Erhan afyoncu

487 Sefâretnâme-i Ahmed Resmi, İstanbul 1303; Viyana ve Berlin Sefaretnameleri: Ahmed Resmi Efendi’nin, haz. Bedriye Atsız, İstanbul 1980; Safinaz Birbenli, Aynı tez; Faik Reşit Unat, Aynı eser, s. 112-116; Yücel Özkaya, “XVIII. Yüzyılda Prusya (Almanya)da Osmanlı Elçileri ve Bu Elçilerin Sefaret-nâmelerine Göre Almanya”, I. Uluslararası Seyahatnamelerde Türk ve Batı İmajı Sempozyumu Bildirileri, Eskişehir 1987, s. 263-266.

488 Sefaretname-i Abdülkerim Paşa, İstanbul 1316; Aslı İlikmen, Sefaretname-i Abdülkerim Paşa, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Kütahya 2001; Norman Itkowitz - M.Mate, Mubadele -an Ottoman Russian Exchange of Ambassadors, Chicago 1970; Faik Reşit Unat, Aynı eser, s. 129-133.

489 Faik Reşit Unat, Aynı eser, s. 134-136; Ömer Faruk Akün, “Sünbül-zâde Vehbi”, İA, XI, 238-242; Ali Canip Yöntem, “Sünbül-zâde Vehbi”, Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, sayı: 2 (1946), s. 81-104.

490 Faik Reşit Unat, Aynı eser, s. 137-141; Güler Bayraktar, “Tarihte Osmanlı-Fas İlişkileri, Seyyid İsmail Efendi’nin Fas Takriri”, Türkler, XII (Ankara 2002), s. 592-597; Nazire Karaçay Türkal, 18. Yüzyılın İkinci Yarısında Osmanlı-Fas İlişkileri: Seyyid İsmail ve Ahmed Azmi Efendilerin Fas Elçilikleri (1785-1788), Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Trabzon 2004.

491 Nazire Karaçay Türkal, Aynı tez, Trabzon 2004; Faik Reşit Unat, Aynı eser, s. 148-149; Ali Osman Çınar, Mehmed Emin Edib Efendi ve Tarihi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul 1999, s. 12.

492 Sefaretname-i Ahmed Azmi, İstanbul 1303; Güvenç Karamuk, Ahmed Azmî Efendis Gesandtschafts bericht als zeugnis des Osmanischen Machtuerfalls und der Beginenden Reformara unter Selim III, Bern 1975; Abdurrahman Şeref, “Berlin Hazine-i Evrakında Vesâik-i Kadîme-i Osmaniye”, TOEM, VIII/44 (İstanbul 1333), s. 83-92; Faik Reşit Unat, Aynı eser, s. 149-154; Ali Osman Çınar, Aynı tez, s. 170-172, 292-320; Yücel Özkaya, Aynı tebliğ, s. 266-271.

493 Faik Reşit Unat, Aynı eser, s. 141-143; Ali Osman Çınar, Aynı tez, s. 196-202.

494 Antonio Urado Aceituno, “Bir Osmanlı Elçisinin İspanya’yı Ziyareti”, Tarih ve Toplum, sayı: 214 (İstanbul 2001), s. 33-39: Barbier de Meynard, “Ambassade de l’Historien Turc Vasif-Efendi en Espagne (1787-1788)”, Journal Asiatique, V/19 (Paris 1862), s. 505-523.

495 Sabriye Şen, Ahmed Vâsıf Efendi’nin İspanya Sefâreti ve Sefâretnâmesi, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale 1997; Melek Öksüz, Türk-İspanyol İlişkileri Çerçevesinde Ahmed Vâsıf Efendi’nin İspanya Elçiliği (1787-1788), Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Trabzon 1998; Ali Osman Çınar, Aynı tez, s. 18-32; Hadiye Tuncer-Hüner Tuncer, Osmanlı Diplomasisi ve Sefaretnameler, s. 85-94; Faik Reşit Unat, Aynı eser, s. .144-147.

496 Sema Arıkan, “Ebubekir Râtib Efendi”, DİA, X, 277-278; ; Enver Ziya Karal, “Ebubekir Râtib Efendi’nin Nizâm-ı Cedid Islahatında Rolü”, V. Türk Tarih Kongresi (Ankara 1960), s. 347-355; Faik Reşit Unat, Aynı eser, s. 154-162; Hüner Tuncer, “Osmanlı Elçisi Ebubekir Râtib Efendi’nin Viyana Mektupları”, Belleten, XLIII/169 (Ankara 1979), s. 73-105; Aynı yazar, “Osmanlı Elçisi Ebubekir Râtib Efendi’nin Ozan Yönü”, Belleten, XLVII/186 (Ankara 1983), s. 583-586; Hadiye Tuncer-Hüner Tuncer, Osmanlı Diplomasisi ve Sefaretnameler, s. 105-124; Erhan Afyoncu, “Tevcihât I”, s. 127-128; Fatih Yeşil, III. Selim Dönemi’nde Bir Osmanlı Bürokratı: Ebubekir Ratib Efendi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2002.

497 Ali Osman Çınar, Aynı tez, s. 225-229, 253-254.

498 Cahid Bilim, “Ebubekir Râtib Efendi, Nemçe Sefaretnamesi”, Belleten, LIV/209 (Ankara 1990), s. 261-295; Joshua M. Stein, “Habsburg Financial Institutions Presented as a Modet for the Ottoman Empire in the Sefaretname of Ebubekir Râtib Efendi”, Habsburgisch-Osmanische Beziehunger, ed. A.Tietze (Wien 1985), s. 233-242; Aynı yazar, “An Eightenth Century Ottoman Ambassador Observes the West: Ebubekir Ratib Efendi Reports on the Habsburg System of Roads and Posts”, Archivum Ottomanicum, X (1987), s. 219-312; Sema Arıkan, Nizâm-ı Cedid’in Kaynaklarından Ebubekir Râtib Efendi’nin Büyük Layihası, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul 1997; Ebubekir Ratib Efendi’nin Nemçe Sefaretnâmesi, haz. Abdullah Uçman, İstanbul 1999; Yavuz Ercan, “Napoleon’un İstilası Sırasında Bir Türk Diplomatının Gözüyle Viyana Şehri”, Osmanlı Araştırmaları, sayı: 4 (İstanbul 1984), s. 261-280.

499 Sicill-i Osmânî, II, 347-348; Faik Reşit Unat, Aynı eser, s. 162-168; Halil İnalcık, “Yaş Muâhedesinden Sonra Osmanlı-Rus Münasebetleri (Râsih Efendi ve General Kutuzof’un Elçilikleri)”, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, IV/2 (Ankara 1946), s. 195-203.

500 Hayreddin Nedim, Bir Elçinin Tarihçe-i Sefâreti, İstanbul 1333; Yılmaz Karakaya, 1793 Tarihli Rusya Sefaretnamesi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 1996; Uğur İyigünler, Mustafa Rasih Efendi’nin Rusya Sefâreti ve Sefâretnâmesi, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale 1998; Cahit Bilim, “Mustafa Rasih Paşa’nın Rusya Sefaretnamesi (30.1.1793-8.2.1794), OTAM, sayı: 7 (Ankara 1996), s. 15-36.

501 Sicill-i Osmânî, IV, 671; Faik Reşit Unat, Aynı eser, s. 168-178; Ercüment Kuran, Avrupa’da Osmanlı İkamet Elçiliklerinin Kuruluşu ve İlk Elçilerin Siyasî Faaliyetleri 1793-1821, Ankara 1968, s. 15-22.

502 M. Alaaddin Yalçınkaya, The First Ottoman Turkish Embassy in Europe: The Embassy of Yusuf Agah Efendi to London (1793-1797), Birmingham University, Doktora Tezi, 1993; Mehmed Zeki Pakalın, “Londra’da İlk Osmanlı Sefiri”, Edebiyatı Umumiye Mecmuası, sayı: 28; Faik Reşit Unat, Aynı eser, s. 168-178.

503 Sicill-i Osmânî, IV, 329; Faik Reşit Unat, Aynı eser, s. 178-179; Erhan Afyoncu, “Mahmud Râif Efendi ve Ailesine Dair Kayıtlar, Vesikalar”, Türk Kültürü İncelemeleri, sayı: 2 (İstanbul 2000), s. 89-100.

504 M. Alaaddin Yal­çınkaya, “Mahmud Raif Efendi as the Chief Secretary of Yusuf Agah Efendi, the first Permanent of Turkish Ambassa­dor to London 1793-1797”, OTAM, sayı:5 (Ankara 1994), s. 385-434; Çağpar Fıkırkoca, “Bir Osmanlı Gözlemcinin İn­giliz Siyasal Sistemine Bakışı”, Tarih ve Toplum, sayı: 10 (İstanbul 1988), s. 280-283.

505 Vahdettin Engin, “Mahmud Raif Efendi’ Tarafından Kaleme Alınmış İngiltere Seyahati Gözlemleri”, Prof. Dr. İsmail Aka’ya Armağan, İzmir 1999, s. 135-162.

506 Sicill-i Osmânî, III, 554; Faik Reşit Unat, Aynı eser, s. 179-181

507 Belkıs Altuniş Gürsoy, “Seyyid Ali Efendi’nin Sefaretnamesi”, Erdem, sayı: 37 (Ankara 2002), s. 711-775; Ahmed Refik, “Moralı Ali Efendi’nin Paris Sefareti (1797-1802)”, TOEM, sayı: 18 (İstanbul 1331), s. 1120-1138; İbrahim Küreli, “Paris Risalesi”, İlmî Araştırmalar, sayı: 5 (İstanbul 1997), s. 177-197; Maurice Herbette, Fransa’da İlk Daimî Türk Elçisi “Moralı Esseyyit Ali Efendi” (1797-1802), çev. Erol Büyükpazarcı, İstanbul 1997; Shafik Ghorbal, “The mision of Ali Effendi in Paris and of Sedki Effendi in London 1797-1811. A Contribution to the Study of the Westernisation of the Ottoman Institutions”, University of Cairo, Bulletin of the Faculty of Arts, sayı: 1 (1933), s. 114-129.

508 Sicill-i Osmânî, III, 615-616; Faik Reşit Unat, Aynı eser, s. 181-184; Azmi Süslü, Aynı makale, s. 253; İsmail Hakkı Uzunçarşılı, “Amedî Galib Efendi’nin Murahhaslığı ve Paris’ten Gönderdiği Mektuplar”, Belleten, I/2 (Ankara 1937), s. 357-448; Gündüz Akıncı, Aynı eser, s. 21 vd.; Belkıs Gürsoy, “Âmedi Galib Efendi Sefaretnâmesi”, Erdem, sayı: 27 (Ankara 1997), s. 911-941; Or­han F. Köprülü, “Galib Paşa, Mehmed Said”, DİA, XIII, s. 329-331.

509 Sicill-i Osmânî, IV, 98; Faik Reşit Unat, Aynı eser, s. 184-201; Franz Babinger, Aynı eser, s. 370-371; Ali İhsan Gencer, “Abdürrahim Muhib Efendi”, DİA, I, 292-293.

510 İbrahim Küreli, Abdürrahim Muhib Efendi’nin Fransa Sefaretnamesi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 1992; Bekir Günay, Abdurrahim Muhib Efendi’nin Büyük Sefaretnamesi İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul 1999; Bertrand Bareilles, Un Turc á Pari, 1806-1811: Relation de Voyage et de mision de Mouhib Effendi; Ambassadeur Extraordinaire du Sultan Selim III, Paris 1920; Petra Kappert, “Muhibb Efendis Paris-Bericht.Die Französische Revolution aus der Sicht Eines Osmanischen Diplomat”, Islam, LV/1 (1978), s. 93-98.

511 Azmi Süslü, “Fransa’ya Gönderilen Türk Elçiler ve Vahid Paşa”, Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, VI/1 (Ankara 1990), s. 129-145; Aynı yazar, “Ambassade de Vahid Efendi Auprès de Napoléon I er. Rivista “Cooperazione Guiridica Internaizonale”, Instituto di Studi Guiridici Della Facolta di Economia e Commercio de l’Universita Statale Italiana di Chieti, 1990, numero: 1; Aynı yazar, “Sefaretnâme de Seyyid Mehmed Vahid Efendi”, Belleten, sayı: 196 (Ankara 1986), s. 127-172; Aynı yazar, “Raports Diplomatiques Ottomano- Français, 1798-1807. Osmanlı- Fransız Diplomatik ilişkileri, 1798-1807”, Belleten, XLVII/185 (Ankara 1983), s. 237-258, 259-280; Aynı yazar, Relations Entre l’Empire Ottoman et la France a Travers l’ambassade de Vahid Pasa-1806-1807, Doktora Tezi, Paris 1979; Yavuz Ercan, “Seyyid Mehmed Emin Vahid Efendi’nin Fransa Sefaretnâmesi”, OTAM, sayı: 2 (Ankara, 1991), s. 79 ve 99-100; Aynı yazar, “Bir Türk Diplomatının Gözüyle 19. Yüzyıl Başında Üç Avrupa Kenti Viyana, Varşova ve Paris”, I. Uluslararası Seyahatnamelerde Türk ve Batı İmajı Sempozyumu Bildirileri, Eskişehir 1987, s. 208-215; Erol Çağlar, Mehmed Emin Vahid Efendi’nin Fransa Sefareti ve İngiltere ile Yapılan Görüşmelere Dair Takriri, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2002.

512 Sicill-i Osmânî, II, 412; Faik Reşit Unat, Aynı eser, s. 203-205; Azmi Süslü, Aynı makale, s. 256; Katibzâde Mehmed Refi’, İran Sefaretnâmesi, İstanbul 1915.

513 Faik Reşit Unat, Aynı eser, s. 206-210; Cahit Bilim, “M. Seyid Abdülvahap Efendi, Yazar, Sefaret Tercümanı Bozoklu Osman Şakir Efendi Musavver İran Sefaretnâmesi”, OTAM, sayı: 13 (Ankara 1991), s. 261-286.

514 Faik Reşit Unat, Aynı eser, s. 210-214; Şinasi Altundağ, “Mehmed Ali İsyanında Yardım Talebinde Bulunmak Üzere 1832 Tarihinde Namık Efendi’nin Hususi Elçi Olarak Gönderilmesi”, Tarih Vesikaları, II/12 (Ankara 1943), s. 441-451; III/14 (Ankara 1944), s. 127-136; III/15 (Ankara 1949), s. 200-205; Aynı yazar, “Kavalalı Mehmed Ali Paşa İsyanı Esnasında Namık Efendi’nin Yardım talep etmek üzere 1832 senesinde Memuriyet-i Mahsusa ile Londra’ya Gönderilmesi”, Belleten, sayı: 23-24 (Ankara 1942), s. 229-251.

515 Nazmiye Bulduk, Mustafa Sami Efendi ve Sadık Rıfat Paşa’nın Avrupa Ahvaline Dair Risaleleri, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara 1999; Bir Osmanlı Bürokratının Avrupa İzlenimleri, haz. Fatih Andı, İstanbul 1996; Mustafa Sami Efendi, Avrupa Risalesi, neşr. Remzi Demir, Ankara 1996; Cahit Bilim, “Mustafa Sami, Avrupa Risalesi 1268”, Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, II/2 (Eskişehir 1989), s. 275-281; Bilge Ercilasun, “Mustafa Sami Efendi’nin Türk Yenileşme Tarihindeki Yeri”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, özel sayı (Ankara 1983), s. 71-80; Faik Reşit Unat, Aynı eser, s. 214-215.

516 Baki Asiltürk-Oğuz Karakartal, “Sadık Rıfat Paşa ve İtalya Seyahatnamesi”, Hakkı Dursun Yıldız’a Armağan, İstanbul 1995, s. 319-330; Nazmiye Bulduk, Ayne tez; Cahit Bilim, “Mehmed Sadık Rıfat Paşa, İtalya Seyahatnamesi”, Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, II/2 (Eskişehir 1989), s. 259-275; Bekir Günay, Sadık Rıfat Efendi’nin Hayatı, Eserleri ve Görüşleri, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 1992; Ülkü Gürsoy, “Sadık Rıfat Paşa ve İtalya Seyahatnamesi”, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, (Ankara 1999), s. 374-395; Necdet Kurdakul, “Mehmed Sadık Rıfat Paşa”, Tarih ve Toplum, sayı: 70 (İstanbul 1989), s. 56-61; Ercüment Kuran, “Mehmed Sadık Rıfat Paşa”, Tarih ve Toplum, sayı: 17 (İstanbul 1989), s. 56-62; Faik Reşit Unat, Aynı eser, s. 215-216.

517 Faik Reşit Unat, Aynı eser, s. 216-218.

518 Ahmet Uğur, Osmanlı Siyasetnameleri, Kayseri 2002; Mehmet İpşirli, “Islahat”, DİA, XIX, 170-174; Agah Sırrı Levent, “Siyaset-nameler”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten, (Ankara 1962), s.167-194; Coşkun Yılmaz, XVI. Yüzyıl Islahatnamelerine Göre Osmanlılarda Siyaset ve Toplum Düşüncesi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Sakarya 2002; Aynı yazar, “Osmanlılarda Siyaset Düşüncesi (XVI-XVIII. Asırlar”, Akademik Araştırmalar, sayı: 4-5 (İstanbul 2000), s. 43-85; Aynı yazar, Siyasetnamelere Göre XVI. ve XVII. Yüzyıllarda Osmanlılarda İktisadi Düşünce, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 1994; Aynı yazar, “Osmanlı Siyaset Düşüncesi ile İlgili Yeni Bir Kavramsallaştırma: Islahatnâmeler”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, I/2 (İstanbul 2003), s. 299-338; Aynı yazar, “İstanbul Kütüphanelerinde Bulunan Siyasetnâmeler Bibliyografyası”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, I/2 (İstanbul 2003), s. 339-378; Erol Özvar, “Osmanlı Tarihinin Dönemlendirme Meselesi ve Osmanlı Nasihat Literatürü”, Divan, sayı: 7 (İstanbul 1999), s. 135-151; Douglas A. Hovard, “Ottoman Historiography and the Literature of “Decline” of the Sixteenth and Seventeenth Centuries”, Journal of Asian History, XXII/1 (1988), s. 52-77; R. Ali Abou Al-Hadj, “The Ottoman Nasihatnâme as a Discourse over Morality”, Melanges Robert Mantran, Revue D’Histoire Maghrebine, sayı: 47-48 (1987), s. 17-30; Aynı yazar, “Fitnah, Huruc ala al-Sultan and Nasihat: Political Struggle and Social Conflict in Ottoman Society (1560’s - 1770’s)”, Comite International d'etudes pre-Ottomanes et Ottomanes: VI^th Symposium Cambridge, ed. Emeri Van Donzel-Jean-Louis Bacque-Grammont, İstanbul 1987, s. 185-191; Aynı yazar, Modern Devletin Doğası, çev. Oktay Özel-Canay Şahin, Ankara 2000; Mehmet İpşirli, “Islahat”, DİA, XIX, 170-174; Kemal Beydilli, “Küçük Kaynarca’dan Tanzimâta Kadar Islâhât Düşünce­leri”, İlmî Araştırmalar, sayı: 8 (İstanbul 1999), s. 25-64; Mehmet Öz, Osmanlı’da “Çözülme” ve Gelenekçi Yorumcuları, İstanbul 1997.

519 Cornell Fleischer, “From Sehzade Korkud to Mustafa Ali: Cultural Origins of the Ottoman Nasihatname”, IIIrd Congress on the Social and Economic History of Turkey, ed. H. Lowry, S. Hatto, Istanbul 1990, s. 67-77.

520 Mübahat S. Kütükoğlu, “Lütfi Paşa Âsafnâmesi (Yeni Bir Metin Tesisi Denemesi)”, Prof. Dr. Bekir Kütükoğlu’na Armağan, İstanbul 1991, s. 49-120. Âsafnâme’nin en iyi neşri budur. Önceki neşirlerden farklı bilgiler ihtiva eden Üniversite Kütüphanesi nüshası temel alınmıştır. Diğer neşirleri için bk. Rudolf Tschudi, Das Âsâfnâme des Lütfi Pascha nach den Handschriften zu Wien, Leipzig 1910; Âsafnâme, neşr. Şükrü Bey, İstanbul 1326; Hüseyin Namık Orkun, “Asafnâme”, Türk Hukuk Tarihi Vesikaları Araştırmalar ve Düşünceler, Belgeler, Ankara 1935, s. 153-168; Ahmet Uğur, “Âsaf-nâme-i Vezir Lütfi Paşa”, İslâm İlimleri Enstitüsü Dergisi, IV (Ankara 1980), s. 243-258; Âsafnâme (Devlet Adamlarına Öğütler), haz. Ahmet Uğur, Ankara 1977. Sadeleştirmeleri için bk. Vahit Çabuk, “Kanuni Sultan Süleyman’ın Vezir-i azamı Lütfi Paşa’nın Devlet İdarecilerine Nasihatleri”, Milli Gençlik, sayı: 31 (İstanbul 1978), s. 5-14; Lütfi Paşa, Asafnâme, sad. Ahmet Uğur, Ankara 1982; Coşkun Yılmaz, “Osmanlı Siyaset Düşüncesi ile İlgili Yeni Bir Kavramsallaştırma: Islahatnâmeler”.

521 Baki Tezcan, “Zafernâme Müellifi Hâlisî’nin Bilinmeyen Bir Eseri Münasebetiyle”, Osmanlı Araştırmaları, XIX (İstanbul 1999), s. 83-98; Aynı yazar, “II. Osman Örneğinde “İlerlemeci” Tarih ve Osmanlı Tarih Yazıcılığı” Osmanlı, VII, Ankara 1999, s. 664-666.

522 Osmanlı Devlet Teşkilatına Dair Kaynaklar, haz. Yaşar Yücel, Ankara 1988, s. 47-141; Mehmet Öz, Osmanlı’da “Çözülme” ve Gelenekçi Yorumcuları, s. 26-27, 85-88.

523 Mustafa Âli’s Counsel for Sultans of 1581 (Nushatü’s-Selâtîn), I-II, yay. Andreas Tietze, Wien 1979-1982; Cornell H. Fleischer, Tarihci Mustafa Âli, Bir Osmanlı Aydın ve Bürokratı, çev. Ayla Ortaç, İstanbul 1996; Aynı yazar, “Royal Authority, Dynastic Cyclism and “İbn Haldûnism” in Sixteenth Century Ottoman Letters”, Journal of Asian and African Studies, XVIII/3-4 (1983), s. 198-220; Rhoads Murphey, “Mustafa Âli and the Politics of Cultural Despair”, İnternational Journal Of Middle East Studies, sayı: 21, 1986, s. 243-255; Klaus von Röhborn, “Mustafa Âli und die Osmanische Promemorien-Literatuar bis zur Mitte des 17. Jahrhunderts”, ZDMG, sayı: 137 (Wisbaden 1987), s. 34-43; Halil Sahillioğlu, “16. Yüzyıl Sonu Osmanlı Tacirleri –Vergi Adaleti- (Âlî’nin Nushatü’s-salâtîn’inden)”, Toplum ve Bilim, sayı: 6-7 (İstanbul 1978), s. 157-174; Şefaettin Severcan, “Âlî’nin Siyaset Felesefesi”, İslâmiyât, II/4 (Ankara 1999), s. 123-144; Ulrich Haarmann, “The Plight of the Self-Appoınted Genius-Mustafa ‘Ali”, Arabica, XXXVIII/1 (1991), s. 72-86; Sadettin Eğri, “Gelibolulu Âlî’nin “Nushatüs-Selâtin” adlı Eserindeki Rüşvetle İlgili Değerlendirmeler”, Tarih ve Toplum, sayı: 181 (İstanbul 1999), s. 52-54; Orhan Şaik Gökyay, “Nasîhatü’s-selâtin”, Tarih ve Toplum, sayı: 20 (İstanbul 1985), s. 134-140; Mehmet Öz, Aynı eser, s. 19-20, 54-59

524 Gelibolulu Âli Mustafa Efendi, Mevâidü’n-Nefâis fî Kavâidi’l-Mecâlis, neşr. Mehmet Şeker, Ankara 1997; Mehmet Arslan, “Osmanlı Devlet Yönetimine Ait Siyasetname Özelliği Taşıyan Bir Risale: Gelibolulu Âlî’nin “Hakâyiku’l-ekalim” Adlı Risalesi” , Türklük Bilim Araştırmaları, sayı: 8 (Sivas 1999), s. 109-123.

525 Osmanlı Devlet Teşkilatına Dair Kaynaklar, haz. Yaşar Yücel, Ankara 1988, s. 144-207; Mehmet Öz, Aynı eser, s. 20-21, 59-63.

526 Mehmet İpşirli, “Hasan Kâfî el-Akhisârî ve Devlet Düzenine Ait Eseri: Usûlü’l-Hikem fî Nizâmü’l-A’lem”, Tarih Enstitüsü Dergisi, sayı: 10-11 (İstanbul 1980), s. 239-277; Mustafa Sarıbıyık, Hasan Kâfî el-Akhisârî’nin “Usûlü’l-Hikem fî Nizâmü’l-A’lem” Adlı Eseri Üzerinde Bir Tetkik, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Konya 1989; Muhammed Aruçi, “Hasan Kâfî Akhisarî”, DİA, XVI, 326-329; Mustafa A. Mehmed, “La Crise Ottomane dans la Vision de Hasan Kiafi Akhisari (1544-1616)”, Revue oes Etudes Sud-Ebt Europeennes, X/3 (1975), s. 385-402; Mehmet Öz, Aynı eser, s. 21-22, 63-66.

527 Veysi, Habnâme, Kahire 1252; Veysi, Habnâme, İstanbul 1293; F. A. Salizvjanova, Chabname (Kniga Savidenija), Moskova 1977; Nuran Yılmaz, “Hâb-nâme-i Veysî”, Bir, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, sayı: 9-10, (İstanbul 1998), s. 651-669; Mehmet Öz, Aynı eser, s. 22-23, 66-68

528 Osmanlı Devlet Teşkilatına Dair Kaynaklar, haz. Yaşar Yücel, Ankara 1988, s. 1-45; Mehmet Öz, Aynı eser, s. 23-24, 69-72.

529 Koçi Bey, Risale, neşr. Ali Kemali Aksüt, İstanbul 1939; Çağatay Uluçay, “Koçi Bey’in Sultan İbrahim’e Takdim Ettiği Risale ve Arzları”, 60. Doğum Yılı Münasebetiyle Zeki Velidi Togan’a Armağan, İstanbul 1955, s. 177-199; Ömer Faruk Akün, “Koçi Bey”, DİA, XXVI, 143-148; Gülbende Kuray, “Türkiye’de Bir Machievelli: Koçi Bey”, Belleten, sayı: 205 (Ankara 1988), s. 1655-1662; Koçibey Risalesi, haz. Zuhuri Danışman, Ankara 1985; Koçibey Risalesi, haz.Yılmaz Kurt, Ankara 1998; Mehmet Öz, Aynı eser, s. 72-76.

530 Rhoads Murphey, “The Veliyüddin Telhis: Notes on the Sources and Interrelations between Koçi Beğ and Contemporary Advice to Kings”, Belleten, sayı: 171 (Ankara 1979), s. 547-572; Aynı yazar, “Dördüncü Sultan Murad’a Sunulan Yedi Telhis”, VIII. Türk Tarih Kongresi, II, Ankara 1981, s. 1095-1099; Mehmet Öz, Aynı eser, s. 76-78.

531 Kanûnnâme-i Sultanî li Aziz Efendi, haz. Rhoads Murphey, Harvard 1985; Mehmet Öz, Aynı eser, s. 25-26, 79-85.

532 Kâtib Çelebi, Düsturü’l-Amel li Islahi’l-Halel, İstanbul 1286; M. Tayyip Gökbilgin, “XVII. Asırda Osmanlı Devletinde Islahat İhtiyacı ve Temayülleri ve Katip Çelebi”, Katip Çelebi, Hayatı ve Eserleri Hakkında İncelemeler, s. 197-218; Orhan Şaik Gökyay, “Düstûrul-amel”, DİA, X, 50-51; Aynı yazar, “Katip Çelebi”, DİA, XXV, 36-40; Aynı yazar, Kâtip Çelebi’den Seçmeler I, Ankara 1981; Mehmet Öz, Aynı eser, s. 88-91; Bozuklukların Düzeltilmesinde Tutulacak Yollar, sad. Ali Can, Ankara 1982.

533 Mizanü’l-Hakk fî İhtiyari’l-Ahak, İstanbul 1306; Mizanü’l-Hakk fî İhtiyari’l-Ahak, haz. Orhan Şaik Gökyay, Ankara 1972.

534 Robert Anhegger, “Hezarfen Hüseyin Efendi’nin Osmanlı Devlet Teşkilatına Dair Mülahazaları”, Türkiyat Mecmuası, IX (İstanbul 1951), s. 365- 393; Hezarfen Hüseyin Efendi, Telhîsü’l-Beyân Fi Kavânîn-i Âli Osman, haz. Sevim İlgürel, Ankara 1998; Mehmet Öz, Aynı eser, s. 27-28, 91-94.

535 Mehmet Öz, Aynı eser, s. 108-111.

536 Babinger, Aynı eser, s. 261; Yuzo Nagata, Muhsinzâde Mehmed Paşa ve Ayanlık Müessesesi, Tokyo 1976, s. 18.

537 Nesâyihü’l-Vüzerâ ve’l-Ümerâ, neşr. W.L.Wright, Princeton 1935; Defterdar Sarı Mehmed Paşa, Devlet Adamlarına Öğütler (Nesayihü’l-vüzera Ve’l-ümera), haz. Hüseyin Ragıp Uğural, Ankara 1987; Abdülkadir Özcan, “Defterdar Sarı Mehmed Paşa’nın Mâlî Bazı Görüş ve Faaliyetleri”, Güney Doğu Avrupa Araştırmaları Dergisi, sayı: 10-11 (İstanbul 1983), s. 239-248; Aynı yazar, “Defterdar Sarı Mehmed Paşa”, DİA, IX, 98-100; Aynı yazar, “Şehid Ali Paşa’ya İzafe Edilen “Ta’limât-nâme”ye Dair”, Tarih Enstitüsü Dergisi, sayı: 12 (İstanbul 1982), s. 191-202; Mehmet Öz, Aynı eser, s. 94-97; R. Ali Abou Al-Hadj, “The Ottoman Nasihatnâme as a Dicourse over Morality”, Melanges Robert Mantran, Revue D’Histoire Maghrebine, sayı: 47-48 (1987), s. 17-30; Mehmet Öz, Aynı eser, s. 29, 94-97.

538 Mehmet İpşirli, “Nahifî’nin Nasîhatü’l-vüzerâ’sı”, Tarih Enstitüsü Dergisi, sayı: 15 (İstanbul 1997), s. 15-28; A.İrfan Aypay, Nahifî Süleyman Efendi, Hayatı, Eserleri, Edebî Kişiliği ve Divânı’nın Tenkidli Metni, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Konya 1992; Zekeriya Usluer, Süleyman Nahifî, Hayatı, Eserleri ve Hilyetü’l-envarı, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 1994.

539 Adil Şen, İbrahim Müteferrika ve Usulü’l-hikem fî Nizâmi’l-Ümem, Ankara 1995; İbrahim Müteferrika, Milletlerin Düzeninde İlmî Usüller, sadeleştiren: Ömer Okutan, İstanbul 1990; Niyazi Berkes, “İlk Türk Matbaası Kurucusunun Dinî ve Fikrî Kimliği”, Belleten, XXVI/104 (Ankara 1962), s. 715-737; Aynı yazar, “İbrahim Müteferrika”, Encylopedia Of İslam², III, 997; Halil Necatioğlu, Matbaacı İbrahim-i Müteferrika ve Risâle-i İslamiye, Ankara 1982; Erhan Afyoncu, “İbrahim Müteferrika”, DİA, XXI, 324-327; Coşkun Yılmaz, “Hezarfen Bir Şahsiyet: İbrahim Müteferrika ve Siyaset Felsefesi”, İstanbul Armağanı 4, Lale Devri, haz. Mustafa Armağan, İstanbul 2000, s. 259-333; Orlin Sabev, İbrahim Müteferrika ya da İlk Osmanlı Matbaa Serüveni (1726-1746), İstanbul 2006.

540 Bekir Kütükoğlu, “Ahmed Resmî”, DİA, II, 121-122; Virginia Aksan, Ahmed Resmi Efendi (1700-1783), çev. Özden Arıkan, İstanbul 1997; Bilge Ercilasun, “Ahmed Resmî Efendi’nin Türk Yenileşme Tarihindeki Yeri”, Atsız Armağanı, İstanbul 1976, s. 127-146; İsmet Parmaksızoğlu, “Bir Türk Diplomatının Onsekizinci Yüzyıl Sonunda Devletler Arası İlişkilere Dair Görüşleri”, Belleten, XLVII/186 (Ankara 1983), s. 527-545; Hüseyin G. Yurdaydın, “Ahmed Resmî Efendi ve Bazı Düşünceleri”, Mustafa Reşit Paşa ve Dönemi Semineri, Ankara 1987, s. 65-70; Osmanlı Rus İlişkileri, Ahmed Cavid’in Müntehabatı, haz. Adnan Baycar, İstanbul 2004.

541 Yücel Özkaya, “Canikli Ali Paşa’nın Risâlesi “Tedâbîrü’l-Gazavat” “, Tarih Araştırmaları Dergisi, sayı: 12-13 (Ankara 1973), s. 119-173; Aynı yazar, “Canikli Ali Paşa”, Belleten, sayı: 144 (Ankara 1972), s. 483-525; Bistra Cvetkova, “To the Pre-History of the Tanzimat (An Unknown Ottoman Political Treatise of the 18th Century)”, Etudes Historiques, VII (Sofia 1975), s. 133-146; Bistra Cvetkova, “Le Traite De Politique (Risale) D’lhac Ali Paşa D’apres un Manuscrit De Sofia”, VII. Türk Tarih Kongresi, II (Ankara 1981), s. 1376-1388; Bernard Lewis, “Djânîkli Hâdjı ‘Alî Pasha”, Encylopedia Of İslam², II, 446-447; Özcan Mert, “Canikli Hacı Ali Paşa Ailesi”, DİA, VII, 151-154; Rıza Karagöz, Canikli Ali Paşa, Ankara 2003.

542 Sicill-i Osmânî, III, 87; Aziz Berker, “Mora İhtilali ve Tarihçesi veya Penah Efendi Mecmuası”, Tarih Vesikaları, II/7-12 (Ankara 1943); Diğer nüshası için bk. Ömer Karayumak, Mora İhtilali Tarihçesi, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, Mezuniyet Tezi, İstanbul 1979; Yavuz Cezar, Osmanlı Maliyesinde Bunalım ve Değişim Dönemi, İstanbul 1986, s. 143-145; Aynı yazar, “Osmanlı Aydını Süleyman Penah Efendi”, Toplum ve Bilim, sayı: 42 (İstanbul 1988), s. 111-132; Cahit Telci, “Bir Osmanlı Aydınının XVIII. Yüzyıl Devlet Düzeni Hakkındaki Görüşleri: Penah Süleyman Efendi “, Osmanlı, VII, Ankara 1999, s. 178-188; Erhan Afyoncu, “Tevcihât I”, s. 118-119. Süleyman Penah Efendi’nin eserinin yeni bir neşri Mustafa Oğuz tarafından hazırlanmaktadır.

543 Sicill-i Osmânî, II, 318; A.İbrahim Savaş, “Beitrag zur Lâyiha - Tradition in der Osmanischen Geschicte (mit Besonderer Rücksicht auf das Achtzehnte Jahrhundert)”, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, I (Kırıkkale 1998) s. 134-137; Aynı yazar, “Lâyiha Geleneği İçinde XVIII. Yüzyıl Osmanlı Islahat Projelerindeki Tespit ve Teklifler”, Bilig, sayı: 9 (Ankara 1999), s. 93-96; Kayhan Atik, “Kayserili Devlet Adamı Dürrî Mehmed Efendi ve Layihası”, II.Kayseri ve Yöresi Tarih Sempozyumu Bildirileri , Kayseri 1998, s. 69-74.

544 Enver Ziya Karal, “Nizâm-ı Cedid’e Dair Lâyihalar”, Tarih Vesikaları, I/6 (İstanbul 1942), s. 411-425; I/8 (İstanbul 1942), s. 104-111; II/11 (İstanbul 1943), s. 324-351; Ahmet Öğreten, Nizâm-ı Cedid’e Dair Islahat Layihaları, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 1989; Engin Çağman, III. Selim’e Takdim Edilen Layihalara Göre Osmanlı Devleti’nde İktisadî Değişme, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 1995; Adil Şen, Osmanlı’da Dönüm Noktası: III. Selim, Hayatı ve Islahatları, Ankara 2003.

545 Sicill-i Osmânî, III, 351; Ahmet Öğreten, Aynı tez, s. XXVI vd.

546 Ahmet Öğreten, Aynı tez, s. XXVI vd.; Engin Çağman, Aynı tez, s. 106 vd.

547 Sicill-i Osmânî, III, 441; Mehmed Zeki Pakalın, Maliye Teşkilatı Tarihi (1442-1930), II, Ankara 1977, s. 374-386; Ahmet Öğreten, Aynı tez, s. XXXVIII vd..

548 Sicill-i Osmânî, I, 147-148; Mehmed Zeki Pakalın, Aynı eser, s. 387-396; Ahmet Öğreten, Aynı tez, s. XXXI vd.; Engin Çağman, Aynı tez, s. 65-78.

549 Sicill-i Osmânî, III, 550-551; Mehmed Zeki Pakalın, Aynı eser, s. 358-363; Ahmet Öğreten, Aynı tez, s. XXXIV vd.; Engin Çağman, Aynı tez, s. 86-88.

550 Sicill-i Osmânî, III, 391; Ahmet Öğreten, Aynı tez, s. XXXVII vd.

551 Sicill-i Osmânî, II, 236; Ahmet Öğreten, Aynı tez, XXXI vd.; Engin Çağman, Aynı tez, s. 79-85; İbnülemin Mahmud Kemal, “Mehmed Hakkı Paşa”, Türk Tarih Encümeni Mecmuası, sayı: 95 (İstanbul 1926), s. 351-367; İ.Hakkı Uzunçarşılı, “Vezir Hakkı Mehmed Paşa 1747-1811”, Türkiyat Mecmuası, VI (İstanbul 1939), s. 177-284.

552 Sicill-i Osmânî, II, 390; Mehmed Zeki Pakalın, Aynı eser, II, Ankara 1977, s. 409-422; Ahmet Öğreten, Aynı tez, XXXVIII vd.

553 Sicill-i Osmânî, IV, 14; Ahmet Öğreten, Aynı tez, XXXIV vd.; Engin Çağman, Aynı tez, s. 100-105.

554 Sicill-i Osmânî, II, 456-457; Ahmet Öğreten, Aynı tez.

555 Münir Aktepe, “Enverî Sadullah”, DİA, XI, 268-270; Ahmet Öğreten, Aynı tez, s. XXXVI.

556 Besim Özcan,