Haqqin iZİ İLƏ

“TƏŞƏYYÖ” (ŞİƏLİK) SÖZÜNÜN LÜĞƏT MƏNASI

Cövhəri “Sihah əl-lüğə” əsərində yazır:“Şiəlik, müşayiət, yəni itaət etmək, kömək göstərmək, kiminsə rəhbərliyini qəbul etmək mənalarını ifadə edir”⁴ . “Tac əl-ərus”⁵ , “Lisan əl-ərəb”⁶ kitablarında da eyni məzmunlu ifadələrə rast gəlirik.

“Təşəyyö” (şiəlik) sözü bir termin kimi imamət məqamını Allah tərəfindən bəxş edilən bir məqam hesab edən baxışlar sistemindən törəmişdir. Bu ideologiyaya görə, imamın seçilməsi Allah tərəfindən müqqəddəs mətnlər vasitəsi ilə gerçəkləşməlidir. Bu arada sevgili Peyğəmbərimiz (s) özü də Allah-Taalanın peyğəmbərlərin (ə) arasında qoyduğu ənənəyə sadiq qalaraq özündən sonrakı imam və vəsilərin (canişinlərin) adını açıqlamışdır. Əli (ə) ilə başlayan və İmam Mehdi (əc.) ilə yekunlaşan bu ilahi insanlar həm dini ideallarımız, həm də Peyğəmbərdən (s) sonra İslam ümmətinə rəhbərlik etməli olan öndərlərdirlər. Mərhum Şeyx Cavad Müğniyə yazır: “Şiəlik, Peyğəmbər (s) tərəfindən Əlinin (s) imamlığını və xəlifəliyini - onun və övladlarının haqqında bu və ya digər mübaliğəyə, şişirtməyə yol vermədən - açıqlayan, təsdiqləyən müqəddəs mətnlərin, hədis və bildirişlərin mövcudluğunu qəbul etmək, ona inanmaq deməkdir”⁷ .

Şiəlik sözünün mənasına aydınlıq gətirdikdən sonra zühur əsrində hansı məzhəbin hakim olacağını aydınlaşdırırıq:

Allah-Taala buyurur: “Müşriklərin xoşuna gəlməsə də, onu (islamı) bütün dinlərin fövqündə (bütün dinlərdən üstün) etmək üçün Öz Peyğəmbərini doğru yolla və haqq dinlə göndərən Odur!” ⁸

Bu məsələ "Saff" (ayə: 9) surəsində və azacıq fərqlə "Fəth" (ayə: 28) surəsində təkrar olunmuşdur. Bu təkrar, Allahın öz dinini, yəni İslamı digər dinlərə qalib edəcəyi haqqında qəti qərarından xəbər verir.

"Zühur" sözünün lüğət mənası aşkar olmaq, üzə çıxmaqdır.¹ "Əla" ("علی") ön qoşması ilə işləndikdə üstünlük tapmaq mənasını ifadə edir. "Zühur" sözü bu mənada bir çox Quran ayələrində işlənmişdir.

Allah-Taala buyurur: “Onlar əvvəl də (Ühüd döyüşündə) fitnə törətmək istəmiş və sənin üçün bir para işləri alt-üst etmişdilər. Nəhayət, onlar istəmədikləri halda, haqq gəldi və Allahın əmri zahir oldu”.²

“İnsanların öz əlləri ilə etdikləri (pis əməllər, günahlar) üzündən quruda və suda fəsad (pozuntu) əmələ gələr (bəzi yerlərdə quraqlıq, qıtlıq olar, bəzilərində zərərli yağışlar yağar, zəlzələ baş verər, dənizlərdə gəmilər batar) ki, Allah (bununla) onlara etdiklərinin bir qismini (etdikləri bəzi günahların cəzasını) daddırsın və bəlkə, onlar (tövbə edib pis yoldan) qayıtsınlar”³ .

Yuxarıdakı ayədə "zühur" (لِيُظْهِرَهُ) sözündən başa düşülür ki, Allah çox da uzaq olmayan gələcəkdə İslam dinini digər bütün dinlərə qalib edəcəkdir. Bu qələbə, şanlı zəfər - çoxsaylı əhli-sünnə və şiə hədislərinə görə, - Peyğəmbər (s) soyundan bir şəxsin, yəni həzrət Mehdinin (əc.) əli ilə baş verəcəkdir.

Digər bir çox ayələrdən də həmin məna, yəni axırzamanda həzrət Mehdinin (əc.) zühuru anlaşılır.

İndi isə sual budur: İslam məzhəblərindən hansı biri əsl İslam xəttini davam etdirir ki, zühur əsrində də həmin xətt yer kürəsində xalis Məhəmməd (s) dini kimi həyata keçirilsin?

Qurana müraciət etməklə məlum olur ki, zühur əsrində hakim olacaq İslam bu gün şiə məzhəbində özünü göstərən İslamdır.

Allah-Taala buyurur: “Bu gün kafirlər dininizdən (onu məhv edə bilmədikləri üçün) əllərini üzdülər. Onlardan qorxmayın, Məndən qorxun! Bu gün dininizi sizin üçün kamil etdim, sizə olan nemətimi tamamladım və sizin üçün din olaraq islamı bəyənib seçdim”.⁴

O gün nə baş vermişdir ki, Allah ona görə öz dinini kamil etmişdir? O gün hansı hökm açıqlanmışdır ki, Allah xalqa öz nemətini onun vasitəsi ilə tamamlamışdır? O gün insanlara nə çatdırılımşdır ki, onun olması ilə Allah İslamın müsəlmanların dini olmasına razılıq vermişdir. Hansı ki o, olmasaydı razılıq olmayacaqdı.

Bütün bu sualların cavabı sözügedən ayənin nazilolma səbəbində və "əl-yəvm"in (ألیَومٍ) hansı gün olmasında yatır. O gün nə baş vermişdir, hansı göstəriş çatdırılmışdır?

Rəvayətlərə, təfsirçilərin "İkmal" ayəsi ilə bağlı izahlarına müraciət etdikdə görürük ki, ayənin nazilolma səbəbi Qədir-Xum günü ilə bağlıdır. Ayə Qədir-Xumda İmam Əlinin (ə) Allah tərəfindən xilafət və imamətə təyin olunmasından sonra nazil olmuşdur. Demək, Allahın razılaşdırılmış dini zühur dönəmində də, bütün dinlərə qələbə çalacaqdır. Bu, şiəlikdə, İmam Əliyə (ə) və on bir övladına (ə) tabe olmaqda təcəssüm edən dindir. Quranda oxuyuruq: “Allah aranızdan iman gətirib yaxşı işlər görənlərə - yalnız Mənə ibadət edərlər, heç nəyi Mənə şərik qoşmazlar deyə - onları özlərindən əvvəlkilər kimi yer üzünün varisləri edəcəyini, onlar (möminlər) üçün onların Allahın Özü bəyəndiyi dinini (islamı) möhkəmləndirəcəyini (hər tərəfə yayacağını) və onların qorxusunu sonra əmin-amanlıqla (arxayınçılıqla) əvəz edəcəyini vəd buyurmuşdur. Bundan sonra küfr edənlər, şübhəsiz ki, (Allahın itaətindən çıxmış) əsl fasiqlərdir!”⁵

Bu ayədə Allah-Taala buyurur ki, bizim vədimiz bəyəndimiz dini bərpa etməkdir. Bu bəyənilmiş din hansı dindir? Bu, "İkmal" ayəsində işarə vurulan dindir. Orada deyilir: “Bu gün dininizi sizin üçün kamil etdim, sizə olan nemətimi tamamladım və sizin üçün din olaraq islamı bəyənib seçdim”. Yəni həzrət Əmir əl-Mömininin imamətə, xilafətə təyin olunduğu gün. Demək, ayənin mənası budur ki, razılaşdırılmış, bəyənilmiş din İmam Əlinin (ə) vilayəti ilə birgə olan dindir. Zühur əsrində də həmin din hakim olacaqdır.