Ekolojik tarimda iÇ pazarin geliŞİMİ

TÜKETİCİLERİN ORGANİK DOMATES, HIYAR, TAVUK ETİ VE YUMURTA İÇİN ÖDEMEYE GÖNÜLLÜ OLDUĞU FİYAT VE TÜKETİM MİKTARI

Tablo 11’de hanelerin organik domates için ödemeye gönüllü olduğu fazla fiyat (Mayıs 2001 fiyatlarına göre: 300 bin TL/ Kg) ve bu fiyat düzeyinde tüketiminde yapmak istediği değişiklik (Mayıs 2001 ayı tüketimine göre) görülmektedir. Tabloda ilk satır ödemeye gönüllü olduğu fazla fiyatı ve ilk sütunda tüketiminde yapmayı düşündüğü değişikliği göstermektedir. Örneğin, organik domatese % 50 daha fazla fiyat vermeye (150 bin TL/Kg fark) ve tüketimini de % 50 artırmaya gönüllü hanelerin toplam örnekteki oranı % 3, 53 tür. Benzer şekilde % 50 fazla fiyat vermeye ve % 100 daha fazla fiyat ödemeye gönüllü hanelerin oranı ise % 4, 03’tür. Tablo 11’de “ara toplam 1” hem fiyat farkı ödemeyi hem de tüketim miktarını artırmayı düşünenlerin toplamını (% 59, 5) göstermektedir. “Ara toplam 2” ise fiyat farkı ödemeye razı olan, ancak fazla fiyat ödediği zaman tüketimini azaltmak isteyen hanelerin oranını(40, 6) göstermektedir. Örneğe giren hanelerin % 6, 55’i ise fazla fiyat ödemek istemeyen ve tüketim miktarını da değiştirmek istemeyen hanelerin oranını göstermektedir.

Tablo 11. Mayıs 2001’de Geleneksel Domates Fiyatı Bazında Organik Domates İçin Ödemeye Gönüllü Olduğu Fazla Fiyat ve Tüketiminde Yapmak İstediği Değişiklik Miktarı (Hane Oranı)

	Ödemeye Gönüllü Olduğu Fazla Fiyat
Miktar	% 0	% 10	% 20	% 30	% 50	% 100	Toplam
% 0	6, 55	4, 53	3, 78	3, 27	4, 03	3, 53	25, 69
+% 10		1, 26	0, 76	0, 76	0, 25		3, 02
+% 20	0, 25	0, 25	1, 51	0, 50	0, 50	0, 76	3, 78
+% 30		0, 76	1, 51	2, 27	0, 76	0, 50	5, 79
+% 50		0, 50	2, 77	1, 76	3, 53	1, 76	10, 33
+% 100		0, 25	1, 26	0, 76	4, 03	4, 53	10, 83
Ara Top 1.		7, 56	11, 59	9, 32	13, 10	11, 08	59, 45
-% 10	0, 25	0, 25	2, 02	3, 27	3, 78	8, 31	18, 14
-% 20			2, 52	4, 53	4, 79	1, 76	13, 60
-% 30			1, 01	2, 02	0, 50	0, 50	4, 03
-% 50		0, 50	2, 77	0, 25	0, 25	0, 50	4, 28
-% 100				0, 25		0, 25	0, 50
Ara Top 2.	0, 25	0, 75	8, 32	10, 32	9, 32	11, 32	40, 55
Toplam (n)	28	33	79	78	89	89	397

Tablo 11’deki sonuçlar Ankara ilinde organik domates için % 30’dan fazla fiyat farkı ödemeye ve aynı zamanda domates tüketimini de artırmaya gönüllü hanelerin % 33, 5 olduğunu göstermektedir (Ara Top 1, sütun 5, 6 ve 7’nin toplamı). Akgüngör ve ark., 1999 tarafından yapılan organik ürün talep çalışmasında Ankara, İstanbul ve İzmir’de 275 bin TL referans fiyata göre organik domates için 6440 TL (% 2, 4) fiyat farkı ödemeye gönüllü olduğu bulunmuştur. Akgüngör ve ark., 1999 tarafından yapılan çalışmada bulunan sonucun aksine, bu çalışmada bulunan sonuçlar organik domates için büyük bir talep potansiyeli olduğunu göstermektedir. Talep fonksiyonunda yer alan talep kaydırıcılardan biri de alışkanlıklardır. Alışkanlıklar algılama-tutum-ve-davranış değişikliği aracılığıyla değiştirilebilir. Eğer tüketicilere organik domatesin faydaları (çevre ve sağlık riski açısından) anlatılabilirse onların algılamaları-tutum-ve-ürün tercihleri de değişebilir.

Bu yolla organik domates talep eğrisi sağa kaydırılarak hem talep hem de fiyat artırılabilir (arz eğrisindeki kaymanın talep eğrisindeki kaymadan daha az olması koşuluyla). Domates tüketimi değiştirmeden fiyat farkı ödemek isteyen hanelerin toplamdaki oranı % 19, 1 (ilk satır; bold ve italik olanların toplamı)

Tablo 12. Mayıs 2001’de Geleneksel Domates Tüketimine Göre Organik Domatesten Tüketmek veya Eksiltmek İstediği Miktar ve Ödemeye Gönüllü Olduğu Fazla Fiyat (Hane Sayısı)

	Ödemeye Gönüllü Olduğu Fazla Fiyat
Miktar	% 0	% 10	% 20	% 30	% 50	% 100	Toplam
% 0	26	18	15	13	16	14	102
+% 10		5	3	3	1		12
+% 20	1	1	6	2	2	3	15
+% 30		3	6	9	3	2	23
+% 50		2	11	7	14	7	41
+% 100		1	5	3	16	18	43
-% 10	1	1	8	13	15	33	72
-% 20			10	18	19	7	54
-% 30			4	8	2	2	16
-% 50		2	11	1	1	2	17
-% 100				1		1	2
Toplam	28	33	79	78	89	89	397

Perason Ki-Kare Değeri 222, 73, sd=60 ve % 1 önem düzeyinde anlamlı.

Tablo 13’de hanelerin organik hıyar için ödemeye gönüllü olduğu fazla fiyat (Mayıs 2001 fiyatlarına göre: TL/ Kg) ve bu fiyat düzeyinde tüketiminde yapmak istediği değişiklik (Mayıs 2001 ayı tüketimine göre) görülmektedir. Tablodan görüldüğü gibi organik hıyar için % 20 ve daha fazla fiyat farkı ödemek isteyen hanelerin oranı % 35 (1. Ara Toplam bold ve italik olanların toplamı) ve hiç fiyat farkı ödemeye gönüllü olmayan hanelerin oranı ise % 12’dir. Tablo 13 incelendiğinde % 20 ve daha yukarı fiyat farkı ödemeye gönüllü, ancak fiyat farkını ödemek istediğinde tüketimini de azaltmak isteyen hanelerin oranı ise % 49’dur (2. Ara Toplam bold ve italik olanların toplamı). Tüketimini hiç değiştirmek istemeyen, ancak fiyat farkı ödemeye istekli hanelerin oranı % 15 dir (ilk satır; bold ve italik olanların toplamı).

Tablo 13. Mayıs 2001’de Geleneksel Hıyar Fiyatı Bazında Organik Hıyar İçin Ödemeye Gönüllü Olduğu Fazla Fiyat ve Tüketiminde Yapmak İstediği Değişiklik (Hane Oranı)

	Ödemeye Gönüllü Olduğu Fazla Fiyat
Miktar	% 0	% 20	% 30	% 50	% 100	Toplam
% 0	0, 12	0, 04	0, 03	0, 05	0, 03	0, 27
+% 10	0, 01	0, 00	0, 01	0, 00		0, 03
+% 20	0, 00	0, 02	0, 01	0, 01	0, 01	0, 04
+% 30	0, 01	0, 01	0, 02	0, 00	0, 00	0, 04
+% 50	0, 00	0, 03	0, 03	0, 04	0, 02	0, 12
+% 100		0, 01	0, 02	0, 02	0, 05	0, 10
Ara Top 1.	0, 14	0, 10	0, 09	0, 10	0, 06	0, 49
-% 10	0, 00	0, 01	0, 03	0, 06	0, 09	0, 19
-% 20		0, 02	0, 04	0, 04	0, 02	0, 12
-% 30		0, 01	0, 03	0, 01	0, 01	0, 05
-% 50	0, 00	0, 02		0, 01	0, 00	0, 03
-% 100		0, 01	0, 01	0, 00	0, 01	0, 02
Ara Top 2.	0, 01	0, 07	0, 12	0, 14	0, 17	0, 50
Toplam (n)	59	67	81	98	92	397

Perason Ki-Kare Değeri 219, 82, sd=48 ve % 1 önem düzeyinde anlamlı.

Tablo 14. Mayıs 2001’de Geleneksel Hıyar Fiyatı Bazında Organik Hıyar İçin Ödemeye Gönüllü Olduğu Fazla Fiyat ve Tüketiminde Yapmak İstediği Değişiklik (Hane Sayısı)

	Ödemeye Gönüllü Olduğu Fazla Fiyat
Miktar	% 0	% 20	% 30	% 50	% 100	Toplam
% 0	47	17	11	20	13	108
+% 10	5	1	3	1		10
+% 20	1	6	3	2	2	14
+% 30	3	3	7	1	1	15
+% 50	1	12	10	17	8	48
+% 100		3	7	8	20	38
-% 10	1	3	13	24	35	76
-% 20		9	14	17	8	48
-% 30		5	10	3	2	20
-% 50	1	6		4	1	12
-% 100		2	3	1	2	6
Toplam	59	67	81	98	92	397

Perason Ki-Kare Değeri 219, 82, sd=48 ve % 1 önem düzeyinde anlamlı.

Tablo 15’den görüldüğü gibi Ankara kent merkezinde hanelerin %31’i organik piliç için %20 ve yukarı fiyat farkı ödemeye ve aynı zamanda tüketim miktarını da artırmaya gönüllü olduklarını ifade etmişlerdir. Hanelerin %16’sı ise ne fiyat farkı ödemeye ne de tüketimlerini değiştirmeye gönüllüdür. Hanelerin %47’si fiyat farkı ödemeye gönüllü, ancak yüksek fiyattan daha az tüketebileceklerini belirtmişlerdir. Tablo 15’deki sonuçlara göre aynı tüketim düzeyinde %20, %30, %50 ve %100 fiyat farkı ödemeye gönüllü hanelerin oranları ise sırasıyla %5, %4, %3 ve %4 olduğu (toplam %16) görülmektedir. Bu sonuçlar Ankara kent merkezinde organik piliç için potansiyel talebin mevcut olduğunu göstermektedir.
Tablo 15. Mayıs 2001’de Geleneksel Piliç Eti Fiyatı Bazında Organik Piliç Eti İçin Ödemeye Gönüllü Olduğu Fazla Fiyat ve Tüketiminde Yapmak İstediği Değişiklik (Hane Oranı)

	Ödemeye Gönüllü Olduğu Fazla Fiyat
Miktar	%0	%20	%30	%50	%100	Toplam
%0	0, 16	0, 05	0, 04	0, 03	0, 04	0, 32
+%10	0, 01	0, 01	0, 01	0, 00		0, 03
+%20	0, 00	0, 03	0, 01	0, 00	0, 01	0, 04
+%30	0, 00	0, 02	0, 01	0, 01		0, 03
+%50		0, 02	0, 02	0, 02	0, 02	0, 08
+%100		0, 01	0, 01	0, 02	0, 04	0, 08
Ara Top 1.	0, 18	0, 11	0, 08	0, 06	0, 06	0, 49
-%10	0, 01	0, 02	0, 03	0, 02	0, 08	0, 16
-%20		0, 02	0, 04	0, 03	0, 03	0, 11
-%30		0, 02	0, 04	0, 03	0, 02	0, 10
-%50	0, 00	0, 02		0, 01	0, 01	0, 05
-%100				0, 00	0, 00	0, 01
Ara Top 2.	0, 01	0, 08	0, 10	0, 11	0, 18	0, 51
Toplam (n)	80	78	77	67	95	397

Perason Ki-Kare Değeri 208, 1, sd=40 ve %1 önem düzeyinde anlamlı.

Tablo 16. Mayıs 2001’de Geleneksel Piliç Eti Fiyatı Bazında Organik Piliç Eti İçin Ödemeye Gönüllü Olduğu Fazla Fiyat ve Tüketiminde Yapmak İstediği Değişiklik (Hane Sayısı)

	Ödemeye Gönüllü Olduğu Fazla Fiyat
Miktar	%0	%20	%30	%50	%100	Toplam
%0	64	20	15	12	15	126
+%10	5	2	2	1		10
+%20	1	10	3	1	2	17
+%30	1	6	4	2		13
+%50		7	9	8	6	30
+%100	3	2	3	7	17	32
-%10	3	9	10	8	32	62
-%20	1	7	14	13	10	45
-%30		7	14	12	7	40
-%50	1	8	3	2	5	19
-%100	1			1	1	3
Toplam	80	78	77	67	95	397

Perason Ki-Kare Değeri 208, 1, sd=40 ve %1 önem düzeyinde anlamlı.

Tablo 17’de organik yumurta için fiyat farkı ödemeye gönüllü hanelerin oranları görülmektedir. Tüketimini hiç değiştirmeden %20, %30, %50 ve %100 fiyat farkı ödemek isteyen hanelerin oranı sırasıyla %5, %4, %3 ve %4 (toplam %16) dır. Tablodan görüldüğü gibi fiyat farkı ödemeye ve tüketimini de artırmaya gönüllü hanelerin oranı ise %29 dur (Ara Toplam 1; bold ve italik olanların toplamı). Sonuçlar organik yumurta için büyük bir talep potansiyeli olduğunu göstermektedir.

Tablo 17. Mayıs 2001’de Geleneksel Yumurta Fiyatı Bazında Organik Yumurta İçin Ödemeye Gönüllü Olduğu Fazla Fiyat ve Tüketiminde Yapmak İstediği Değişiklik (Hane Oranı)

	Ödemeye Gönüllü Olduğu Fazla Fiyat
Miktar	%0	%20	%30	%50	%100	Toplam
%0	0, 19	0, 05	0, 04	0, 03	0, 04	0, 35
+%10	0, 01	0, 01	0, 01	0, 00		0, 03
+%20	0, 01	0, 02	0, 01		0, 01	0, 04
+%30	0, 00	0, 01	0, 01			0, 03
+%50		0, 03	0, 01	0, 02	0, 03	0, 08
+%100		0, 01	0, 00	0, 03	0, 05	0, 11
Ara Top 1.	0, 21	0, 12	0, 07	0, 05	0, 07	0, 52
-%10	0, 01	0, 04	0, 02	0, 03	0, 10	0, 20
-%20		0, 01	0, 01	0, 04	0, 03	0, 09
-%30		0, 01	0, 01	0, 01	0, 02	0, 05
-%50	0, 00	0, 01		0, 01	0, 00	0, 03
-%100					0, 00	0, 01
Ara Top 2.	0, 01	0, 08	0, 04	0, 12	0, 20	0, 48
Toplam (n)	92	80	48	65	112	397

Perason Ki-Kare Değeri 208, 1, sd=40 ve %1 önem düzeyinde anlamlı.
Tablo 18. Mayıs 2001’de Geleneksel Yumurta Fiyatı Bazında Organik Yumurta İçin Ödemeye Gönüllü Olduğu Fazla Fiyat ve Tüketiminde Yapmak İstediği Değişiklik (Hane Sayısı)

	Ödemeye Gönüllü Olduğu Fazla Fiyat
Miktar	%0	%20	%30	%50	%100	Toplam
%0	74	20	15	11	17	137
+%10	5	4	2	1	1	13
+%20	2	9	2		2	15
+%30	1	2	5		2	10
+%50	1	11	4	7	10	33
+%100	2	5	1	13	21	42
-%10	4	14	9	11	40	78
-%20		5	3	16	10	34
-%30	2	4	4	4	7	21
-%50	1	5	2	2	1	11
-%100		1	1		1	3
Toplam	92	80	48	65	112	397

Perason Ki-Kare Değeri 210, 26, sd=40 ve %1 önem düzeyinde anlamlı.
Tablo 19’da çeşitli ürünlerde fiyat farkı ödemek isteyen hanelerin sayısı görülmektedir. Tablodaki sonuçlara göre Ankara kent merkezinde %50 ve %100 fiyat farkı ödemeye gönüllü hanelerin toplam fiyat farkı ödemeye gönüllü hanelere oranı sırasıyla, domates için %30, hıyar için %24, patlıcan için %20, elma için %23, tavuk eti %29, yumurta %33, süt %32, dana eti %26 ve koyun eti için %23 dür.
Tablo 19. Çeşitli Ürünlerde Mayıs 2001’de Geleneksel Ürün Fiyatlarına Göre Organik Ürüne Ödemeye Gönüllü Olduğu Fazla Fiyat

	10%	20%	30%	50%	100%	% 50 ve%100’ün Toplama Oranı (%)
Domates	91	90	79	78	32	0, 30
Hıyar	92	100	81	65	22	0, 24
Patlıcan	117	88	64	49	20	0, 20
Elma	110	83	67	61	15	0, 23
Tavuk Eti	95	67	77	78	18	0, 29
Yumurta	112	65	48	80	31	0, 33
Süt	87	71	71	79	27	0, 32
Yoğurt	83	67	81	70	21	0, 28
Dana Eti	88	78	68	61	20	0, 26
Koyun Eti	103	67	56	52	14	0, 23