunda da Hint Okyanusuna varıla- mayışı büyük bir düş kırıklığına yol açtı ve Câo'nun adı bir daha hiç duyulmadı. 1486'da Doğu'da, efsanevi Hıristiyan hükümdar Keşiş Yohannes'le özdeşleştirilen Ogane adlı bir hükümdarın yaşadığı yolunda söylentiler çıktı. Bunun üzerine Joâo, bu konunun araştırılması ve Câo'nun başlattığı keşiflerin sürdürülmesi için yeni bir sefer düzenlenmesini istedi ve bu seferin komutasını Dias'a verdi. Seferin iki koldan ilerlemesi öngörülmüştü: Pero da Covilhâ(*) ve Afonso Pavia, Hindistan ve Habeşistan'ın yerini saptamak için karadan Doğu'ya doğru ilerleyecek, Dias ise Câo'nun seferini sürdürerek denizden Afrika'nın güney ucuna ulaşmaya çalışacaktı. Dias'ın filosu üç gemiden oluşuyordu: Kendi gemisi "Sâo Cristövâo", yardımcısı Joâo Infante'nin komutasındaki "Sâo Pan- taleâo" ve adı "Pero" ya da "Diogo" olarak geçen kardeşinin komuta ettiği bir erzak gemisi. Keşif grubunda, daha önce Câo ile denize açılmış olan Pero de Alenquer ve Joâo de Santiago gibi zamanın önde gelen kılavuzları da vardı. 16. yüzyıl tarihçisi Joâo de Barros'a göre, Dias Ağustos 1486'da denize açılmış ve yolculuğu 16 ay 17 gün sürmüştür. Ama Barros'un çağdaşları olan Duarte Pacheco ile Kristof Kolomb, Dias'm Aralık 1488'de Portekiz'e döndüğünü belirttiklerinden, günümüzde seferin Ağustos 1487'de başladığı kabul edilir. Câo'nun diktiği padröe'yi geçen Dias, 4 Aralık'ta St. Barbara Toprakları'na, 8 Ara- lık'ta Walvis Körfezine, 26 Aralık'ta da St. Stephen (Elizabeth) Körfezine ulaştı. 6 Ocak 1488'den sonra, fırtına yüzünden kıyıdan uzaklaşmak zorunda kaldı ve günlerce kara görmeksizin güneye doğru yol aldı. Daha sonra kıyıya yöneldiyse de, bir kara parçasına rastlayamayınca, kuzeye ilerledi. Ümit Burnunu görmeden çevresinde dolaştıktan sonra. Aziz Blaise'in yortu günü olan 3 Şubat'ta ulaştığı körfeze Angra da Sâo Brâs (Aziz Blaise Körfezi) ve bölgenin Yerli halkından esinlenerek Sığır Çobanı Körfezi adlarını verdi. Angra de Roca'ya (bugün Algoa Körfezi) ulaştığında, tayfalar ve gemi subayları daha fazla ileri gitmek istemediklerini belirttiler. Sonunda birkaç gün daha sefere devam etmeye karar veren grup "Sâo Pantaleâo" gemisinin kılavuzunun adı verilen ve bugünkü Büyük Balık (Groot-Vis) Irmağı olduğu sanılan Rio do Infante'nin ağzına ulaştı. Burnu dolaşarak Hindistan'a ulaşılabileceği kesinlik kazanınca, Dias geri dönmeye karar verdi. Dönüş yolculuğunda, Mayıs 1488'de Ümit Burnunu keşfetti. Barros'un belirttiğine göre, Dias'ın Fırtınalar Burnu olarak adlandırdığı bu burna II. Joâo, Ümit Burnu adını vermiştir. Duarte Pacheco ise burnun bugünkü adının Dias tarafından verildiğini ileri sürer. Pacheco'nun Principe Adasında Dias'ın seferine katıldığı düşünüldüğünde, onun savı ağırlık kazanmaktadır. Dönüş yolculuğu hakkında, Dias'm Principe Adasında, Rio do Resgate'ye (bugün Liberya'da) ve tahkim edilmiş bir ticaret merkezi olan Mina'ya uğraması dışında pek bir şey bilinmemektedir. Dias'm diktiği taş sütunlardan biri, 1938'de Büyük Balık Irmağına yaklaşık 50 km uzaklıktaki False Adasından Padrâo de Sâo Gregörio'ya getirildi. Bir başka işaret taşı da, St. Christo- pher Körfezinin o tarihten beri Dias Burnu olarak bilinen batı ucunda bulunuyordu.

Dias'm II. Joâo tarafından nasıl karşılandığına ilişkin fazla bilgi yoktur. II. Joâo'nun ölümüne değin başka görev almadı. Hindistan'a düzenlenecek bir sefer için planlar yapıldığı yolundaki söylentilere karşın, belki de Pero da Covilhâ'dan gelecek haberler beklendiğinden, dokuz yıl boyunca sefer düzenlenmedi. Joâo'nun yerine geçen I. Manuel, Vasco da Gama'nın 1497'deki ünlü yolculuğu için izin verdi. Bartolomeu Dias, bu seferde Mina'ya kadar Gama'ya eşlik etti.

Gama, Hindistan'ın batı kıyılarında başarılı bağlantılar kurduktan sonra ülkesine döndükten sonra yeni bir filo hazırlandı. Çok sayıda gemiden oluşan bu filoyla Hintlileri etkileyerek, geniş çapta bir ticaret başlatmak amaçlanıyordu. Filo, Pedro Âl- vares Cabral'ın komutası altındaydı; Dias'a ise küçük gemilerden birinin komutası verilmişti. Filo Atlas Okyanusunun batısında, Ümit Burnuna doğru yol aldı ve Brezilya' daki Espı'rito Santo'da karaya ulaştı. Bir ada olduğu düşüncesiyle, buraya Vera Cruz (Gerçek Haç) Adası adı verildi. Böylece Dias, Brezilya'nın keşfine katılmış oldu. Ümit Burnu açıklarında çıkan bir fırtınada gemisi battı ve ilk kez kendisinin ulaştığı bu sularda yaşamını yitirdi. Dias'ın bilinen hiçbir portresi yoktur. An- tönio adında bir oğlu vardı; torunu Paulo Dias de Novais, Angola valiliği yaptı ve 1576'da Avrupalıların Güney Afrika'daki ilk yerleşimi olan Sâo Paulo de Luanda'yı kurdu.

Dias üzerine başlıca kaynaklar, Joâo de Barnos, Galvâo ve Duarte Pacheco Pereira adlı 16. yüzyıl tarihçilerinin yapıtlarıdır.