Een uitgave van de Heemkundekring m m. V de Gemeente Schijndel 2003

HERTHOF

Ex petia terre Herthoff 1498 (HH 131).

Omdat het in Heithof en Herthof gaat om veldnamen uit oude cijnsregisters is een leesfout niet uitgesloten en gaat de voorkeur uit naar Heithof, de hof of hoeve aan de heide gelegen.

HERTOGENSTRAAT

Onder Elscot tsHertogenstraat 1400 (BP 1182).

Benoeming naar de hertog van Brabant in de zin van een algemene benaming voor de openbare weg, meestal de hoofdstraat van het dorp of een belangrijke verbindingsweg.

HERTVELD

Huys esthuys boomgaert hoff ende aengelegen lande aent Hertvelt 1697 (RA 95 fol.57v).

Vernoeming naar de diernaam lijkt onwaarschijnlijk; vermoedelijk staat ‘hert’ hier voor ‘hard’.

HERWAARDEN

Uit een erf genaamd den Herwerden nabij de tuin van Hubertus Egen 1500 (PAS 417).

Is deze veldnaam mogelijk synoniem aan Her(re)wijn ?

HEUFKE

't Heufke 1757 (JW); een parseeltje akkerlandt genaamt het Heufke onder den gehugte Elschot drie lopense 1790 (RA 177).

HEUL [zie: Hool]

Heul C 2699. Bij herleiding blijkt dit C 493 geweest te zijn.

HEU(VE)

Onder den Borne after die Heuff 1582 (RA 55 fol.13); achter die Heuve 1707 (RA 147 fol.109); achter die Heuve aen den Cloosterpadt 1744 (RA 155 fol.251v); twee akkeren teullandt in de Putsteegt genaamt de Lange Ackers op de Heuij groot saeme omtrent agt loopense gronde 1782 (RA 172 fol.4v); de helft van twee percelen bouwland met de graskanten en houtwassen onder Borne genaamd de Heue N.1820; de Heu N.1863, 1904; C 1814 - C 1815, C 1816, C 1829 - C 1830, (b: 2.22.70), C 1979 (b: 36.20).

Heve = drijvend stuk laagveen, ook drijftil (Moerman, 99; Schönfeld, 69); heul, hoele, hool is in het mnl. overdekte doorgang voor water, duiker, brug (Mnl. Wdb. III 532, XL 234; Moerman, 98).Hier verwijst de naam volgens ons naar een serie tuinen of ‘hoven’. Uit overlevering van Mevrouw Peters is bekend dat zij in haar jeugd vanaf de Wijbosscheweg door d’n Heikant en door de Heuve naar school liep en kwam daarbij tussen de tuinen of hoven in de latere Kloosterstraat uit,waar een oom van haar woonde (Collectie Ben Peters).

In de fundatie Verhagen doos 8.24 wordt gesproken over een akkertje met de veldnaam ‘de Kleine Heu’ [mededeling Jos Broeders].

HEUVEL

't Goed ten Hoevel 1420 (BP 1191); onder den Born aen den Hovel 1570 (RA 51); onder den Borne genoemt den Huevel 1615 (RA 64 fol.25); uit huis en hof in Elschot bij den Heuvel 1620 (HH 146); binnen de parochie van Schyndel onder de Broexstraet aen den Heuvel 1700 (RA 145 fol.87); huis onder den Borne op den Heuvel 1752 (CvB); den Heuvel 1757 (JW); Heuvel 1803 (HV); huis bestaande in landmanswoning koestal dorsvloer schuur eesthuis karschop hof boomgaard en aangelegen bouw- en weilanden onder Borne genaamd den Heuvel nabij de Schutsboom N.1831; Heuvel 1832 (kad), A 1217 - A 1255; de Heuvel, den Heu­vel N.1884; A 1218, A 1235 - A 1237.

Hil of hul is een westvlaams woord en duidt een hoogte aan (Lin­demans, 28); kan ook "plaatse" betekenen = (driehoekig) centraal plein in een akkerdorp (A.D. Kakebeeke, cursus 1975) Ook heuvel is een reliëfaanduiding (zie ook onder : Groenenheuvel). De Heuvel onder Elschot is bekend, die onder de Borne schijnt om het gebied te gaan.

Opgeworpen HEUVEL(EN)

De Opgeworpen Heuvelen [1802 (HV).

Soms werden heuvels opgeworpen, aarden wallen, ter verdediging van een gebied tegen oorlogs- of natuurrampen.

HEUVELBEEMD

Seecker camp hoijlants onder Wijbosch over tBroeck gemeynlicken genoemt den Heuvelbemdt andere einde de reviere van de Aa 1652 (RA 76 z.f.).

De beemd gelegen aan de Heuvel of een iets hoger gelegen hooilandperceel.

HEUVELSHEIKAMP

Heuvelsheikamp N.1901; A 508 - A 509 (b: 72.40)

Heikamp bij de heuvel of heikamp van van den Heuvel
HEZELAAR

De hoeffve ten Dennenboom onder Scyndel aen den Gestelschen cant aen het Hezelaer 1647 (NvdH 15 fol.137); binnen de prochie ende palen van Schyndel ter plaatse aant Heselaar omtrent de Dennenboomschehoeff 1750 (RA 105 fol.54v); aent Heselair van ouds genoempt den Engel 1771 (RA 135 fol.16v).

Hees is identiek aan kreupelhout en een laar is een open plaats in een bosachtig gebied.

HILLE GERONGS

Land achter Hille Gheroncs 1383 (BP 1176).

Hille is een PN afgeleid van Hildegundis. Bekend is in 1378 een familie met die naam nl. Johannes Gheroncx man van Agnes. De FN Gerings en Gerongs komt in Schijndel redelijk frequent voor in de oude schepenprotocollen.

HILMERDONK

Aen den Borne in die Hylsmairsdonck (hoeve van Mathijs Willem Bac) 1431 (BP 1201); stuk land in de Hilmerdonk 1450 (IS 26).

Helmar, Helmer en Hilmer als PN is vermoedelijk afgeleid van Wilhelmus.(zie ook onder Helmersdonk en Hemeldonk).

Hoge HILMERSDONK

die Hoghe Hilmersdonck 1431 (FS).
HINKEL

Eenen halven camp hoijlants genoemt de Hinckel gelegen over het Wijbosbroeck N.1723.

Mogelijk een verschrijving of foutieve lezing van winkel = hoek, alhoewel het ook een verwijzing zou kunnen zijn naar het mnl. hingel of hengel in de betekenis van vishaak – is het dan een vormaanduiding van dit perceel ?
HINTHAMEREINDE

Huis bestaande in een daglonerswoning en een gedeelte van de schuur, waaruit gezegde woning bestaat, tezamen de helft van de schuur uitmakende en 1/3 gedeelte van de hof onder Lutteleinde aan het Hinthammereinde N.1828; + twee roeden van ene huisplaats en hof en tuin ter plaatse genaamd de Plein aan het Hinthamereind N.1851; D 360 (hu: 08.40), 361 (t: 08.50)

Eigendom van iemand uit Hintham of van het Hinhamereind in Den Bosch? Hint is verwant met 'hunt' "jagen", (J. d. Vries, 258); Hintham : een ham is een kromming, land in een bocht van een rivier (v.Berkel & Samplonius 1989 - 83).
HOEF(KE)

Aent Wijbossche genoempt gemeindelick in die Hoeff 1536 (RA 42 fol.63v); land te Wijbossche genoempt die Hoef 1544 (CvB); een Hoefje gehorende aan den Convent van Couwater ter plaatse aan het Lutteleijnde groot drie loopense 36 roeden 1741 (RA 134 fol.76); een groote boerewooning van outs genaempt de Hoef onder den gehugte Lutteleijnde ter plaetse genaemt het Hermaelen 1770 (RA 247 map 3); een huisje be­staande in ene landbouwerswoning koestal hof en aangelegen akker­landen onder Broekstraat aan het einde van de Vogelenzang genaamd het Hoefke N.1814; drie percelen bouwland onder Lutteleinde genaamd het Hoefje N.1821; een perceel bouwland onder Weibosch genaamd de Hoef N.1829; het Hoefke 1832 (kad); D 883 - 920; de Hoef N.1866, 1882, 1889, 1900; C 1770 - 1772, 3295, 3298, 3299, 3301 (b, s: 1.87.60); 1774, 3303, 3317 (b: 78.30), E 1692 - 1694, 1697, 1699 (w, og: 58.60); Hoefje, Hoefke N.1839, 1855, 1859, 1882;C 975 - 979 (b, w: 79.60); D 890 - 891 (b: 61.70); 910 (s: 10.00); E 1735 (b: 29.80). Bij herleiding blijkt het volgende: C 3295 = C 1764, C 3298 = C 1763, C 3299 = C 1763m C 3301-3303 = C 1773, C 3317 = C 1769.

Verkleinwoord van hoeve. Sinds de 16e eeuw enkel bewaard in de betekenis van boerderij, was oorspronkelijk een oppervlaktemaat, odnl. hova; mdnl. hoeve, hove, hoef (MW III, 487-488); latijn, mansus. Het was de oppervlakte land, nodig voor het onderhoud van één gezin. (H. Mélotte en J. Molemans, Valkens­waard, 145).