Ekolojik tarimda iÇ pazarin geliŞİMİ

Uygulama	Agr. 1 8-4mm	Agr. 2 4-2mm	Agr. 3 2-1mm	Agr. 4 1-0.5mm	Agr. 5 0.5-0.25mm	Agr. 6 0.25-0.050mm
Agr. 7 0.050mm>
0	81.238 (± 8.65)	132.260 (± 7.07)	110.781 (± 3.621)	62.560 (± 1.82)	41.863 (± 3.08)	66.061 (± 11.99)	4.758 (± 1.04)
1	113.873 (± 16.0)	128.934 (± 6.94)	93.195 (± 8.06)	54.265 (± 6.52)	37.044 (± 4.34)	62.967 (± 12.09)	9.856 (± 2.03)
2	111.276 (± 17.26)	130.407 (± 6.68)	95.146 (± 7.95)	54.214 (± 6.70)	37.192 (± 4.14)	62.380 (± 11.44)	9.521 (± 1.95)
3	105.370 (± 16.45)	134.126 (± 9.26)	96.182 (± 6.29)	50.980 (± 5.06)	34.857 (± 3.85)	67.550 (±12.60)	11.023 (± 2.69)
Ortalama	102.925 ^b	131.432 ^a	98.826 ^c	55.505 ^e	37.739 ^f	64.740 ^d	8.790 ^g

(LSD: 0.05)
Tablo 4. Humik Asit Uygulamalarının % Agregat Stabilitesi Üzerine Etkilerinin Duncan Testiyle Önemlilik Derecelerinin Belirlenmesi.

Uygulama	Agr. 1 8-4mm	Agr. 2 4-2mm	Agr. 3 2-1mm	Agr. 4 1-0.5mm	Agr. 5 0.5-0.25mm	Agr. 6 0.25-0.050mm	Ortalama
0	1.836 (± 0.51)	3.013 (± 0.90)	2.024 (± 0.82)	5.021 (± 1.33)	33.936 (± 5.70)	64.885 (± 3.71)	18.453 ^c
1	2.586 (± 0.68)	3.092 (± 0.91)	2.565 (± 0.67)	4.462 (± 1.31)	33.662 (± 4.89)	59.975 (± 4.86)	17.724 ^c
2	3.221 (± 0.82)	3.320 (± 0.92)	2.916 (± 0.73)	6.918 (± 2.07)	40.308 (± 5.20)	68.824 (± 2.51)	20.918 ^b
3	3.625 (± 0.87)	3.801 (± 1.39)	4.153 (± 1.09)	10.788 (± 2.77)	47.225 (± 6.83)	72.087 (±3.20)	23.613 ^a
Ortalama	2.817 ^d	3.306 ^d	2.915 ^d	6.797 ^c	38.783 ^b	66.443 ^a	20.177

(LSD: 0.05)
Elde edilen verilere göre, kumlu-killi-tın bünyeye sahip toprakta kontrol ve 1. no’lu uygulama arasında önemli bir farklılık gözlenmezken uygulanan doz miktarı arttıkça agregat stabilitesinin de önemli düzeyde (p< 0.001) arttığı tespit edilmiştir. Siltli-killi-tın bünyeye sahip toprakta yapılan humik asit uygulamalarında doz artışıyla birlikte agregat stabilitesinde de önemli düzeyde bir artış sağlanmıştır. Tın bünyeye sahip toprakta ise kontrol örneklerine nazaran tüm dozlarda önemli düzeyde agregat stabilitesi yüzdesinde bir artış sağlanırken 1. ve 2. uygulamalar arasında agregat stabilitesi yüzdesi artışında fazla bir fark gözlenmemiştir. Uygulamalarda en yüksek etkiyi 3. uygulama sağlarken bu uygulamalardan en fazla etkilenen toprak ise siltli-killi-tın bünyeye sahip toprak olmuştur. Humik asit uygulamalarından toprakların agregat stabilitesi yüzdesinin etkilenmesi sırayla Siltli-Killi-Tın> Kumlu-Killi-Tın> Tın olarak tespit edilmiştir.

Sonuç olarak, topraklara humik asit ilavesiyle agregat oluşum ve stabilitesi geliştirilmekte ve agregat stabilitesi yüzdesindeki bu gelişim değişik bünyeye sahip alüviyal topraklarda faklılık göstermektedir. Humik asidin kullanımı ile toprakların yapısal gelişimi sağlanarak hem bitkisel üretimde daha yüksek verim hem de çevresel açıdan güvenilir bir toprak ortamı meydana getirilmiş olunacaktır.

Şekil 1. Kumlu–Killi-Tın Bünyeye Sahip Toprakta Uygulama - Agregat Büyüklük Dağılımı Arasındaki İlişki




Şekil 2. Siltli-Killi-Tın Bünyeye Sahip Toprakta Uygulama - Agregat Büyüklük Dağılımı Arasındaki İlişki.

Şekil. 3. Tın Bünyeye Sahip Toprakta Uygulama - Agregat Büyüklük Dağılımı Arasındaki İlişki.

Şekil. 4. Kumlu-Killi-Tın Bünyeye Sahip Toprakta Uygulama - Agregat Stabilitesi Yüzdesi Arasındaki İlişki

Şekil. 5. Sitli-Killi-Tın Bünyeye Sahip Toprakta Uygulama - Agregat Stabilitesi Yüzdesi Arasındaki İlişki.




Şekil. 6. Tın Bünyeye Sahip Toprakta Uygulama - Agregat Stabilitesi Yüzdesi Arasındaki İlişki.

KAYNAKLAR:
AMEZKETA, E. 1999. Soil Aggregate Stability a Review. Journal of Sustainable Agriculture. 14: 2-3. pp: 83-151. 19 ref.

ANONYMOUS, 1982. Methods of Soil Analaysis ( Ed. A. L. Page). Number 9, Part 2, Madison, Wisconsin, USA. 1159 pp.

CHURCH, N. 2001. Effect of Organic Farming on Soil Nutrients and Structure.

http://www.acad.carleton.edu/curricular/GEOL/classes/geo258/studentswork/Church.html

CHRISTOPHER, T. B. S. 1996. Stabilizing Effect of Organic Matter. http://www.agri.upm.cdu.my/jst/resources/as/om-stable.ht

DEMİRALAY, İ. 1993. Toprak Fiziksel Analizleri. Atatürk Üniv. Ziraat Fakültesi Yayınları No: 143.

KACAR, B. 1995. Bitki ve Toprağın Kimyasal Analizleri, III. Toprak Analizleri, Ankara Üniv. Ziraat Fak. Eğitim Araştırma Ve Geliştirme Vakfı Yayınları No: 3.

OADES, J. M. 1984. Soil Organic Matter and Structural Stability Mechanism and İplications for Managment. Plant and Soil. Volume. 76. pp: 319-337.

ÖZBEK, H. KAYA, Z. GÖK, M. KAPTAN, H. 1993. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Toprak Bilimi Kitabı. Yayın no: 73. Ders Kitapları Yayın no: A-16. Sayfa: 77-119.ADANA

ZHANG, H. 1994. Organic Matter İncorporation Affects Mechanical Properties of Soil Aggregates. Soil and Tillage Research. Volume: 31. pp: 263-275.

EKOLOJİK TARIMDA TOPRAK İŞLEME UYGULAMALARI
Vahit KİRİŞCݹ, Tayfun KORUCU¹

ÖZET

Bitkisel üretimde ilk tarımsal işlem olan toprak işleme, ihtiyaç duymuş olduğu güç ve iş başarısı yönünden diğer işlemlere göre farklılık gösterir. Ayrıca, toprak işleme, tohumun çimlenmesinden, ürünün olgunlaşmasına ve hatta hasadına uzanan geniş bir üretim periyoduna etki eder.

Çevrenin gözetilmediği geleneksel toprak işleme uygulamalarına dünyada sık rastlanıldığı halde, toprak ve su gibi doğal kaynaklar ile çevreyi korumanın hedeflendiği korumalı toprak işleme uygulamaları, son yıllarda ilgi görmeye başlamıştır.

Diğer taraftan, önceki çalışmalarda, ekolojik tarımın bitkisel üretim kolunda tarımsal savaş, gübreleme, büyüme düzenleyicileri gibi sentetik olabilecek kimyasal uygulamalar üzerinde ağırlıklı olarak durulmasına karşın, uygulanabilecek toprak işleme uygulamaları ile ilgili fazla bir çalışmaya rastlanılmadığı bir diğer gerçektir.

Bu derlemede, ekolojik tarımın koşullarına uygun olabilecek, dolaylı da olsa sentetik kimyasalların kullanımına yol açmayacak toprak isleme uygulamaları, açıklanmaya çalışılmaktadır.

GİRİŞ

Toprak, tarımsal üretimin temel unsurlarından birisidir. Tarım alanlarının sınırlı olması nedeniyle, amaca uygun toprak işlemenin seçilmesi ve bazı kazanımların gündeme gelmesi söz konusu olmaktadır. Bunlar:

• 
  Toprakta karbonun alıkonulması, bu yolla yılda hektar başına ortalama 1.250 kg CO₂ in toprakta kalmasının sağlanması,
  
• 
  Toprak yüzeyinin erozyona karşı korunması; böylece yılda yaklaşık olarak 25 milyar ton verimli üst toprağın erozyonla kaybının önlenmesi,
  
• 
  Kimyasal gübre ve ilaçlarının yüzey akışı ile bitkiden uzaklaşmasının azaltması ile içme suyu kalitesinin iyileştirilmesi,
  
• 
  İş gücü, zaman, yakıt ve makine aşınmalarındaki azalmanın sağlanması,
  
• 
  Topraktaki organik maddenin artması ile daha etkin bir tarımsal üretimin sağlanması ve
  
• 
  Yüzeyde kalan artıkların kuşlar ve küçük hayvanlar için barınak ve yiyecek kaynağı oluşturması nedeniyle yaban hayatın geliştirilmesidir.
  

Sanayileşme sürecine bağlı olarak, tarımsal üretimde kimyasal kullanımı da artış göstermiştir. Pestisit veya gübre formundaki kimyasalların olumsuzlukları da ilk olarak sanayileşmiş ülkelerde ortaya çıkmıştır. Doğanın tahrip edilmesi, insan ve hayvan sağlığına vermiş olduğu zarardan hareketle, alternatif üretim yöntemleri araştırıcıların yeni çalışma konuları arasında yerini almıştır. Ekolojik, biyolojik veya organik tarım olarak adlandırılabilecek bu üretim sistemleri ile üretilen ürünler yaşam standardının yüksek olduğu ülkelerde pazar bulması ile de her geçen gün daha da önemli hale gelmiştir.

Ekolojik tarım konusunda otorite durumunda olan IFOAM (Uluslararası Organik Tarım Federasyonu) tarafından hazırlanan “Organik Tarımda Üretim ve Ürün İşlemeye Yönelik Temel Standartlar” başlıklı taslağın “2.4 Toprak Korunumu” ve “2.5 Suyun Korunumu” bölümlerinde toprak ve su korunumu konusunda yapılması gerekenlerle, önerilere geniş yer verilmiştir. Taslakta, toprağın mutlak surette korunması gerektiği, bu amaçla üst katmandaki toprak kaybının azaltılması, bu amaçla yüzeysel veya minimum toprak işleme, uygun ekim nöbeti, toprak yüzeyindeki artıkların muhafaza edilmesi ve diğer işletmecilik uygulamaları gibi yöntemlere yer verilmesi ve erozyon, sıkışma, tuzluluk ve diğer sorunların önlenmesi gerektiği vurgulanmaktadır. Taslakta ayrıca, suyun korunması amacıyla da toprağın organik madde içeriğinin arttırılması, ekim ve sulamanın iyi tasarlanması ve uygun zamanda yapılması gibi öneriler yer almaktadır.

Yukarıda belirtilen hususlar dikkate alınarak, ekolojik tarımda doğrudan veya dolaylı olarak üretime etki eden toprak işlemenin incelenme ve uygun sistemlerin önerilme zorunluluğu ortadadır. Bu makalede, ekolojik tarımda toprak işlemenin temel ilkelerine uygun toprak işleme sistemleri ortaya konulmaya çalışılmıştır.