Eserin özgün adı: روش تفسیر قران Reveş-i Tefsir-i Kur’an Yayın Yönetmeni

Edebi İlimler

Kurân ilahi hikmet esasına dayalı olarak Arap kavminin dilinde inmiştir. Bu yüzden onun beyan üslubu ve zahiri manaları anlatım şekli, o gün yaşayan Arap kavminin kendi maksatlarını anlatmak için kullandıkları yönteme uygundur. Kurân’ın mucize oluşu ve edebi yönüyle öne çıkması, ayetlerde Arap dilinin ayrıcalıklarının korunmuş olmasıyla birlikte belagat ve sözün incelikleri hususunda en üstün nüktelerin görülmesi, istiare ve kinaye sanatının güzelliklerini kullanmış olması Arap kavminin onun karşısında boyun eğip acze düşmesine yol açmıştır.

Bu üslup ve onda gizli olan nükteleri derk etmek, edebiyatta güçlü olmayı ve edebi ilimleri öğrenmeyi gerektirmektedir. Dolayısıyla Arap dili edebi zarafet ve dakik nükteleri ihtiva eden bir dil olmakla birlikte, Kurân-ı Kerim de bu dilde ve onun edebi kural ve kaideleri esasına uygun şekilde nazil olduğundan, müfessirin, ayetlerin kullanıldığı manaları derk etmek için kesinlikle Arap edebiyatı ile ilgili ilim ve kuralları öğrenmesi gereklidir.

İhtiyaç duyulan ilimlerden maksat, bu havzada bilinen ilimlerin tümü değildir.¹⁰⁰⁴ Sadece Kurân’ı anlama ve onun tefsiri ile ilgili alanlarda işlevselliği olacak ilimlerdir. Örneğin; sarf, nahiv, fıkh’ul-lügat, meani, beyan ve bedi ilmi gibi (muhteva ve manayı değil de) lafızdaki güzellikleri konu edinen ilimler müfessirin ihtiyaç duyacağı ilimlerin dışındadır.

Bazı müfessirler iştikak ilmini de ihtiyaç duyulan ilimler arasında saymışlardır.¹⁰⁰⁵ Fakat bu ilim, bir kelimenin başka bir kelimeden türetilmesinden söz eden konusu itibarıyla lügat ve sarf ilmine yakın olup, çıkış noktası ve hedef açısından bu iki ilimle şeriktir.¹⁰⁰⁶ Bunun yanı sıra iştikak ilminin çok da fazla kaideleri bulunmamaktadır. Bu yüzden müstakil bir ilim olarak tedvin ve telif edilmemiştir. Onunla ilgili kaidelerin bir kısmı lügat ilminde, bir kısmı da sarf ilminde zikredilmiştir. Dolayısıyla iştikak ilminin müfessirin ihtiyaç duyduğu diğer ilimlerin yanında müstakil bir ilim olarak dile getirilmesinin bir vechi bulunmamaktadır. İttifaka yakın çoğu yerde sözcüklerin kökenini bulmada sarf ve lügat ilmine müracaat etmek suretiyle bu ihtiyaç giderilebilmektedir.

Lügat İlmi

Müfessirlerin Kurân lafızlarını anlama ve araştırmada zaruri bildikleri edebi ilimlerden birincisi lügat ilmidir. Lügat ilminin tanımında şöyle demişlerdir: “Müfredatın yapısını tanımaktan ibarettir veya müfredatın kökenindeki mana ve ona özel şekiller hakkında hususi veya külli şekilde vazedilmiş manalardan bahseden ilimdir.”¹⁰⁰⁷