Kaynak: ITAC International Trade Administration Commission of SA Haziran 2014
İthalat da ise sermaye malları tüketici ürünleri ve petrol ürünleri en fazla paya sahip ürünlerdir. İthal ikameci politikalar ihracatta başarılı olamasalar da pek çok üründe ithalata bağımlılığı azaltmıştır. 2010-2013 döneminde ana kalemlerin ithalatında ortalama % 15 oranında düşme görülmektedir. Tarım ürünleri ithalat içinde önemsiz bir yüzdeye sahip olduğu için dikkate alınmamıştır. Tarımsal anlamda tahıllar dışında kendi kendine yeter bir ülkedir.
5.4.5. Başlıca Maddelere Göre İthalat (2013)
Milyar Rand
GTİP
|
Madde Adı
|
Değer
|
Pay %
|
Büyüme%
|
2709
|
Ham petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar (ham)
|
139.031
|
14.03
|
7.6
|
2710
|
Petrol yağları
|
60.699
|
6.2
|
26.3
|
8703
|
Binek otomobilleri ve esas itibariyle insan taşımak üzere imal edilmiş diğer motorlu taşıtlar
|
51.591
|
5.3
|
-0.3
|
8517
|
Telefon hatları için elektrikli cihazlar
|
31.937
|
3.3
|
-24.8
|
8471
|
Otomatik bilgi işlem makineleri ve bunlara ait birimler; manyetik veya optik okuyucular, veri kayıt ve işlem makineleri
|
19.328
|
2.0
|
-23.2
|
3004
|
Tedavi veya korunmada kullanılmak üzere karışık veya karışık olmayan ürünlerden oluşan ilaçlar
|
17.151
|
1.8
|
4.7
|
8708
|
87.01 ila 87.05 pozisyonlarında yer alan motorlu taşıtların aksam, parça ve aksesuarları
|
11.948
|
1.2
|
-21.4
|
8704
|
Eşya taşımaya mahsus motorlu taşıtlar
|
11.595
|
1.2
|
10.4
|
8429
|
Kendinden hareketli buldozerler, greydeyler, ekskavatörler, küreyici yükleyiciler
|
9.295
|
1.0
|
-30
|
8443
|
Matbaacılığa mahsus makine ve cihazlar
|
8.680
|
0.9
|
-12.4
|
8431
|
Makina parçaları
|
7.550
|
0.8
|
-8.2
|
4011
|
Kauçuktan havalı yeni dış lastikler
|
7.224
|
0.7
|
20.5
|
1006
|
Rice
|
6.302
|
0.6
|
4.5
|
8502
|
Elektrikli jeneratörler ve konvertorler
|
6.103
|
0.6
|
8.9
|
7102
|
Elmaslar (işlenmiş olsun olmasın, fakat mıhlanmamış veya takılmamış)
|
6.104
|
0.6
|
28.9
|
9018
|
Tıp, cerrahi, dişçilik, veterinerlik alet ve cihazları
|
5.627
|
0.6
|
27.5
|
8504
|
Elektrik transformer, statik konverter
|
5.419
|
0.6
|
5.9
|
2818
|
Suni korendon (korundum); alüminyum oksit; alüminyum hidroksit
|
5.333
|
0.5
|
37
|
8541
|
Elektrik transistors, yarı iletkenler
|
5.072
|
0.5
|
38.5
|
8479
|
Makinalar özel amaçlı
|
4.887
|
0.5
|
23.1
|
|
Diğer
|
550.333
|
56.7
|
29.1
|
|
|
|
|
|
|
Genel Toplam
|
971.231
|
100
|
16.6
|
Kaynak:ITAC
5.4.6. Başlıca Maddelere Göre İhracat (2013)
Milyar Rand
GTİP
|
Madde Adı
|
2013
|
Pay %
|
Büyüme%
|
7110
|
Platinyum (işlenmemiş veya yarı işlenmiş ya da pudra)
|
68.731
|
8.7
|
7.1
|
2601
|
Demir cevherleri ve zenginleştirilmiş demir cevherleri
|
68.493
|
8,7
|
12.8
|
7108
|
Altın (işlenmemiş veya yarı işlenmiş ya da pudra halinde)
|
54.991
|
6.9
|
-22.3
|
2701
|
Taşkömürü; taşkömüründen elde edilen briketler
|
48.329
|
6.1
|
-14.6
|
7202
|
Ferro-alyajlar
|
30.299
|
3.8
|
5.2
|
8703
|
Binek otomobilleri ve diğer motorlu taşıtlar
|
30.160
|
3.8
|
3.9
|
2710
|
Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar
|
26.298
|
3.3
|
30.8
|
8704
|
Kamyonlar, eşya taşıma için motorlu araçlar
|
24.559
|
3.1
|
12.0
|
7102
|
Elmaslar (işlenmiş olsun olmasın)
|
17.357
|
2.2
|
23.5
|
8421
|
Santrifüjler; sıvıların veya gazların filtre veya arıtılmasına mahsus makina ve cihazlar
|
16.823
|
2.1
|
-3.9
|
2602
|
Manganez cevherleri
|
12.823
|
1.6
|
35.3
|
2610
|
Krom cevherleri ve konsantreleri
|
11.088
|
1.4
|
16.02
|
7601
|
İşlenmemiş alüminyum
|
9.540
|
1.2
|
22.5
|
8708
|
87.01 ila 87.05 pozisyonlarında yer alan motorlu taşıtların aksam, parça ve aksesuarı
|
7.867
|
1.0
|
6.6
|
0805
|
Narenciye taze ve kurutulmuş
|
7.793
|
1.0
|
6.9
|
7118
|
Metal paralar
|
7.162
|
0.9
|
26.4
|
2204
|
Şarap (üzüm)
|
7.111
|
0.9
|
20.5
|
1005
|
Mısır
|
6.270
|
0.8
|
29.8
|
7219
|
Paslanmaz çelikten yassı hadde mamulleri
|
5.288
|
0.7
|
-10.0
|
0808
|
Meyve (elma, armut)
|
5.261
|
0.7
|
36.5
|
|
Diğerleri
|
322.360
|
40.9
|
22.9
|
|
Genel Toplam
|
788.104
|
100
|
12.4
|
Kaynak: Güney Afrika Ticaret ve Sanayi Bakanlığı
BÖLÜM II
-
TÜRKİYE İLE EKONOMİK VE TİCARİ İLİŞKİLERİN GELİŞİMİ
1.1. Ticari ve Ekonomik İlişkilerin Genel Durumu
1.1.1. Ticari İlişkilerin Gelişimi
Türkiye ile Güney Afrika arasındaki dış ticaret hacmi 1991 ila 2000 yılları arasında 200-275 milyar ABD Doları seviyesinde gerçekleşirken, 2002 yılından itibaren bu ülke ile ticaret hacmimizde artış kaydedilmeye başlanmıştır.
Güney Afrika Cumhuriyeti, Ekonomi Bakanlığı (eski Dış Ticaret Müsteşarlığı) tarafından 2003 yılında uygulamaya konulan Afrika Ülkeleri ile Ekonomik İlişkilerin Geliştirilmesi Stratejisi kapsamında, Sahra Altı Afrika ülkeleri pazarına giriş için öncelikli ülke olarak belirlenmiştir. Bu çerçevede, 2003 yılından itibaren iki ülke arasındaki dış ticaret hacmi önemli bir artış trendine girmiş, 2002 yılında 298,6 milyon ABD Doları olan dış ticaret hacmimiz 2008 yılında 2,74 milyar ABD Dolarına yükselmiş, 2009 yılında küresel krizin de etkisiyle % 28,2 oranında gerileyerek 1,97 milyar ABD Doları olarak kaydedilmiştir. Dış ticaret hacmimiz 2010 ve 2011 yıllarında ise sırasıyla 1,25 milyar $ ve 2,46 milyar $ olarak gerçekleşmiştir. Dış ticaret hacmi 2012 yılında 1,7 milyar dolar 2013 yılında ise 2,1 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. 2014 yılında bu ülkeden yapılan ithalatımızda gerçekleşen yaklaşık % 40 oranındaki düşmeye paralel olarak dış ticaret hacminin 1,2 milyar dolar olarak gerçekleşmesi beklenmektedir.
Ülkemiz ile Güney Afrika arasındaki dış ticaret hacmi yıllar itibariyle artış göstermekle birlikte, dış ticaret dengesinin sürekli olarak ülkemiz aleyhine seyrettiği görülmektedir. Söz konusu açığın en önemli nedeni Güney Afrika’dan yapılan altın ithalatıdır. Güney Afrika’dan yapılan altın ithalatımız bu ülkeden yapılan toplam ithalatımız içerisinde, 2009 ve 2010 yılları itibariyle yaklaşık % 42’lik bir orana tekabül etmiş 2011 yılı itibariyle ise % 61,5 seviyesine çıkmıştır. 2013 yılından başlayarak altın ithalatımızda önemli düşüşler gerçekleşmiştir. 2014 yılında ticaret hacminin 1 milyara kadar düşmesinin nedenlerinden bir tanesi de altın ithalatımızda yaşanan önemli orandaki düşmedir.
Güney Afrika’ya yönelik ihracatımızda, petrol ürünleri, otomotiv sanayi ürünleri, karayolu ve binek taşıtları, elektrikli makine ve cihazlar, beyaz eşya ürünleri, dokumacılık ürünleri ve dış lastiklerin önemli ihraç kalemlerimizi teşkil ettiği görülmektedir.
Güney Afrika’dan ithalatımızda ise altın ve taşkömürü en önemli ithal kalemlerimizi teşkil etmekte olup, bu iki kalemin ithalatımızdan aldığı pay % 81 seviyesine çıkmaktadır. Diğer önemli ithal kalemlerimizi ise binek otomobiller, otomotiv yan sanayi ürünleri, filtre-arıtma cihazları, krom cevheri, ferro-manganez, demir-çelik ürünleri, kimyasallar ve sakatat et ürünleri oluşturmaktadır.
Öte yandan, ülkemizin Güney Afrika Cumhuriyeti ile gerçekleştirdiği ithalat ve ihracat rakamları konusunda, özellikle GAC’den yapılan ithalat rakamlarında, Türkiye istatistikleri ile Güney Afrika istatistikleri arasında önemli farklılıklar bulunmaktadır. Bu farklılıkların büyük bir kısmı, GAC istatistiklerinde altın ihracatının önemli bir kısmının ülke ismi belirtilmeden ‘origin of goods unknown’ şeklinde kaydedilmesinden kaynaklanmaktadır.
GAC’ne yönelik ihracatımıza dair değerlendirme:
Güney Afrika’ya yönelik ihracat istatistiklerinin incelenmesinden, bu ülkeye yönelik ihracatımızın 2013 yılında bir önceki yıla oranla % 62 oranında artarak 382 milyon dolardan 620 milyon dolara çıktığı görülmektedir. 2014 yılında ihracatın aynı seviyede kalması beklenmektedir.
İhracatımızın başlıca maddeler itibariyle kompozisyonu incelendiğinde; 2008 ve 2009 yıllarında ihracatımızın sırasıyla % 51 ve % 70’ini tek başına işlenmemiş altının oluşturduğu, 2010 yılında ise bu kalemin ihracattaki payının % 29’a düştüğü göze çarpmaktadır. Önceki yıllarda işlenmemiş altının ithalatımızda en önemli kalemi oluşturması ve bu ülkeye yönelik işlenmemiş altın ihracatımız olmamasına rağmen, 2008 yılından itibaren Güney Afrika ile ticaretimizde mevcut kalıplar ve ürün yapısı değişmiş ve bu ülkeye işlenmemiş altın ihracatı gerçekleştirilmiştir. 2013 yılına gelindiğinde altın ihracatının durması bu durumun konjonkturel bir gelişme olduğunu ortaya koymaktadır.
2013 yılı itibariyle kara ulaşım araçları, petrol yağları, elektrikli ev aletleri, tekstil elyafı mamulleri, makine ve cihazlar, demir çelik profiller, kauçuk ürünler, metallerden nihai ürünler en çok ihraç ettiğimiz ürünlerdir. 2014 yılı ilk on ayında da benzer ürünlerde ihracatın devam ettiği gözlenmektedir.
Güney Afrika Cumhuriyeti, ülkemizin ihracat yaptığı ülkeler arasında 44. sırada yer almakla birlikte, Afrika’da 6., Sahra-altında ise 1. sırada yer almaktadır.
GAC’nden yapılan ithalata dair değerlendirme:
Ülkemizin GAC’nden yaptığı ithalat istatistikleri incelendiğinde; bu ülkeden ithalatımızın 2013 yılında bir önceki yıla oranla % 15 oranında artarak 1,3 milyar dolardan, 1,5 milyar dolara çıktığı gözlenmektedir. Güney Afrika’dan ithalatımız 2007 ve 2011 yıllarında zirve noktası olan 2 milyar dolara ulaşarak aşmıştır.
G.Afrika’dan ithalatımızın büyük bir kısmını her dönemde işlenmemiş altın ve kömür oluşturmaktadır. Önceki yıllarda olduğu gibi, 2013 yılında da bu iki ithalat kaleminin toplam ithalatımız içindeki oranları sırasıyla; % 38 ve % 27 olmuştur. Buna göre, altın ve kömür ithalatı G.Afrika’dan ithalatımızın % 65’ini teşkil etmektedir.
Demir dışı metaller, metal cevherleri, demir ve çelik, organik kimyasallar, deri ve kösele ve kara ulaşım araçları ithalatımızdaki diğer önemli ürünleri oluşturmaktadır.
2014 yılında bir önceki yılla karşılaştırıldığında ithalatımızda gerçekleşen % 40’lık düşüşte altın ve kömür ithalatımızda meydana gelen düşme önemli rol oynamıştır.
Güney Afrika, ülkemizin ithalatında 35. sırada yer almakta olup, Afrika’da 3. sıradaki ithalat partnerimizdir.
Anlaşma_ve_Protokoller,_KEK_Toplantıları'>1.1.2. İkili Anlaşma ve Protokoller, KEK Toplantıları
Türkiye ile Güney Afrika arasındaki ticari ve ekonomik ilişkilerin yasal altyapısını oluşturan anlaşma ve protokoller aşağıda yer almaktadır.
Anlaşma
|
İmza Tarihi
|
İmza Yeri
|
Resmi Gazete Tarih - No
|
Ticaret ve Ekonomik İşbirliği Anlaşması
|
3 Mart 2005
|
Pretoria
|
31.08.2007 - 26629
|
Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması
|
3 Mart 2005
|
Pretoria
|
20.11.2006 - 26352
|
Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunmasına İlişkin Anlaşma
|
23 Haziran 2000
|
Ankara
|
01.04.2005 - 25773
|
Turizm Alanında İşbirliği Anlaşması
|
23 Haziran 2000
|
Ankara
|
04.11.2000 - 24220
|
Polis İşbirliği Anlaşması
|
14 Ekim 2003
|
Ankara
|
15.06.2004 - 25493
|
Kültür, Sanat, Eğitim, Bilim, Teknoloji, Spor, Dinlence ve Gençlik Alanlarında İşbirliği Anlaşması
|
14 Ekim 2003
|
Ankara
|
22.11.2005 - 26001
|
Hava Taşımacılığı Anlaşması
|
23 Ocak 1998
|
Pretoria
|
17.04.2004 - 25436
|
İstişarelere Dair Protokol
|
23 Haziran 2000
|
Ankara
|
07.09.2000 - 24163
|
Gümrük İdareleri Arasında İşbirliği ve Karşılıklı İdari Yardımlaşma Anlaşması
|
3 Mart 2005
|
Pretoria
|
|
KEK 1. Dönem Toplantısı Ortak Bildirisi
|
1 Nisan 2008
|
Pretoria
|
|
KEK 2. Dönem Toplantısı Ortak Bildirisi
|
16 Şubat 2012
|
Ankara
|
|
3 Mart 2005 tarihinde Pretoria’da imzalanan Ticaret ve Ekonomik İşbirliği Anlaşması uyarınca kurulan Türkiye-Güney Afrika Karma Ekonomik Komisyonunun (KEK) Birinci Dönem Toplantısı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Sayın Hilmi Güler ve Güney Afrika Ticaret ve Sanayi Bakanının eşbaşkanlıklarında, 31 Mart-2 Nisan 2008 tarihlerinde Pretoria’da gerçekleştirilmiştir. KEK 2. Dönem Toplantısı Protokolü ise 16 Şubat 2012 tarihinde Ankara’da imzalanmıştır. 3. Dönem Toplantısının 17-21 Şubat 2015 tarihlerinde Pretoria ve Cape Town’da gerçekleştirilmesine yönelik hazırlıklar yapılmış, ancak öngörülmeyen nedenlerle iptal edilmiştir.
Öte yandan, Güney Afrika’nın AB ile imzaladığı Ticaret, Kalkınma ve İşbirliği Anlaşması sonrasında, Türkiye’nin AB ile olan Gümrük Birliğinin getirdiği yükümlülükler ve ticari çıkarlarımız çerçevesinde, Güney Afrika’nın da dahil olduğu SACU-Güney Afrika Gümrük Birliği ile ülkemiz arasında bir Serbest Ticaret Anlaşması imzalanması amacıyla müzakerelere başlanması yönündeki girişimlere devam edilmektedir. Ancak, Güney Afrika makamlarının konuya ilişkin olumsuz tavırları sürmekte ülkemizle sınırlı sayıda üründe sınırlı tavizleri içeren tercihli bir anlaşmaya dahi olumlu bakmamaktadırlar.
Dostları ilə paylaş: |