Dünya nüfusunun her geçen gün artması ile birlikte, insanların yeterli ve dengeli beslenebilme konusundaki arayışları da sürmektedir

*: p<0.01

YA: Yumurta Ağırlığı, Şİ: Şekil İndeksi, SA: Sarı Ağırlığı, SO: Sarı Oranı, Sİ: Sarı İndeksi, AA: Ak Ağırlığı, AO: Ak Oranı, Aİ: Ak İndeksi, HB: Haugh Birimi, KA: Kabuk Ağırlığı, KO: Kabuk Oranı, KZK: Kabuk+Kabuk Zarı Kalınlığı

YA

Şİ

SA

SO

Sİ

AA

AO

Aİ

HB

KA

KO

KZK

YA

1.00000

Şİ

0.93500*

1.00000

SA

0.95876*

0.90451*

1.00000

SO

0.90954*

0.95262*

0.95180*

1.00000

Sİ

0.89488*

0.93964*

0.85348*

0.89705*

1.00000

AA

0.98681*

0.91477*

0.90470*

0.85082*

0.88198*

1.00000

AO

0.94211*

0.97615*

0.86779*

0.90254*

0.93917*

0.94807*

1.00000

Aİ

0.79476*

0.86221*

0.75132*

0.80537*

0.85614*

0.78875*

0.85653*

1.00000

HB

0.93383*

0.98635*

0.89784*

0.94714*

0.94790*

0.91713*

0.98143*

0.90348*

1.00000

KA

0.94554*

0.91976*

0.90476*

0.88591*

0.88192*

0.91991*

0.91074*

0.78224*

0.91744*

1.00000

KO

0.86416*

0.94071*

0.83103*

0.89931*

0.90075*

0.83459*

0.92051*

0.81442*

0.94072*

0.95067*

1.00000

KZK

0.90591*

0.94617*

0.86323*

0.90166*

0.89247*

0.88813*

0.94083*

0.80084*

0.94438*

0.93020*

0.94344*

1.00000

Çizelge 3. Yumurta Kalite Özelliklerine İlişkin Fenotipik Korelasyonlar

*: p<0.0001

YA: Yumurta Ağırlığı, Şİ: Şekil İndeksi, SA: Sarı Ağırlığı, SO: Sarı Oranı, Sİ: Sarı İndeksi, AA: Ak Ağırlığı, AO: Ak Oranı, Aİ: Ak İndeksi, HB: Haugh Birimi, KA: Kabuk Ağırlığı, KO: Kabuk Oranı, KZK: Kabuk+Kabuk Zarı Kalınlığı.4.2. Tartışma

Bu çalışmanın amacı, Japon bıldırcınlarında 10 - 42. haftalar arasındaki yumurta verimi ile yumurta kalite özelliklerinde meydana gelen değişmeleri incelemek ve bu dönemlere ilişkin bazı genetik parametre tahminlerini gerçekleştirmektir. Araştırma sonuçları yumurta veriminin yaşla birlikte azaldığını göstermektedir. Bulgular Lilljedahl et al. (1984), Engström et al. (1990) ve Altan et al. (1998)’ın çalışmalarındaki sonuçlar ile uyum içindedir. Tavuklarda yaşa bağlı olarak yumurta veriminin kalıtım derecesinin değişimini konu alan sınırlı sayıda çalışma bulunmasına rağmen (Lilljedahl et al., 1984; Engström et al., 1990; Ledur et al., 2002), bıldırcınlarda bu konuda bir çalışma bulunamamıştır. 10, 14, 18, 22, 26, 30, 34, 38 ve 42. haftalarda tahminlenen yumurta verimine ait kalıtım dereceleri Lilljedahl et al. (1984), yumurtacı tavuklarda yaptığı çalışmada elde ettiği yumurta verimi kalıtım derecelerine yakın bulunmuştur. Tüm yaş grupları üzerinden tahminlenen yumurta verimi özelliğine ait kalıtım derecesi bulguları Van Vleck ve Doolittle (1964), Engström et al. (1990), Marks (1990), Koçak et al. (1995)’ın çalışmalarında elde ettikleri bulgular ile uyum içerisindedir.

Bu araştırmada bıldırcınların yumurta ağırlığının ilerleyen yaş ile birlikte önemli düzeyde arttığı saptanmıştır. Araştırma bulgularımızı destekleyen pek çok çalışma mevcuttur (Yannakopoulas ve Tserveni-Gousi, 1987; Nagarajan et al., 1991; Uluocak, 1991; Altan ve Oğuz, 1995; González, 1995; Uluocak et al., 1995; Altan et al.,1998; Nazlıgül et al., 2001; Orhan et al., 2001). Bıldırcınlarda farklı yaş dönemlerindeki yumurta ağırlıklarına ait kalıtım derecesi tahminiyle ilgili literatürde çalışmaya rastlanmamıştır. Yumurtacı tavuklarda yumurta ağırlığının kalıtım derecesinin tavuğun ilerleyen yaşıyla birlikte azaldığı bildirilmektedir (Lilljedahl et al., 1984). Bu çalışmada elde edilen bulgulara göre yumurta ağırlığına ait kalıtım dereceleri 18. haftadan 34. haftaya kadar azaldıktan sonra tekrar yükselmiştir. Tüm yaş dönemleri üzerinden tahminlenen yumurta ağırlığına ait kalıtım derecesi bulguları Stino et al. (1982) ve Cerit ve Altınel (1998)’ in elde ettiği bulgulardan daha düşük bulunurken, Marks (1990) ve Narayan et al. (1996)’ ın bulgularıyla uyum içindedir. Soysal (2000), tahminlenen kalıtım derecelerindeki bu dalgalanmanın hesaplamalarda kullanılan yöntem farklılıklarından kaynaklandığını ifade etmektedir.

Araştırmadaki yumurta şekil indeks değerlerine ait 10-26. haftalar ile 30-42. haftalar arasındaki farklar istatistiksel olarak önemli bulunurken, 30-42. haftalar arasındaki farklar ise önemsiz bulunmuştur. Yumurta şekil indeksinin yaşla birlikte arttığı gözlenmiştir. Şekil indeksi 10-26. haftalarda literatüre göre (Stino et al., 1982; Yannakopoulas ve Tserveni-Gousi, 1986; Uluocak et al., 1996) daha düşük elde edilmiştir. Bunun nedeni, yumurtaların uzun eksenleri ile kısa eksenleri arasındaki uzunluk artışında meydana gelen uyumsuzluktur. Çalışmada yumurtalar normal biçimlerine 26. haftadan sonra ulaştıklarından, 26. haftadan sonraki yumurta şekil indeks değerleri literatürde bildirilen değerlere uyum göstermiştir (Stino et al., 1982; Yannakopoulas ve Tserveni-Gousi, 1986; Uluocak et al., 1996). Literatürde bıldırcınların yaşa bağlı olarak yumurta şekil indeksine ait kalıtım derecesinin değişimini konu alan çalışmaya rastlanmamıştır. Bu çalışmada, yumurta şekil indeksine ait kalıtım derecesinin bıldırcınların yaşına bağlı değişimi şekil 4.4.’de verilmiştir. Tüm yaş dönemleri üzerinden tahminlenen yumurta şekil indeksine ait kalıtım derecesi bulguları, Stino et al. (1982)’ın bulgularından daha düşük bulunurken North (1984) ve Soysal (2000)’ ın bildirdikleriyle oldukça yakın elde edilmiştir.

Araştırmada, yumurta kabuk ağırlıklarında bıldırcınların yaşına bağlı olarak azalma gözlenmiştir. İlgili literatürlerde yumurta kabuk ağırlığının yaş ile değişiminin önemli olmadığı belirtilmiştir (Uluocak et al., 1996). Bıldırcınlarda yaşa bağlı olarak kabuk ağırlığı özelliğine ait kalıtım derecesinin değişimini konu alan çalışmaya rastlanamamıştır. Araştırmada ise kabuk ağırlığı özelliğine ilişkin kalıtım derecelerinin 22. haftadan 32. haftaya doğru artış gösterdiği gözlenmiştir. Tüm yaş dönemleri üzerinden tahminlenen yumurta kabuk ağırlığına ait kalıtım derecesi tahmini (0.400.02), Stino et al. (1982)’ın ana varyans komponentlerine göre tahminlediği kalıtım derecesi (0.36±0.20) değerine yakın bulunurken, Kawahara ve Inoue (1967)’nin tahminlediği değerden (0,56) daha düşük bulunmuştur.

Araştırmada yumurta kabuk oranına ait değerlerin yaşın ilerlemesiyle birlikte azaldığı gözlenmiştir. Kabuk oranındaki bu azalmanın yumurta ağırlığının kabuk ağırlığına oranla daha fazla artış göstermesinden kaynaklandığı düşünülmektedir. Literatürde bıldırcınların yaşlarının ilerlemesiyle birlikte yumurta kabuk oranında herhangi bir azalış veya artış olduğu belirtilmemiş, kabuk oranında kanatlının yaşına bağlı oluşan değişimin önemli olmadığı bildirilmiştir (Uluocak et al., 1995; Uluocak et al., 1996; Altan et al., 1998; Karaman et al., 2002). Kabuk oranı için saptanan değerler literatürle uyum içindedir (Uluocak et al., 1996; Altan et al., 1998). Bıldırcınlarda kabuk oranına ait kalıtım derecelerinin değişik yaş dönemlerine göre değişimini konu alan herhangi bir çalışma bulunamamıştır. Araştırma bulgularına göre kabuk oranının kalıtım dereceleri yaşın ilerlemesiyle birlikte artış göstermiştir. Tüm yaş grupları üzerinden tahmin edilen kabuk oranına ait kalıtım derecesi tahmini Stino et al. (1982)’in tahminlediği kalıtım derecelerine göre daha düşük bulunmuştur.

Çalışmada kabuk kalınlığının yaşın ilerlemesiyle birlikte önemli derecede azaldığı gözlenmiş ve bulunan değerler literatür tarafından desteklenmiştir (Lilljedahl et al., 1984;Yannakopoulas ve Tserveni-Gousi, 1987; Nagarajan et al., 1991; Uluocak, 1991; Altan ve Oğuz, 1995; González, 1995; Uluocak et al., 1995; Altan et al.,1998; Nazlıgül et al., 2001;Orhan et al., 2001). Araştırmada yaşın ilerlemesiyle birlikte kabuk kalınlığına ait kalıtım derecesi değerlerinin değişim eğrisi Liljedahl et al. (1984)’in bulguları benzerlik göstermektedir. Tüm yaş grupları üzerinden tahminlenen kabuk kalınlığına ait kalıtım derecesi Stino et al. (1984)’ in bildirdikleriyle uyum içindedir.

Araştırma bulgularına göre yumurta sarı ağırlığı ve sarı oranı, bıldırcınların ilerleyen yaşlarıyla birlikte artış göstermiştir. Saptanan sarı ağırlığı ve sarı oranı değerleri ve bunların yaş ile birlikte artış göstermesi Stino et al. (1982), Uluocak et al. (1995), Uluocak et al. (1996) ve Altan et al. (1998)’ ın bulgularıyla uyum içindedir. Bıldırcınlarda yaşa bağlı olarak yumurta sarı ağırlığına ait kalıtım derecesinin değişimini konu alan çalışmaya rastlanmamıştır. Araştırmada elde edilen bulgulara göre sarı ağırlığının kalıtım derecesi 14. haftadan 22. haftaya kadar artmış daha sonra tekrar düşmüştür. Sarı oranına ait kalıtım derecelerinin yaşa bağlı değişimi, sarı ağırlığı kalıtım derecelerinin yaşa göre değişimine benzerlik göstermektedir. Yumurtacı tavuklarda yumurta kalite özelliklerine ait kalıtım derecelerinin yaşa bağlı değişimini konu alan çalışmalarda ise yumurta sarı ağırlığı özelliği kullanılmamıştır. Tüm yaş dönemleri üzerinden tahminlenen yumurta sarı ağırlığına ait kalıtım derecesi bulguları Stino et al. (1982)’ın sonuçlarına uyum gösterirken, sarı oranı özelliği için tahminlenen kalıtım dereceleri de Stino et al. (1982)’ın sonuçlarına yakın bulunmuştur. Aynı zamanda sarı ağırlığına ilişkin kalıtım dereceleri Kawahara ve Inoue (1967)’ nin bulgularından daha düşük olarak saptanmıştır. Araştırma bulgularına göre bıldırcınlarda yaşın ilerlemesiyle birlikte sarı indeksi de artış göstermiştir. Elde edilen bulgular literatürle uyum içindedir (Nagarajan et al., 1991; Uluocak et al., 1995; Uluocak et al., 1996; Karaman et al., 2002). Literatürde bıldırcınların yumurta sarı indeksine ait kalıtım derecesinin yaşa bağlı değişimini konu alan çalışmaya rastlanmamıştır. Bulgular, sarı indeksine ait kalıtım derecesinin yaşla birlikte artış gösterdiğini ortaya koymaktadır.

Çalışmada, yumurta ak ağırlığı ve ak oranı, yumurta ağırlığındaki artışa paralel olarak artış göstermektedir. Yumurta ak ağırlığına ait araştırma bulguları 26. haftadan sonra literatürde belirtilen değerlere uyum göstermektedir (Stino et al., 1982; Uluocak et al., 1995; Uluocak et al., 1996). Daha önceki dönemlerde (10-26.hafta) ak ağırlıklarının literatüre göre düşük kalması, o döneme ait yumurta ağırlıklarının beklenenden daha düşük gerçekleşmesine bağlanabilir. Ak oranına ait bulgular Uluocak et al. (1995) ve Uluocak et al. (1996)’nın bildirdikleri değerlere yakın bulunmuştur. Bıldırcınlarda yumurta ak ağırlığına ait kalıtım derecesinin yaşa bağlı değişimini konu alan herhangi bir çalışmaya rastlanmamıştır. Tüm yaş dönemleri üzerinden hesaplanan yumurta ak ağırlığına ait kalıtım derecesi tahminleri Stino et al. (1982) ve Kawahara ve Inoue (1967)’ ın bildirdiği değerlerden daha düşük bulunurken, Baumgartner (1994)’ in bildirdiği değerlerden daha yüksek bulunmuştur. Bunun, kalıtım derecesi tahminleme yöntemlerindeki farklılıktan kaynaklandığı sanılmaktadır. Çalışmada yaşın ilerlemesiyle birlikte yumurta ak ağırlığının artmasına karşın yumurta ak indekslerinin yaşla birlikte azaldığı gözlenmiştir. Ak indeksindeki yaşa bağlı bu azalma literatürle uyum içindedir (Yannakopoulas ve Gousi, 1986; Nagarajan et al., 1991; Hussein et al., 1993; Uluocak et al., 1995; Uluocak et al., 1996; Altan et al., 1998). Saptanan ak indeksi değerleri Nagarajan et al. (1991), González ( 1995) ve Uluocak et al. (1996)’ın bildirdikleri değerlere yakın bulunmuştur. Bıldırcınlarda yaşa bağlı olarak yumurta ak indeksi ve ak oranı özelliğine ait kalıtım derecesinin değişimini konu alan çalışmaya rastlanmamıştır. Bulgulara göre yumurta ak indeksine ait kalıtım derecelerinin yaşın ilerlemesiyle birlikte arttığı saptanmıştır. Bütün yaş dönemleri dikkate alınarak tahminlenen yumurta ak indeksine ve ak oranına ait kalıtım dereceleri North (1984)’un tavuklar için verdiği kalıtım derecesi değerlerine uymaktadır. Araştırmada yumurta ak oranı için tahminlenmiş olan kalıtım derecesi (0.240.02), Stino et al. (1984)’in yavru regresyonuna göre tahminlediği kalıtım derecesi (0.39±0.14) değerlerinden daha düşük bulunurken, baba varyans komponentlerine göre tahminlenen kalıtım derecesi (0.33±0.19) değerine daha yakın bulunmuştur. Literatürlerde bıldırcınlarda yumurta ak indeksi için hesaplanmış kalıtım derecesi değerlerine rastlanmamıştır.

Haugh birimine ait elde edilen bulgular Haugh biriminin yaşın ilerlemesiyle birlikte düştüğünü göstermiştir. Haugh biriminde yaşa bağlı gerçekleşen bu düşüş literatürle uyum içindedir (Uluocak et al., 1995; Uluocak et al., 1996; Altan et al., 1998; Orhan et al., 2001). Çalışmada Haugh birimine ait kalıtım derecelerinin yaşın ilerlemesiyle birlikte iniş çıkışlar gösterdiği saptanmış, bunun da ak kalitesinde meydana gelen ani değişimlerden kaynaklandığı düşünülmektedir. Bıldırcınlarda yaşa bağlı olarak Haugh birimi özelliğine ait kalıtım derecesinin değişimini konu alan çalışma bulunamamıştır. Bütün yaş dönemleri dikkate alınarak tahminlenen Haugh birimi özelliğine ait kalıtım derecesi (0.300.02), Stino et al. (1984)’in yavru regresyonuna göre tahminlediği kalıtım derecesi (0.20±0.17) değerlerinden daha yüksek bulunurken, baba varyans komponentlerine göre tahminlenen kalıtım derecesi (0.29±0.28) değerine yakın bulunmuştur. Bulunan kalıtım derecesi, Soysal (2000)’ın kanatlıların Haugh birimine ait kalıtım dereceleri için verdiği 0.10-0.70 tahmin sınırları içinde bulunmaktadır.

Çalışmada, tüm yumurta kalite özellikleri için oldukça yüksek pozitif genetik korelasyonlar bulunmuştur. Yumurta kalite özellikleri arasında bu denli yüksek genetik korelasyonların bulunması, bu özellikler bakımından yapılacak olan seleksiyon uygulamalarında birkaç özellik üzerinde durulduğunda tüm özelliklerle ilgili iyileşmeler sağlanabilecektir. Yumurta kalite özelliklerine ait genetik korelasyon sonuçlarının karşılaştırılabileceği çalışmaya literatürde rastlanmamıştır.

Araştırmada, tüm yumurta kalite özellikleri için yüksek pozitif fenotipik korelasyonlar bulunmuştur. Altınel et al. (1996)’in yumurta ağırlığı ile sarı ağırlığı, ak ağırlığı ve kabuk ağırlığı için bildirdiği fenotipik korelasyon değerleri araştırma bulgularımıza uyum gösterirken, şekil indeksi bakımından bildirdiği fenotipik korelasyon değeri (-0.17) uyum göstermemektedir.

Araştırmada yumurta kalite özelliklerine ait kalıtım derecelerinin, yaşa bağlı olarak değişimine bakıldığında genel olarak kalıtım derecesinde bir artış gözlenmiştir. Yaşın ilerlemesine bağlı bu artışın, genetik ve ana-baba varyansının, bu özellikler üzerinde daha etkili olmasından kaynaklanabileceği düşünülmektedir.