El-Mîzân Tefsiri Allâme Muhammed Hüseyin tabatabai Cilt-1
Yüklə 6,68 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- AYETLERİN AÇIKLAMASI
Bakara Sûresi / 178-179 .....................................................178- Ey inananlar, öldürülenlerde kısas size farz kılındı. Hüre hür, köleye köle, kadına kadın. Ama kimin lehine kardeşi tarafından bir şey bağışlanırsa, o zaman (maktulün velisinin) uygun olanı yapması, (katilin de) güzelce ona (diyeti) ödemesi gerekir. Bu, Rabbiniz tarafından bir hafifletme ve rahmettir. Kim bundan (affettikten) sonra saldırganlıkta bulunursa (katili öldürürse), onun için acı bir azap vardır.
(öldürmekten) sakınırsınız.
"Ey inananlar, öldürülenler de kısas size farz kılındı. Hüre hür, köleye köle, kadına kadın." Bu hitabın özellikle müminlere yönelik olması, bu hükmün Müslümanlara özgü olduğuna ilişkin bir işarettir. Müslümanların dışındaki zimmet ehli ve benzeri azınlık gruplarına gelince, ayet-i kerime onlardan söz etmemektedir.
Ele aldığımız bu ayet-i kerime, Mâide Suresindeki, "Cana can..." (Mâide, 45) ayetine bir açıklama konumundadır. Yani ayetler birbirlerinin açıklayıcılarıdırlar. Dolayısıyla, "Bu ayet ötekinin hükmünü yürürlükten kaldırmıştır. Çünkü köleye karşılık özgür insan ve kadına karşılık erkek öldürülmez" demenin bir anlamı yoktur. Toparlayacak olursak, "kısas" kelimesi, kâsse/yukâssu" fiilinin mastarıdır. Yani, bir şeyin ardından gidip sonuçlarını takip et-
mek demektir. "Kassas" da bu kökten türemiştir ve eski eserleri ve hikayeleri anlatan demektir. Böyle biri, geçmiş toplulukların yollarını izlemiş gibi değerlendirilir. Kısas'ın da bu ismi almış olması, cinayeti işleyeni izleyip onun başkasına yaptığını ona yapmak anlamından ileri geliyor.
ism-i mevsul ile katil kastedilmiştir. Dolayısıyla katili kapsamına alacak bağışlama ancak kısas ile ilgili olabilir. İfadenin orijinalinde geçen "şey"den hak kastedilmiştir. Bunun belirsiz kılınmış olması (nekre isim olarak getirilmesi) hükmü genelleştirme amacına yöneliktir. Yani "hangi hak olursa olsun, ister tamamı, ister bir kısmı olsun. Söz gelimi, maktulun velileri birden çok olunca ve bunların bir kısmı da haklarından vazgeçince, bu durumda katile kısas uygulanmaz, bunun yerine katilin diyet ödeme zorunluluğu doğar. Maktulun velisinin "kardeş" olarak nitelendirilmesi, sevgi ve şefkat duygularını uyandırma ve bağışlamanın daha iyi olacağı mesajını verme amacına yöneliktir.
maktulun kardeşi uygun bir tavır içinde, katili izleyip ondan diyetini talep etmeli, katil de maktulun kardeşinin diyetini uygun koşullar içinde sürüncemede bırakmadan ödemelidir.
yerine diyet hükmünün getirilmesi Rabbiniz tarafından bir hafifletmedir ve bir kere diyete karar verildi mi artık bundan dönülmez. Yani maktulün velisi affettikten sonra, kısas uygulamaya kalkışamaz. Bu tür bir tavır saldırganlık olarak değerlendirilir. Kim saldırganlık edip affettikten sonra kısas uygularsa, onun için can yakıcı bir azap vardır.
"Ey akıl sahipleri, kısasta sizin için hayat vardır, umulur ki sakınırsınız." Bu ifade kısas hükmünün yasalaştırılmasının gerisindeki hikmete yönelik bir işarettir. Ayrıca bu ifadeyle, diyet hükmünün getirilmesi, bağışlama olgusundaki maslahat ve meziyetin açıklanması, şefkat ve merhametin yaygınlaştırılmasının istenmesi ile bağışlama insanlığın yararına daha uygundur, şeklindeki bir kuruntunun bertaraf edilmesi de hedeflenmiştir. Demek isteniyor ki: Gerçi bağışlama bir ceza indirimi ve bir rahmet belirtisidir; ama,
genel maslahat kısas ile mümkündür. Çünkü hayatın garantisi kısastır. Bağışlama, diyet ya da bunların dışındaki hiçbir uygulama değildir. İnsan eğer sağduyu sahibiyse kısasla hükmeder. "Umulur ki sakınırsınız." yani öldürmekten. Bu ifade, bir bakıma kısas hükmünün yasalaştırılmasının gerisindeki illeti açıklamaktadır. Bazılarına göre, "Kısasta sizin için hayat vardır..." cümlesi, özet oluşuna, önemli bir meseleyi kısa ifadelerle anlatışına, harflerinin azlığına, sözel yapısının akıcılığına ve cümle kuruluşunun rahat ve basit oluşuna rağmen Kur'ân-ı Kerim'de anlamı en doyurucu biçimde vurgulayan, ifade biçiminin doruklarında olan bir ayettir. Bu ifadede kanıtsallık gücünü, anlam güzelliğini ve letafetini, ifade inceliğini ve kanıtlanan olgunun belirginliğini bir arada görmek mümkündür.
Bu ayet inmeden önce, Arap yarımadasında nam salmış söz ustaları, adam öldürmeye ve kısasa ilişkin olarak birtakım vecizeler söylemişlerdi. Bu vecizelerin ifade yetkinliği, büyüleyici vurgusu, üslup ve cümle kuruluşu dinleyicileri adeta büyülerdi, herkesi hayran bırakırdı. Örneğin, "Katl'ul-ba'z, ihyaun li'l-cemî=bazılarını öldürmek, bütünü diriltmektir. "Eksir'ul-katl li-yakile'l-katl=çok öldürün ki, öldürme azalsın." Hemen hemen herkes tarafından hayranlıkla karşılanan bir vecize de şuydu: "el-Katlu enfa li'lkatl= öldürme öldürmeyi ortadan kaldırır." Ne var ki bu ayet-i kerime, sözünü ettiğimiz vecizelerin tümünü unutturdu, ortadan kaldırdı: "Sizin için kısasta hayat vardır." Çünkü bu ayet-i kerime hem daha az harften oluşuyor, hem de daha kolay telaffuz edilebiliyor. Bunun yanı sıra "kısas" harf-i tarifle belirlenmiş, "hayat" kelimesi ise başına harf-i tarif getirilmemek suretiyle belirsiz bırakılmıştır. Bununla, sonucun kısastan daha geniş ve daha büyük olduğu vurgulanmak istenmiştir. Cümle aynı zamanda sonuca ilişkin açıklamayı içerdiği gibi, bununla elde edilecek gerçek maslahatı da içeriyor. O da hayattır. Bu, amacın geri plânında gizli bulunan anlamın hangi gerçeğe dönük olduğunu da gösterir. Çünkü hayata yol açan olgu kısastır, öldürme değil. Çünkü kimi öldürmeler hayat yerine, düşmanlığa yol açarlar.
Ayrıca cümle de hayata götüren başka unsurlar da vardır. Bunlar öldürmenin dışında uygulanan kısasın kısımlarıdırlar. Bunun
yanı sıra cümlede fazladan ifade edilen bir anlam daha vardır. Kısas kelimesinin ifade ettiği anlamın zorunlu kıldığı ikinci bir anlamı kastediyoruz O da kısasın cinayetin gerekçeleşmesini takip etmesidir (yani cinayetten önce kısas yapılmaz.) Ki, "öldürme öldürmeyi ortadan kaldırır" vecizesinden bu anlamı elde etmek mümkün değildir.
Bunun yanında ayet-i kerime, teşvik ve yönlendirme işlevini de görüyor. Çünkü ayette insanlar için öngörülen, ama farkında olmadıkları ve aynı zamanda sahip oldukları hayata işaret ediliyor. Şu hâlde bu hayatı almaları gerekir. Söz gelimi birine, "Falan yerde ya da falan kimsenin yanında sana ait bir mal, bir servet vardır." denilmesi gibi.
Ayrıca, bu cümle, bir bakıma gösteriyor ki, söyleyen kişi muhataplarının çıkarını korumaktan, maslahatlarını gözetmekten başka bir amaç gütmüyor, yani kendisine dönecek bir sonuç gündemde değildir. "Sizin için" ifadesi de bunu gösterir. Bunlar, tefsirini sunduğumuz ayet-i kerimenin içerdiği, ifade ettiği mesajlardır. Bazıları birtakım diğer yönler de zikretmişlerdir ki müracaat eden elde edebilir. Ama insanın kendisi ne kadar bu ayet-i kerime üzerinde düşünürse, anlamı daha bir belirginlik kazanacak, güzelliği ve aydınlığı seni her gün biraz daha büyüleyecektir. Evet Allah'ın sözü tüm sözlerden daha yücedir.
AYETLERİN HADİSLER IŞIĞINDA AÇIKLAMASI Tefsir'ul-Ayyâşî'de belirtildiğine göre, İmam Sadık (a.s) "Hüre hür." ifadesiyle ilgili olarak şöyle demiştir: "Özgür kimse köleye karşılık olarak öldürülmez; fakat ona ağır bir dayak cezası verilir. Kölenin diyeti de ödenir. Eğer bir erkek bir kadını öldürürse ve öldürülenin velileri de adamı öldürmek isteseler, diyetinin yarısını adamın velilerine vermeleri gerekir. [c.1, s.75, h: 158] el-Kâfi'de Halebî şöyle der: "Yüce Allah'ın, 'Kim bunu sadaka olarak bağışlarsa, o kendisi için keffaret olur.' (Mâide, 45) ayetinin anlamını, İmam Sadık'tan (a.s) sordum. Buyurdu ki: 'Bağışladığı ceza kadar, kendi günahı da bağışlanır.'" Sonra, Ama kimin kardeşi
sordum, buyurdu ki: 'Bir diyetin ödenmesine karşılık olarak kendisi ile sulh yapmışsa, yükümlülük altında olan kişi kardeşine zorluk çıkarmamalıdır. Ve anlaşma sağlandıktan sonra, diyeti ödemesi gereken kişi de ödemeyi sürüncemede bırakmamalıdır.' Sonra,
diyet kabul eden ya da katili bağışlayan yahut barışan, buna rağmen, intikam için adam öldüren kişidir. Nitekim yüce Allah da buna işaret ediyor." [c.7, s.88, h: 2] Ben derim ki: Bu anlamları içeren rivayetlerin sayısı oldukça fazladır.
KISASLA İLGİLİ BİR İLMÎ İNCELEME Kısas ayetinin indiği sıralarda ve öncesinde Araplar, adam öldürmeye karşılık kısasın uygulanması gerektiğine inanırlardı. Ne var ki bunun nasıl uygulanacağına ilişkin kesin bir modelleri yoktu. Bu durum daha çok soruna taraf olan kabilelerin güçlülük veya zayıflıklarına bağlı bir gelişme gösterirdi. Bazen öldürülen bir erkeğe karşılık bir erkek, bir kadına karşılık bir kadın öldürülerek öldürmede eşitlik ilkesi gözetilirdi. Bazen bir adama karşılık on adam, köleye karşılık hür adam, tâbiye karşılık başkan öldürülürdü. Zaman olurdu bir kabile öldürülen bir adamlarına karşılık bir kabileyi topluca kılıçtan geçirirdi.
Tevrat'ın "çıkış" kitabının yirmi birinci ve yirmi ikinci bölümlerinde ve "sayı" kitabının beşinci ve otuzuncu bölümlerinde de yazıldığı gibi Yahudiler de kısas ilkesine inanırlardı. Kur'ân-ı Kerim, bu hususa ilişkin olarak Yahudilere getirilen yükümlülüğü şu ifadelerle aktarır: "Onda onlara: Cana can, göze göz, buruna burun, kulağa kulak, dişe diş ve yaralara karşılık kısas yazdık." (Mâide, 45) Elimize ulaşan bilgilere göre, Hıristiyanlar adam öldürme suçuna karşılık olarak bağışlama ve diyetten başka bir tutum benimsemezlerdi. Konum ve uygarlık düzeylerinin farklılığına karşın hemen her ulus ve topluluk bir şekilde kısas ilkesini benimserdi. Fakat son çağlara kadar bile bu ilke tam bir sistem şeklini almış değildir.
İslâm bu hususta bütünüyle ortadan kaldırmak (ilga) ile kesinlikle uygulama (ispat) arasında orta yolu benimsemiştir. Yani kısasın gerekliliğini vurgulamış; ama uygulanışını vazgeçilmez olarak sunmamıştır. Aksine, bağışlamaya ve diyete de açık kapı bırakmıştır. Bunun yanı sıra kısas ilkesini denklik esasına dayandırmıştır. Öldürenle öldürülen arasında denklik esastır. Hüre hür, köleye köle ve kadına kadın.
Genelde kısas ilkesine özelde de adam öldürme suçunun cezası olarak kısas ilkesinin uygulanmasına karşı çıkılmıştır, ileri ulusların koydukları uygar yasalar bu ilkeyi içermiyor ve günümüzde uygulanmasını kabul görmüyor diye.
Diyorlar ki: Adam öldüreni öldürmek insanın tiksindiği, doğasının benimsemediği bir uygulamadır. Böyle bir durumla karşı karşıya kaldığı zaman insan vicdanı, insanlığa yönelik acıma duygusundan ve hizmet isteğinden dolayı buna engel olmak ister. Yine diyorlar ki: Birinci öldürme bir ferdin kaybı demekse, ikinci öldürme de kayıp üstüne kayıptır. Ve diyorlar ki: Kısas ilkesine dayanarak adam öldürmek katı yürekliliktir, intikam alma arzusunun ifadesidir. Bu ise, genel eğitim plânı çerçevesinde insandan uzaklaştırılması gereken bir eğilimdir. Adam öldürme suçunu cezalandırırken de işin eğitsel yönünü göz önünde bulundurup terbiyenin zorluğuyla cezalandırmak lazımdır. Bu da, öldürmenin dışında hapis ve benzeri ağır cezalarla gerçekleştirilebilir. Bu görüşün mensupları düşüncelerini şu şekilde savunurlar: Bir suçlu, ancak akıl hastası olduğu zaman suçlu olabilir. Dolayısıyla suç işleyen katilin akıl hastanesine konulup tedavi edilmesi gerekir.
Bir itirazları da şudur: Uygar yasalar mevcut olan topluma uygulanır. Toplum hep aynı durumda kalmadığı için kanunlar da hep aynı durumda kalmazlar. Bu yüzden kısas ilkesini, günümüzün ileri toplumları başta olmak üzere tüm toplumlar için öngörülmüş ebedi bir uygulama olarak sunmak yersizdir. Bir toplum elinden geldiğince bireylerinin varlığından yararlanmalıdır. Suçluyu öldürmenin dışında verim ve sonuç açısından işlenen suça denk bir cezayla cezalandırması mümkündür, müebbet hapis ve yıllarca hapiste kalmak gibi. Bu uygulamada iki hak
piste kalmak gibi. Bu uygulamada iki hak birden gözetilmiş olur, toplumun hakkı ve öldürülenin akrabalarının hakkı. Adam öldürmenin cezalandırılmasında kısas ilkesini öngören yasamayı inkâr edenlerin asıl düşünsel dayanakları bunlardır. Kur'ân-ı Kerim bütün bunlara bir cümleyle cevap vermiştir: "Kim, bir cana veya yeryüzünde bozgunculuk çıkarmaya karşılık olmaksızın bir canı öldürürse, bütün insanları öldürmüş gibidir. Kim de onu diriltirse, bütün insanları diriltmiş gibi olur." (Mâide, 32)
Bunu şöyle açıklayabiliriz: Bireyler arasında yürürlükte olan yasalar, itibarî ve farazî olmakla beraber, bunların konuluşunda toplumsal çıkar gözetilir. Şu kadarı var ki, bu hususta temelden etkin rol oynayan illet insanın dışsal karakteridir ki, insanın eksikliklerinin giderilmesini ve organik ihtiyaçlarının karşılanmasını öngörür. Bu dış realite, insana arız olan sayı ve toplumsal tek biçim değildir. Çünkü toplumsal biçim bizzat kendisi de insanın organik varlığının bir eseridir. Bu dış realite, insanın kendisi ve karakteridir. Tümünün insan olması ve varlık olarak bireyin toplum, toplumun da birey gibi olması noktasında bir insan ile bir araya gelmiş binlerce insan arasında bir fark yoktur.
Bu varoluşsal karakter, yapısal olarak birtakım güçler ve araçlarla donatılmıştır. Bunlar aracılığı ile yokluğu kendisinden uzaklaştırır. Çünkü yaratılış olarak var olma sevgisine ve hayatını tehlikeye sokan her türlü olumsuzluğu bertaraf etme eğilimine sahiptir. Bunun için mümkün olan her yöntemi, ulaşabildiği en uç noktaya kadar kullanır. Öldürmeye ve idam etmeye kadar vardırır işi. Bu yüzden hiçbir insan göremezsin ki, yaratılış olarak kendisini öldürmek isteyeni öldürmek istemesin ve amacına ulaşmadan ondan vazgeçsin. Sözü edilen kalkınmış ve ileri uluslar, bağımsızlıklarını, özgürlüklerini ve ulusal varlıklarını savunmak için savaşmaktan kaçınmazlar. Nerede kaldı kendilerini öldürmek isteyenleri?! Kanunları çiğneyenlere karşı da sonuna kadar mücadele ederler. Bunun için adam öldürmekten de çekinmezler. Çıkarlarını korumak için, eğer başka yöntemler çözüm getiremiyorsa, savaşı bir yöntem olarak kabul ederler. Ki bu savaş dünya için bir yıkım, çevre ve nesil için yokoluştan başka bir şey değildir. Birtakım uluslar
alabildiğine silahlanıyor, elindeki silahları geliştirme savaşımını veriyor, başka uluslar da dengeyi sağlamak için silahlanıyor ve her gün biraz daha ileri silah teknolojisinden yararlanma gereğini duyuyor. Bütün bunları ancak toplumun durumunu gözetmek ve toplumsal hayatı korumakla izah edebiliriz. Toplum ise, doğanın öngördüğü, insanın öz yaratılışının gerektirdiği bir oluşumdur.
Doğa ve öz yaratılış ayrıntı niteliğindeki ürünün korunması için onun özünün öldürülmesine, yok edilmesine ve ortadan kaldırılmasına izin verir mi? Bakınız uygar toplumlar kendi hayatlarını korumak gerekçesiyle buna izin vermiyorlar, bu nasıl uygarlıktır ki, öldürmeye kastedip de öldürmeyenin öldürülmesini uygun görüyor da, öldürmeye kastedip ve bizzat fiili gerçekleştirenin öldürülmesine izin vermiyor? Bu nasıl doğadır ve bu nasıl karakterdir ki, tarihsel realitenin aksi bir durumu öngörür? "Kim zerre ağırlığınca hayır yapmışsa onu görür ve kim zerre ağırlığınca şer yapmışsa onu görür. Her amelin bir aksülameli vardır. Etki tepki yaratır." esasına dayalı yasalara göre hareket eden tabiat, adam öldürmenin karşılığı olarak adam öldürmeyi zulüm olarak nitelendirip kendi kendisiyle çelişir mi?
Kaldı ki, İslâm, tevhit dinine bağlı olmadığı sürece insana bir değer ve evrensel terazide bir ağırlık tanımaz. İslâm'a göre bütün insanlık âlemi ile tevhit dinine mensup bir tek insan aynı ağırlığa sahiptirler. Dolayısıyla her ikisine ilişkin hüküm de bir olmalıdır. Dolayısıyla bir mümini öldüren kimse, evrensel gerçeğin onurunu küçük düşürdüğü, lekelediği için bütün insanları öldürmüş gibidir. Bir cana kıyan kimsenin varoluşun tabiatına göre tüm canlara kıymış olması gibi. Fakat, uygar denilen uluslar dini önemsemezler. Şayet, onların ölçülerinde din de -üstün olması bir yana- medeni toplumla aynı ölçü ve değere sahip olsaydı, toplum için verdikleri hükmü din için de verirlerdi.
Ayrıca İslâm bütün dünya için geçerli olmak üzere yasalar koyar, özel bir ulus ve belli bir ümmet için değil. Kalkınmış olarak nitelendirilen toplumlar ise, bireylerin teker teker eğitilmeleri sonucuna ve hükümetlerinin uygulamasının iyi olduğuna kesin olarak kani olduktan sonra; cinayetler ve facialara ilişkin istatistikler
mevcut eğitimin etkin olduğunu, yapılan eğitimin sonucu olarak toplumun öldürme ve şiddetten nefret ettiğini, ancak bazı istisnai durumlarda ittifak edebildiklerini, dolayısıyla öldürme dışındaki cezalara razı olduğunu ortaya koyduktan sonra herhangi bir hüküm koyarlar. Ne var ki, İslâm bu eğitimi ve bunun sonucu olan bağışlama duygusunu dışlamaz. Fakat bundan önce kısas ilkesini bir esas olarak yasamanın temeline oturtur.
Yüce Allah'ın kısas ayetindeki şu sözü buna yönelik bir işarettir: "Ama kimin lehine kardeşi tarafından bir şey bağışlanırsa, o zaman uygun olanı yapması ve güzelce ödemesi gerekir." Bu ayetin ifadesi, eğitme amacına yöneliktir. Bir kavim, ulusal övüncün affetmekte olduğuna inandıklarında hiçbir zaman intikam almaya yönelmez.
Diğer toplumlarda ise, durum bunun tersinedir. Bunun kanıtı da canilerin, bozguncuların ve suçluların durumudur ki, bunları ne ağır hapis, ne de meşakkatli bir çalışma yıldırır. Hiçbir vaaz ve hiçbir öğüt bunlar üzerinde etkili olamaz. İnsan hakları gibi bir dertleri ya da değerleri yoktur. Hapishanelerdeki hayat onlar için dışarıdaki aşağılık, meşakkatli ve çileli hayattan daha üstün, daha sempatik ve daha konforludur. Bu yüzden hiçbir kınama, hiçbir yergi onları ürkütmez, hapis ve dayak onları korkutmaz. Yine istatistiklerden öğrendiğimiz kadarıyla suç oranları günbegün artmaktadır. Şu hâlde her iki toplumu -özellikle ikincisini- kapsayacak genel hüküm kısas olmalı ve bağışlamaya da cevaz verilmelidir; şayet toplum ileri bir düzeye gelmişse ve bağışlamaya ilişkin eğitim plânı başarıya ulaşmışsa. (İslâm, eğitim için azami çabayı sarf etmekten kaçınmaz.) Ama toplum bir çöküşe doğru gidiyorsa ya da Rabbi-nin nimetlerini inkâr etmesi söz konusuysa ve doğru yoldan sapmışsa, bu durumda kısas ilkesini uygulamak gerekir ve bağışlamaya da cevaz verilmelidir.
İnsancıl acıma duygusu ve merhamete ilişkin sözlere gelince; her acıma övgüye değer olmadığı gibi, her merhamet de iyi değildir. Bir caniye, bir gaddara, taş kafalıya, inatçıya, cana ve ırza kasteden birine merhamet etmek salih fertlere ağır bir darbedir. Her yerde bu duyguyu ön plana çıkarmak, evrensel düzenin bozulma-
sına, insanlığın yokluğa doğru yuvarlanmasına ve üstün niteliklerin geçersiz olmasına yol açar.
Bu yaklaşımımız, "kısas ilkesi katı kalpliliğin ve intikam alma duygusunun ifadesidir." şeklindeki yaklaşım için de geçerlidir. Çünkü zulme uğrayanın kendisine zulmeden birinden intikam alması adalet ve hakkın gerçekleşmesi demektir. Yani kınanması gereken çirkin bir davranış değildir. Adalet sevgisi de kötü bir nitelik sayılmaz. Kaldı ki, adam öldürmeye karşılık olarak kısas ilkesini uygulamak, sırf intikam alma duygusuna dayanmaz. Tersine bu uygulamada toplumsal eğitim ve fesat kapısının kapatılması esastır.
"Adam öldürmek bir akıl hastalığıdır. Bunun hastanede tedavi edilmesi gerekir." şeklindeki ifade bir mazerettir, bir bahanedir. (Ne güzel bir mazeret) ki, toplum içinde adam öldürmenin, utanmazlığın ve cinayetlerin yaygınlaşmasına yol açar. Adam öldürmeyi ve fesat çıkarmayı seven birisi, bu karakterin aklî bir hastalık ve geçerli bir özür sayıldığını ve hükümetlerin bu suçları işleyenleri özenle ve şefkatle tedavi etmelerinin gerekliliğini ve hükümetlerin de böyle bir inanca sahip olduğunu bilen birisi nasıl olurda her gün cinayet işlemez?
"Zor işlerde kullanmak, bununla beraber hapislerde tutarak topluma karışmalarına engel olmak suretiyle suçluların varlığından yararlanmak gerekir." şeklindeki iddia, eğer bir gerçeğe dayanıyorsa, şu hâlde neden yasalara karşı işlenen suçlara idam cezası vermek suretiyle çelişkiye düşüyorlar. -Çünkü hemen hemen dünyanın tüm ülkelerinde sisteme karşı işlenen suçlar ölümle cezalandırılır.- Bunun tek nedeni sisteme karşı işlenen suçları ölümle cezalandıracak kadar önemsemeleridir. Oysa, daha önce fert ve toplumun doğa açısından eşit öneme sahip olduklarını vurgulamıştık.
666 ................................ El-Mîzân Fî Tefsîr-il Kur'ân – c.1
Yüklə 6,68 Mb. Dostları ilə paylaş:
|