153
Aminturşu qalıqlarının
düzülüşünə görə, həm
-zəncirlərinin, həm də
-
zəncirlərinin birinə digərinin
surəti kimi baxmaq olar;
-zəncirlərin hər biri
141,
-zəncirlərin isə hər biri 146 aminturşu qalığından ibarətdir.
Beləliklə,
hemoqlobin molekulunun zülal hissəsinə 574 aminturşu qalığı daxildir.
M.Perutsun rentgenstruktur analiz üsulu ilə apardığı tədqiqatdan aydın
olmuşdur ki,
- və
-polipeptid zəncirləri
-spiral strukturuna (ikincili
struk-
tur) malik olan elementlərdən ibarətdir.
-Polipeptid zəncirində 7,
-polipeptid
zəncirində isə 8 seqment vardır; seqmentlər bir-birilə spiral strukturuna malik
olmayan sahələr vasitəsilə birləşir. Bəzi duzların və ya qatı (8 mol) karbamid
məhlulunun təsiri nəticəsində hemoqlobinin
- və
-
polipeptid zəncirləri bir-
birindən ayrılır (dissosiasiyaya uğrayır). Duzların və ya karbamidin təsiri
aradan qaldırıldıqda hemoqlobin molekulunun əvvəlki strukturu bərpa olunur.
İndiyə qədər 1000-ə yaxın zülal növünün oliqomer struktura malik olduğu
sübut edilmiş və onların bir hissəsinin dördüncülü
strukturu tam müəyyənləş-
dirilmişdir. Dördüncülü strukturu tam aşkar edilən zülallar arasında laktatde-
hidrogenaza, fosforilaza A, tütün mozaikası virusunun ribonukleoproetini və b.
zülallar vardır. Bu zülalların strukturunun aydınlaşdırılması həyat proseslərinin
anlaşılması və bir sıra xəstəliklərin diaqnostikası
üçün böyük əhəmiyyətə
malikdir. Məsələn, laktatdehidrogenaza fermentinin strukturunun öyrənilməsi
nəticəsində onun izofermentləri arasında olan fərqlər aydınlaşdırılmışdır. Bu
izofermentlərin elektroforetik mütəhərrikliyi arasındakı
fərqlərdən ürək və
qaraciyər xəstəliklərinin diaqnostikasında istifadə edilir.
Dostları ilə paylaş: 
