Fənn: İntellektual sistemlər Tərtib edən: dos. N. K.İsmayılov

d) ekspertin müəyyən edilməsi, uyğunluğun və kənarlaşmanın aşkar olunması, analiz, ümumiləşdirmə, təsnifatlaşdırma, mühakimələrin yaradılması

e) sistemin müəyyən edilməsi, uyğunluğun və kənarlaşmanın aşkar olunması, analiz, ümumiləşdirmə, təsnifatlaşdırma, mühakimələrin yaradılması

179. 
     Əgər U çoxluğu tam olaraq sonlu sayda u_i, i=1,2,3,…,n ibarətdirsə, onda F qeyri-səlis çoxluğunu aşağıdakı şəkildə yazmaq olar: (3)
     

a)

b)

c)

d)

e)

179. 
     Əgər U çoxluğu kəsilməzdirsə, F çoxluğunu inteqral kimi yazmaq olar: (3)
     

a)

b)

c)

d)

e)

179. 
     Qeyri-səlis çoxluqlar üzərində əməliyyatların ən vacibləri: (2)
     

a) çoxluğun tamamlanması, çoxluqların birləşdirilməsi və çoxluqların kəsişməsi

b) çoxluğun vurulması, çoxluqların birləşdirilməsi və çoxluqların kəsişməsi

c) çoxluğun toplanması, çoxluqların birləşdirilməsi və çoxluqların kəsişməsi

d) çoxluğun cəmlənməsi, çoxluqların birləşdirilməsi və çoxluqların kəsişməsi

e) çoxluğun çıxılması, çoxluqların birləşdirilməsi və çoxluqların kəsişməsi

179. 
     Qeyri-səlis çoxluğun tamamlanması əməliyyatı: (3)
     

a) ; .

b) ; .

c) ; .

d) ; .

e) ; .

179. 
     Qeyri-səlis çoxluğun birləşməsi əməliyyatı: (3)
     

a) ; ,

b) ; ,

c) ; ,

d) ; ,

e) ; ,

179. 
     Qeyri-səlis çoxluğun kəsişməsi əməliyyatı: (3)
     

a) ;

b) ;

c) ;

d) ;

e) ;

179. 
     Qeyri-səlis məntiq proqram sistemi ... (3)
     

a) qeyri səlis məntiqin nəticəsinin tətbiq olunduğu qərarların qəbul edilməsi, diaqnostika və proqnozlaşdırma məsələlərini tədqiq etmək üçün işlənib hazırlanmışdır

b) səlis məntiqin nəticəsinin tətbiq olunduğu qərarların qəbul edilməsi, diaqnostika və proqnozlaşdırma məsələlərini tədqiq etmək üçün işlənib hazırlanmışdır

c) qeyri səlis proqramın nəticəsinin tətbiq olunduğu qərarların qəbul edilməsi, diaqnostika və proqnozlaşdırma məsələlərini tədqiq etmək üçün işlənib hazırlanmışdır

d) qeyri səlis məntiqin nəticəsinin tətbiq olunmadığı qərarların qəbul edilməsi, diaqnostika və proqnozlaşdırma məsələlərini tədqiq etmək üçün işlənib hazırlanmışdır

e) qeyri səlis çoxluğun nəticəsinin tətbiq olunduğu qərarların qəbul edilməsi, diaqnostika və proqnozlaşdırma məsələlərini tədqiq etmək üçün işlənib hazırlanmışdır

179. 
     Qeyri-səlis məntiq sistemi ... tərəfindən verilən qaydalar çoxluğundan qeyri-səlis məntiqi nəticə çıxarmaq qabiliyyətinə malikdir. (1)
     

a) istifadəçi

b) mühəndis

c) ekspert

d) sistem

e) kompüter

179. 
     Modus Ponendo Ponens üsulu: (3)
     

a)

b)

c)

d)

e)

179. 
     Çıxarılan B^* nəticəsinin B etalon nümunəsinə yaxınlıq dərəcəsi aşağıdakı düsturla hesablanır. (3)
     

a)

b)

c)

d)

e)

179. 
     B əməliyyatı B qeyri-səlis çoxluğun skalyar gücünü işarə edir və qiyməti aşağıdakı düsturla müəyyən edilir. (3)
     

a)

b)

c)

d)

e)

179. 
     Qeyri-səlis nəticələrin ümumiləşdirilmiş alqoritmi ... mərhələdən ibarətdir. (1)
     

a) 7

b) 8

c) 3

d) 5

e) 9

179. 
     Qeyri-səlis nəticələrin ümumiləşdirilmiş alqoritmi aşağıdakı mərhələlərdən ibarətdir(I): (3)
     

a) İstifadəçi linqivistik dəyişənləri, linqivistik dəyişənlərin nümunələrini (etalonlarını) məxsusi funksiya və qaydalar şəklində daxil edir.

b) Məntiqi tipli vahid sistem çərçivəsində ziddiyyətli biliklərin uyğunsuzluq problemi aradan qaldırılır

c) Bir nəticənin çıxarılması prosesində iştirak edən mümkün qaydalar zəncirinin sayı artır

d) Nəticənin çıxarılması prosesində artıq informasiya nə iştirak edir, nə də emal olunur

e) İstifadəçi məntiqi dəyişənləri, linqivistik dəyişənlərin nümunələrini (etalonlarını) məxsusi qaydalar şəklində daxil edir

179. 
     Qeyri-səlis nəticələrin ümumiləşdirilmiş alqoritmi aşağıdakı mərhələlərdən ibarətdir(II): (2)
     

a) Biliklər bazasından nəticələr zəncirində iştirak edən qaydalar seçilir

b) Biliklər bazasından qaydalar zəncirində iştirak edən qaydalar seçilir

c) Biliklər bazasından verilənlər zəncirində iştirak edən qaydalar seçilir

d) Biliklər bazasından elementlər zəncirində iştirak edən qaydalar seçilir

e) Biliklər bazasından şəbəkə zəncirində iştirak edən qaydalar seçilir

179. 
     Qeyri-səlis nəticələrin ümumiləşdirilmiş alqoritmi aşağıdakı mərhələlərdən ibarətdir (III): (3)
     

a) İstifadəçiyə imkan verilir ki, qrafik rejimdə ilkin fakta uyğun gələn məxsusi funksiyanı daxil etsin və ya biliklər bazasından etalon çoxluqları dəyişsin

b) Nəticənin çıxarılması prosesində artıq informasiya nə iştirak edir, nə də emal olunur

c) Məntiqi tipli vahid sistem çərçivəsində ziddiyyətli biliklərin uyğunsuzluq problemi aradan qaldırılır

d) Bir nəticənin çıxarılması prosesində iştirak edən mümkün qaydalar zəncirinin sayı artır

e) İstifadəçi məntiqi dəyişənləri, linqivistik dəyişənlərin nümunələrini (etalonlarını) məxsusi qaydalar şəklində daxil edir

179. 
     Qeyri-səlis nəticələrin ümumiləşdirilmiş alqoritmi aşağıdakı mərhələlərdən ibarətdir(IV): (3)
     

a) Qaydaların tətbiqinin nəticəsi mümkün nəticələrin etalon qiymətləri ilə birlikdə ekrana çıxarılır

b) İstifadəçi məntiqi dəyişənləri, linqivistik dəyişənlərin nümunələrini (etalonlarını) məxsusi qaydalar şəklində daxil edir

c) Bir nəticənin çıxarılması prosesində iştirak edən mümkün qaydalar zəncirinin sayı artır

d) Məntiqi tipli vahid sistem çərçivəsində ziddiyyətli biliklərin uyğunsuzluq problemi aradan qaldırılır

e) Nəticənin çıxarılması prosesində artıq informasiya nə iştirak edir, nə də emal olunur

179. 
     Qeyri-səlis nəticələrin ümumiləşdirilmiş alqoritmi aşağıdakı mərhələlərdən ibarətdir(V): (3)
     

a) İstifadəçiyə imkan verilir ki, alınmış nəticəni biliklər bazasında saxlasın ki, o növbəti mərhələnin nəticələrində iştirak edə bilsin

b) Nəticənin çıxarılması prosesində artıq informasiya nə iştirak edir, nə də emal olunur

c) Məntiqi tipli vahid sistem çərçivəsində ziddiyyətli biliklərin uyğunsuzluq problemi aradan qaldırılır

d) İstifadəçi məntiqi dəyişənləri, linqivistik dəyişənlərin nümunələrini (etalonlarını) məxsusi qaydalar şəklində daxil edir

e) Emal olunan qaydalar üçün funksiyadan istifadə etməklə səlis nisbətlər hesablanır

179. 
     Qeyri-səlis nəticələrin ümumiləşdirilmiş alqoritmi aşağıdakı mərhələlərdən ibarətdir(VI): (3)
     

a) Emal olunan qaydalar üçün məxsusi funksiyadan istifadə etməklə qeyri-səlis nisbətlər hesablanır

b) İstifadəçiyə imkan verilir ki, alınmış nəticəni verilənlər bazasında saxlasın ki, o növbəti mərhələnin nəticələrində iştirak edə bilsin

c) Nəticənin çıxarılması prosesində artıq informasiya nə iştirak edir, nə də emal olunur

d) Məntiqi tipli vahid sistem çərçivəsində ziddiyyətli biliklərin uyğunsuzluq problemi aradan qaldırılır

e) İstifadəçi məntiqi dəyişənləri, linqivistik dəyişənlərin nümunələrini (etalonlarını) məxsusi qaydalar şəklində daxil edir

179. 
     Qeyri-səlis nəticələrin ümumiləşdirilmiş alqoritmi aşağıdakı mərhələlərdən ibarətdir(VII): (3)
     

a) Əgər zəncirdə yenə qayda varsa, onda üçüncü addıma keçilir, əks halda nəticənin alınması başa çatır

b) Əgər zəncirdə yenə verilən varsa, onda üçüncü addıma keçilir, əks halda nəticənin alınması başa çatır

c) Əgər zəncirdə yenə qayda varsa, onda ikinci addıma keçilir, əks halda nəticənin alınması başa çatır

d) Əgər zəncirdə yenə qayda varsa, onda beşinci addıma keçilir, əks halda nəticənin alınması başa çatır

e) Əgər sistemdə yenə qayda varsa, onda birinci addıma keçilir, əks halda nəticənin alınması başa çatır

179. 
     ... haqqında informasiya istifadə edilən linqivistik dəyişənlərə istinaddan, həmçinin məntiqi əməliyyatlardan ibarətdir. (1)
     

a) Qaydalar

b) Verilənlər

c) Baza

d) Biliklər

e) Sistem

179. 
     Qeyri-səlis məntiq proqram sistemi ona daxil edilən ... strukturlaşmasını nəzərdə tutmur. (1)
     

a) biliklərin

b) məlumatların

c) ekspert rəylərinin

d) kompüterlərin

e) işçilərin

179. 
     Qeyri-səlis məntiq proqram sistemi aşağıdakı problemləri həll etməyə imkan verir(I): (3)
     

a) Məntiqi tipli vahid sistem çərçivəsində ziddiyyətli biliklərin uyğunsuzluq problemi aradan qaldırılır

b) Əgər zəncirdə yenə verilən varsa, onda üçüncü addıma keçilir, əks halda nəticənin alınması başa çatır

c) İstifadəçi məntiqi dəyişənləri, linqivistik dəyişənlərin nümunələrini (etalonlarını) məxsusi qaydalar şəklində daxil edir

d) Emal olunan qaydalar üçün məxsusi funksiyadan istifadə etməklə qeyri-səlis nisbətlər hesablanır

e) İstifadəçiyə imkan verilir ki, alınmış nəticəni biliklər bazasında saxlasın ki, o növbəti mərhələnin nəticələrində iştirak edə bilsin

179. 
     Qeyri-səlis məntiq proqram sistemi aşağıdakı problemləri həll etməyə imkan verir(II): (3)
     

a) Nəticənin çıxarılması prosesində artıq informasiya nə iştirak edir, nə də emal olunur

b) İstifadəçiyə imkan verilir ki, alınmış nəticəni biliklər bazasında saxlasın ki, o növbəti mərhələnin nəticələrində iştirak edə bilsin

c) Emal olunan qaydalar üçün məxsusi funksiyadan istifadə etməklə qeyri-səlis nisbətlər hesablanır

d) İstifadəçi məntiqi dəyişənləri, linqivistik dəyişənlərin nümunələrini (etalonlarını) məxsusi qaydalar şəklində daxil edir

e) Əgər zəncirdə yenə verilən varsa, onda üçüncü addıma keçilir, əks halda nəticənin alınması başa çatır

179. 
     Qeyri-səlis məntiq proqram sistemi aşağıdakı problemləri həll etməyə imkan verir(III): (3)
     

a) Yeni bilikləri qəbul etmək üçün sistem lokaldır

b) Yeni ekspertləri qəbul etmək üçün sistem lokaldır

c) Yeni kompüterləri qəbul etmək üçün sistem lokaldır

d) Yeni məlumatları qəbul etmək üçün sistem lokaldır

e) Yeni faktları qəbul etmək üçün sistem qlobaldır

179. 
     Qeyri-səlis məntiq proqram sistemi aşağıdakı problemləri həll etməyə imkan verir(IV): (3)
     

a) Bir nəticənin çıxarılması prosesində iştirak edən mümkün qaydalar zəncirinin sayı artır

b) Əgər zəncirdə yenə verilən varsa, onda üçüncü addıma keçilir, əks halda nəticənin alınması başa çatır

c) İstifadəçi məntiqi dəyişənləri, linqivistik dəyişənlərin nümunələrini (etalonlarını) məxsusi qaydalar şəklində daxil edir

d) Emal olunan qaydalar üçün məxsusi funksiyadan istifadə etməklə qeyri-səlis nisbətlər hesablanır

e) İstifadəçiyə imkan verilir ki, alınmış nəticəni biliklər bazasında saxlasın ki, o növbəti mərhələnin nəticələrində iştirak edə bilsin

179. 
     Qeyri-səlis biliklərlə işləmək üçün proqram vasitələri: (2)
     

a) FuziCalc, CubiCalc, FuzzySoft

b) FuziLoglc, CubiCalc, FuzzySoft

c) FuziCalc, CubiCalc, FuzzyHard

d) FuziCalc, SubiCalc, FuzzySoft

e) FuziCalc, SuperCalc, FuzzySoft

179. 
     Qeyri-səlis informasiyanın çıxarılması və çevik sorğu sistemləri: (1)
     

a) AİS

b) FuziCalc

c) Biznes-proqnoz

d) CubiCalc

e) FMC

179. 
     FuziCalc: (2)
     

a) Maliyyə problemlərinin analizinə yönəlmiş proqram mühiti

b) Qeyri-səlis informasiyanın çıxarılması və çevik sorğu sistemləri

c) İdarəedici qərarların qəbul edilməsinə kömək etmək

d) Qeyri-səlis modelləşdirmə və idarəetmə məsələlərinə kömək üçün sistem

e) Qeyri-səlis iqtisadi sistemlərin işlənməsi üçün örtük

179. 
     İdarəedici qərarların qəbul edilməsinə kömək etmək: (1)
     

a) Biznes-proqnoz

b) FuziCalc

c) AİS

d) FRİL

e) FuzzySoft

179. 
     Qeyri-səlis modelləşdirmə və idarəetmə məsələlərinə kömək üçün sistem: (1)
     

a) CubiCalc

b) Biznes-proqnoz

c) FuziCalc

d) AİS

e) FRİL

179. 
     Qeyri-səlis iqtisadi sistemlərin işlənməsi üçün örtük: (1)
     

a) FMC

b) FRİL

c) TİLShell

d) FuzzyTECH

e) Fide

179. 
     FRİL: (2)
     

a) Məntiqi nəticələrin qeyri-səlis dili

b) Qeyri-səlis iqtisadi sistemlərin işlənməsi üçün örtük

c) Qeyri-səlis modelləşdirmə sistemi

d) Neyron şəbəkələri və qeyri-səlis məntiq

e) Qeyri-səlis təsvirləri C/C++ dilində emal etmək üçün proqram kitabxanası

179. 
     Qeyri-səlis modelləşdirmə sistemi: (1)
     

a) FuzzySoft

b) FRİL

c) Metus Fuzzy Library

d) TİLShell

e) Fide

179. 
     Qeyri-səlis təsvirləri C/C++ dilində emal etmək üçün proqram kitabxanası: (2)
     

a) Metus Fuzzy Library

b) FuzzySoft

c) FRİL

d) Fide

e) NeuFuz

179. 
     NeuFuz: (2)
     

a) Neyron şəbəkələri və qeyri-səlis məntiq

b) Qeyri-səlis təsvirləri C/C++ dilində emal etmək üçün proqram kitabxanası

c) Qeyri-səlis iqtisadi sistemləri yaratmaq üçün apparat və proqram vasitələrinin məcmusu

d) Maliyyə problemlərinin analizinə yönəlmiş proqram mühiti

e) İdarəedici qərarların qəbul edilməsinə kömək etmək

179. 
     Qeyri-səlis məntiqdə mikroprosessorları istifadə edən qeyri-səlis sistemləri işləmək üçün alətlər mühiti: (2)
     

a) Fide

b) NeuFuz

c) Metus Fuzzy Library

d) FuzzyTECH

e) TİLShell

179. 
     Qeyri-səlis iqtisadi sistemləri işləyib hazırlamaq üçün proqram mühiti: (2)
     

a) FuzzyTECH

b) Fide

c) NeuFuz

d) TİLShell

e) NeuFuz

179. 
     Qeyri-səlis iqtisadi sistemləri yaratmaq üçün apparat və proqram vasitələrinin məcmusu: (2)
     

a) TİLShell

b) FuzzyTECH

c) Fide

d) NeuFuz

e) FRİL

179. 
     ... Biznes-proqnoz proqram məhsulu biznesdə idarəedici qərarların qəbuluna yönəlmişdir. (1)
     

a) Rusiyanın

b) Fransanın

c) Yaponiyanın

d) ABŞ-ın

e) Rumıniyanın

179. 
     Hazırkı dövrədək öyrədilən sistemlərin əksəriyyəti ... xas olan biliklərə malik olma mexanizmini kompüter tərəfindən icra edirdi. (1)
     

a) insana

b) kompüterə

c) təbiətə

d) sistemə

e) heç biri

179. 
     Maşın öyrədilməsinin mahiyyəti: (3)
     

a) Eynitipli eksperimentlərin təkrarlanması prosesində proqram sisteminin modifikasiyası baş verir, bunun da nəticəsində sistem eksperimentlərin növbəti mərhələsində nəticələri nümayiş etdirir

b) Müxtəlif eksperimentlərin təkrarlanması prosesində proqram sisteminin modifikasiyası baş verir, bunun da nəticəsində sistem eksperimentlərin növbəti mərhələsində nəticələri nümayiş etdirir

c) Eynitipli eksperimentlərin təkrarlanması prosesində informasiya sisteminin modifikasiyası baş verir, bunun da nəticəsində sistem eksperimentlərin sonuncu mərhələsində nəticələri nümayiş etdirir

d) Müxtəlif eksperimentlərin təkrarlanması prosesində informasiya sisteminin modifikasiyası baş verir, bunun da nəticəsində sistem eksperimentlərin növbəti mərhələsində nəticələri nümayiş etdirir

e) Eynitipli eksperimentlərin təkrarlanması prosesində proqram sisteminin modifikasiyası baş verir, bunun da nəticəsində kompüter eksperimentlərin birinci mərhələsində nəticələri nümayiş etdirir

179. 
     Biliklərə malik olma neçə funksiya vasitəsi ilə realizə olunur? (1)
     

a) 2

b) 9

c) 6

d) 3

e) 5

179. 
     Biliklər mühəndisliyi üzrə yapon mütəxəssisləri kompüterin imkanlarına uyğun olaraq öyrədilmə mərhələsinin neçə təsnifatını təklif etmişlər? (1)
     

a) 4

b) 8

c) 2

d) 6

e) 5

179. 
     Məntiqi nəticənin informasiyasının alınması: (2)
     

a) Proqramın daxil edilməsi, Faktiki verilənlərin daxil edilməsi

b) Proqramın daxil edilməsi, Parametrik öyrədilmə

c) Faktiki verilənlərin daxil edilməsi, Neyron şəbəkələrinin öyrədilməsi

d) Neyron şəbəkələrinin öyrədilməsi, Parametrik öyrədilmə

e) Xarici formatda biliklərin alınması və onların dərk edilməsi

179. 
     Misallar üzrə öyrədilmə: (1)
     

a) İnduktiv öyrədilmə, Parametrik öyrədilmə

b) Dialoq rejimində daxili formatda biliklərin alınması

c) Faktiki verilənlərin daxil edilməsi, Proqramın daxil edilməsi

d) Proqramın daxil edilməsi, Neyron şəbəkələrinin öyrədilməsi

e) Faktiki verilənlərin daxil edilməsi, Parametrik öyrədilmə

179. 
     Biliklərin kənardan alınması: (1)
     

a) Dialoq rejimində daxili formatda biliklərin alınması

b) Analogiya üzrə nəticələr əsasında öyrədilmə

c) Neyron şəbəkələrinin öyrədilməsi

d) Faktiki verilənlərin daxil edilməsi

e) hamısı birlikdə

179. 
     ... biliklərin alınması məsələsi intellektual informasiya sistemlərinin müasir inkişafı mərhələsində aktualdır. (1)
     

a) Metasəviyyədə

b) Xaricdən

c) Kənardan

d) Meqasəviyyədə

e) heç biri

179. 
     ... üzrə nəticələr xüsusi faktların ümumiləşdirilməsi əsasında ümumi qanunauyğunluqların alınmasına imkan verir. (1)
     

a) İnduksiya

b) Deduksiya

c) İmplikasiya

d) İnteqrasiya

e) hamısı birlikdə

179. 
     P faktlar çoxluğundan H hipotezinin alınması düsturu: (3)
     

a)

b)

c)

d)

e)

179. 
     XIX əsrdə induktiv metodun prinsiplərini təklif etmişdir. (1)
     

a) Styuart Mill

b) Norbert viner

c) fon Neyman

d) Nyüton

e) Leybnis

179. 
     İnduksiyanın tək fərqlilik prinsipi: (3)
     

a) “Əgər hər hansı bir faktorun daxil edilməsindən sonra məlum hadisə meydana gəlirsə, hansı ki, təsirə malik ola bilər, onda göstərilən faktor hadisənin səbəbini təşkil edir”

b) “Əgər hadisənin bütün şəraitləri birindən başqa, bu hadisəni ləğv etmədən mövcud olmaya bilərsə, onda bu şərait verilmiş hadisənin səbəbidir”

c) “Əgər hər hansı bir hadisədən məlum səbəbi yaradan bir hissəsini çıxsaq, onda hadisənin qalığı digər səbəblərin nəticəsi olacaqdır”

d) “Əgər hadisənin bütün şəraitləri birindən başqa, bu hadisəni ləğv etmədən mövcud olmaya bilərsə, onda göstərilən faktor hadisənin səbəbini təşkil edir”

e) heç biri

179. 
     İnduksiyanın tək oxşarlıq prinsipi: (2)
     

a) “Əgər hadisənin bütün şəraitləri birindən başqa, bu hadisəni ləğv etmədən mövcud olmaya bilərsə, onda bu şərait verilmiş hadisənin səbəbidir”

b) “Əgər hər hansı bir faktorun daxil edilməsindən sonra məlum hadisə meydana gəlirsə, hansı ki, təsirə malik ola bilər, onda göstərilən faktor hadisənin səbəbini təşkil edir”

c) “Əgər hər hansı bir hadisədən məlum səbəbi yaradan bir hissəsini çıxsaq, onda hadisənin qalığı digər səbəblərin nəticəsi olacaqdır”

d) “Əgər hadisənin bütün şəraitləri, bu hadisəni ləğv etmədən mövcud olmaya bilərsə, onda göstərilən faktor hadisənin səbəbini təşkil edir”

e) heç biri

179. 
     İnduksiyanın tək qalıq prinsipi: (3)
     

a) “Əgər hər hansı bir hadisədən məlum səbəbi yaradan bir hissəsini çıxsaq, onda hadisənin qalığı digər səbəblərin nəticəsi olacaqdır”

b) “Əgər hadisənin bütün şəraitləri, bu hadisəni ləğv etmədən mövcud olmaya bilərsə, onda göstərilən faktor hadisənin səbəbini təşkil edir”

c) “Əgər hər hansı bir faktorun daxil edilməsindən sonra məlum hadisə meydana gəlirsə, hansı ki, təsirə malik ola bilər, onda göstərilən faktor hadisənin səbəbini təşkil edir”

d) “Əgər hadisənin bütün şəraitləri birindən başqa, bu hadisəni ləğv etmədən mövcud olmaya bilərsə, onda bu şərait verilmiş hadisənin səbəbidir”