Ekolojik tarimda iÇ pazarin geliŞİMİ

TÜKETİCİLERİN ORGANİK ÜRÜN BİLGİ DÜZEYİ

Tablo 5 ve 6’da gelir düzeyi ile anne eğitim düzeyinin organik ürünün ne olduğu (hangi yöntemle üretildiği veya nasıl üretildiği) bilme düzeyi arasındaki ilişki görülmektedir. Tablo 5’de görüldüğü gibi anket çalışması kapsamına giren toplam 397 hanenin % 33, 4’ü organik (doğal ve ekolojik) ürünün ne olduğunu doğru bilmektedir. Tablo 5’in altında verilen Ki-kare istatistiği organik ürünün ne olduğunu bilme ile gelir düzeyi arasındaki ilişkinin çok anlamlı olmadığını göstermektedir. Tablo 6’da verilen anne eğitim seviyesi ile organik ürünün ne olduğunu bilme düzeyi arasındaki ilişki ise istatistiki olarak anlamlıdır. Nitekim üniversite eğitimine sahip annelerin % 36, 5’i organik ürün hakkında bigi sahibiyken daha düşük eğitim seviyesine sahip annelerin % 24, 9’u organik ürün hakkında tam bilgi sahibidir.

Tablo 5. Gelir Düzeyi İle Organik Ürünün Ne Olduğunu Bilme Düzeyi Arasındaki İlişki

	Doğru	Eksik	Yanlış	Bilmiyor	Toplam	Doğru Bilen (% )
0-250	5	5	2	11	23	0, 015
251-500	31	12	16	61	120	0, 091
501-750	24	11	22	44	101	0, 070
751-1000	30	16	10	35	91	0, 088
1000’den Fazla	24	11	8	19	62	0, 070
Toplam	114	55	58	170	397	0, 334

Perason Ki-Kare Değeri 18, 55, sd=12 ve % 10 önem düzeyinde anlamlı.
Tablo 6. Annenin Eğitim Düzeyi İle Organik Ürünün Ne Olduğunu Bilme İlişkisi

	Doğru	Eksik	Yanlış	Bilmiyor	Toplam
Üniversite	38	18	17	31	104
Lise ve Aşağısı	59	22	36	120	237
Toplam	97	40	53	151	341

Perason Ki-Kare Değeri 25, 36 sd=6 ve % 1 önem düzeyinde anlamlı.

Tablo 7 gelir düzeylerine göre hanelerin tüketmek istedikleri organik ürünleri göstermektedir^****. Tablodan görüldüğü gibi hanehalkının % 46’sı (183 hane) sebze-meyve ve yaklaşık % 30’u tükettiği tüm ürünlerin organik olmasını istemektedir.

Tablo 7. Hanelerin Tüketmek İstediği Organik Ürünler

Gelir Grupları	Sebze	Meyve	Hayv.	Sebze-Mey	Tümü	Fikri Yok	Toplam
0-250	2	1	3	6	11		23
251-500	17	1	3	52	37	10	120
501-750	18	4	2	53	20	4	101
751-1000	12		1	40	33	5	91
1000’den Fazla	10		1	32	18	1	62
Toplam	59	6	10	183	119	20	397

Perason Ki-Kare Değeri 36, 76, sd=20 ve % 1 önem düzeyinde anlamlı.

Tablo 8 hanede yemek işlerinden sorumlu kişinin beslenmeyle ilgili bazı faktörlere verdiği önem düzeyini göstermektedir. Sonuçlar sağlık riskine (pestisit, nitrat, hormon, antibiyotik vb faktörlerden kaynaklanan) karşı tüketicilerin ne kadar duyarlı olabileceği konusunda fikir vermektedir. Doğrudan sağlık riskine karşı duyarlılıkları sorulmuş alsaydı alınacak sonuçlar çok objektif olmayabilirdi, çünkü organik ürünün ne olduğu bilmeyenlerin sayısı çok fazla ve tükettikleri üründe ne tür sağlık riskleri olduğu konusunda bilgi sahibi olan kişi sayısı da çok azdır. Tablodaki sonuçlara göre Ankara kent merkezinde yaşayan hanehalkının % 27’si gıda tüketiminde kolestrol riskini önemsememektedirler. Oysa gıda tüketiminde sağlık riskine karşı çok duyarlı AB ülkelerinde kolestrol çok önemli bir sağlık riski olarak algılanmaktadır. Nitekim Henson (2001), ABD’de tüketicilerin yaklaşık % 75’i ve İngiltere’de (Birleşik Kırallık) ise % 55’inin gıda satın alırken kolestrole dikkat ettiklerini ortaya koymuştur. Survey çalışmasın kullanılan ankette tüketicilere Transgenik (aktarılmış genli) ürünün ne olduğunu bilip bilmedikleri de sorulmuştur. Anket dolduran 397 hanenin % 17, 4’ü (69 hane) transgenik ürünü bildiğini söylemiştir. Anket dolduran hane temsilcisine, hanede yaşayan bireylerden herhangi birinin son birkaç yıl içinde gıda zehirlenmesi olayına maruz kalıp kalmadığı ve eğer kaldıysa kaynağının ne olduğu sorulmuştur.

Anket dolduran hanelerden 44’ü hanede gıda zehirlenmesi olayı yaşayan birey olduğunu ve 346’sı hiç karşılaşmadıklarını ifade etmemiştir. Bu duruma göre hanelerin % 10, 1’inde gıda zehirlenmesi olayı yaşanmıştır. Gıda zehirlenmesinin kaynakları arasında en çok belirtilen tavuk ve konserve balık olmuştur.

Tablo 8. Hanede Yemek Yapan Bireyin, Yemek Hazırlarken Beslenme Konularına Verdiği Önem Düzeyini Göstermektedir.

	Çok Fazla	Fazla	Orta	Az	Çok Az	Hiç	Oran (% )
Kolesterole Dikkat Etme	125	77	86	37	19	50	0, 27
Şişmanlamamaya Özen	106	79	81	53	28	47	0, 32
Protein Tüketimini Artırma	66	109	111	49	19	41	0, 28
Vitamin ve Mineral Tüketimi Artırma	80	122	98	45	14	36	0, 24
Çocukların Doymasını Sağlama	126	82	56	35	26	64	0, 32
Dengeli Beslenmeyi Sağlama	105	116	108	33	15	17	0, 16
Yeterli Kaloriyi Sağlama	50	84	104	56	35	62	0, 39
Yemek Hazırlama Süresini Azaltma	91	93	73	49	36	50	0, 34

Not: Oran az, çok az ve hiç cevabı verenlerin faktörü toplam cevaplayanların sayısına oranıdır.
Tablo 9 ve 10’da gıda sağlığını denetleme bakımında çeşitli kamu ve özel kuruluşların güvenirliliği görülmektedir. Tarım Bakanlığı güvenirlilik bakımından çok fazla ve fazla puanını alan kurumdur. Kendall sıralama katsayısına göre sıralandığında da Tarım Bakanlığı en düşük puanla birinci olmuştur. Tüketici dernekleri ve belediyeleri gıda sağlığını denetleme bakımından güvenilir bulanların sayısı çok azdır. Bu durum, organik ürün etiketinde Tarım Bakanlığı ifadesi veya logosu bulunmasının tüketicilerin ürünü sağlık bakımından daha güvenilir kabul edeceklerini göstermektedir.
Tablo 9. Gıda Sağlığını Denetleme Bakımından Kamu ve Özel Kurumların Güvenirliliği

	Güvenirlilik
	Çok Fazla	Fazla	Orta	Az	Çok az	Hiç
Tarım Bakanlığı	138	82	62	42	33	38
Sağlık Bakanlığı	137	67	67	41	34	48
Tüketici Dernekleri	58	88	98	47	39	61
Belediye	20	54	87	73	67	93
Marketler	36	66	87	77	44	82
Perakendeciler	3	15	52	92	83	144
Sanayiciler	1	22	66	72	75	151
Üretici Örgütleri	20	62	80	70	57	99
Yabancı Sanayiciler	24	60	51	40	42	168

Tablo 10. Gıda Sağlığını Denetleme Bakımından Çeşitli Kuruluşların Önemlilik Sırası (Kendall Sıralama Katsayısı)

	Sıralama Katsayısı
Tarım Bakanlığı	1,88
Sağlık Bakanlığı	2,05
Tüketici Dernekleri	3,72
Belediye	4,12
Üretici Örgütleri	4,71
Perakendeciler	5,62
Sanayiciler	5,71

Not: 1. en güvenilir, 2. sırada en güvenilir vb şekilde sıralanmıştır. Not: En küçük puan en iyi olduğunu veya en çok tercih edildiğini gösterir.