Hicaz 2 Besmele hac kulun Melâ’ya Yolculuğu

Mes’â" denir. Safâ ile Kâbe arası da 75 m. tutarındadır. Safâ’dan Merve’ye ve Merve’den Safâ’ya her bir gidişe "şavt" denir.

Günümüzde Safâ ile Merve ve bunların arası iki katlı kapalı bir alan hâline getirilmiş olup izdiham dolayısıyla birkısım hacılar üst katta sa’y etmektedir.

11 Hervele yapılan yer (yeşil direkler arası / Kâbe-Zemzem-Mes’a hattı); Safâ ve Merve tepeleri arasında, mesafesi 57 m. olan iki noktadır. Hâcer validemiz oğlu İsmail’i görebilmek için, Safâ’nın 20 metre kadar yakınında olan bu yeşil direkler arasında koşmuş idi.

Sa’yin aslı, Hz. Hâcer validemizin, henüz kendisini emmekte olan oğlu Hz. İsmail için su ararken bu iki tepe arasında gidip-gelmesi hatırasına dayanmaktadır.

12 İfrad veya kırân haccına niyet edenler ise ihramdan çıkamazlar. İfrad haccına niyetlenenler kudûm tavafını yapmış olarak ve ihramlı vaziyette günlerini geçirirler. Kırân haccına niyet edenler ise umre için tavaf ve sa’y yapmış sayılırlar; Hanefîler’e göre ayrıca hac için kudûm tavafı ve sa’y yaparlar.

13 Peygamberimiz’in (s.a.s.) Veda Haccı:

6 Zihhicce Salı: Sabahleyin gusledip Kavsâ adlı devesi üzerinde Kudâ’dan Ebtah’a gelip, Mekke’ye üst tarafından girdi ve bu mübarek yolculuğu Benî Şeybe kapısından girdiği Kâbe-i Muazzama’da sona ermiş oldu. İçerisine de girdiği Kâbe’yi tavaf edip, Safâ ve Merve arasında sa’y etti. Mekke’deki evlerde kalmayıp çadırını Ebtah’a kurdurdu.

7 Zilhicce Çarşamba: Mekke’de kaldı, öğleden sonra insanlara hitap etti.

8 Zilhicce Perşembe: Mina’ya gidip orada konakladı. (Terviye günü).

9 Zilhicce Cuma: Güneş’in doğuşundan sonra Arafat’a hareket etti. Gurup zamanına kadar orada kaldıktan sonra Arafat’tan döndü. (Vâkidî, Megâzî, III. 1089-1090).

14Arafat Mekke’nin 21 km. doğusunda, Tâif dağ yolu üzerinde, ova görünüşünde, 14 km. kare düz bir alandır. Doğudan batıya 6.5 km., kuzeyden güneye 12 km. uzunlukta olan bu sahanın kuzey kesiminde Cebel-i Rahme bulunmaktadır.

Mekke – Mina 6, Mina – Müzdelife 3.50, Müzdelife – Arafat 14 km. kadardır.

15Bu yere Arafat adının veriliş sebebi kesin olarak bilinmemekte ise de bu konuda bazı görüşler ileri sürülmektedir. Hz. Âdem ile Hz. Havvâ’nın yeryüzüne indikten sonra burada buluşup tanışmaları veya Cebrâil’in Hz. İbrahim’e haccın nasıl ve nerelerde yapılacağını öğretirken Arafat’a geldiklerinde, ona “Arafat” veya “Arefe” (Günyetü’t-Tâlibîn, s. 333) dendiği kaynaklarda zikredilmiştir. Ayrıca dünyanın her tarafından gelen insanların bu yerde birbirleriyle görüşüp tanışmaları veya günahlarını itiraf ederek Allah’tan af dilemeleri, af dileyenlerin affedilmelerinden sonra günah kirlerinden temizlenip Allah katında güzel bir kokuya sahip olmaları sebebiyle bu adın verildiği de ileri sürülen görüşler arasındadır.

16Arafat’ın batısında Nemîre Mescidi bulunmaktadır. İbrahim Mescidi ve Arafat Musallâsı diye de adlandırılan bu mescidin kıble yönüne gelen ilk yarısı Arafat sınırları dışındaki Urene vadisinde, ikinci yarısı ise Arafat sınırları içinde kalmaktadır.

17 İbn Mâce, “Menâsik”, 57; Ebû Dâvûd, “Menâsik”, 68; Termizî, “Tefsir”, 3.

18 Bu hutbe, 632 yılında Peygamber (s.a.s.) Efendimiz tarafından yüz bini aşkın müslümana irad edilmiştir.

19 Sonra hacılar burada gecelerler. Burada gecelemeyen hacıya, bir koyun kurban etme cezası gerekir. Fecir doğunca, hacılar sabah namazını, ilk vaktinde ortalık aydınlanmadan (Hanefî mezhebine göre ortalık aydınlandığı vakit) kılarlar. Bu ittifak edilmiş bir husustur.

Hacılar sabah namazını kıldıkları zaman, oradan şeytan taşlamak için küçük taş alırlar. Sonra Meş’ar-i Harâm (Kuzah) dağına giderler. Eğer mümkün olursa hacı, bu dağın üstüne çıkar, yoksa ona yakın bir yerde durur, Allah’a hamdeder, telbiye ve tekbir getirir. Sonra güneş doğmadan önce oradan ayrılır.

Muhassir Vâdisi’nde (15-20 m.) hızlıca yürüme müstehabtır (F. er-Râzî, a.g.e., c. 4, s. 516).

20 Peygamber (s.a.s.) Efendimiz’in VEDA HACCI:

10 Zilhicce Cumartesi: Akabe’de cemresini attıktan sonra Mina’ya döndü, ihram içinde olduğu halde birtakım hutbeler (Veda hutbeleri) irad etti, kurban kesti, saçlarını kısalttı ve ihramdan çıktı, sonra Mekke’ye giderek ziyaret tavafını yaptı, buradan Mina’ya döndü ve öğle namazını kıldı.

11-13 Zilhicce Pazar – Salı: Mina’da kaldı.

14 Zilhicce Çarşamba: Seher vakti Mekke’ye girdi, veda tavafını yaptı, sabah namazı ve güneşin tuluundan sonra Mekke’den ayrıldı, Medine’ye yöneldi (Vâkidî, Meğâzî, c. III, s. 1098).

21 Cemrelere, usûlüne uygun olarak taş atmak haccın vâciplerindendir.

Gece yarısından sonra herkese Cemre-i Akabe’ye taş atmak câizdir (Şâfiî ve Hanbelî mezhebi). Mutlak surette fecir doğduktan sonra atılır (Hanefîler ve Mâlikîlerin kavli).

Peygamber (s.a.s.) Efendimiz, “Güneş doğmadıkça cemreyi atmayın,” buyurdu (Beşler: Buhârî, Müslim, Tirmizî, Ebû Dâvûd, İbni Mâce).

22 Hedy, kulun Rabbisine gönderdiği hediye mesâbesinde olduğu için böyle isimlendirilmiştir. Hediyeyi hediye eden kimse hediye ettiği yere gönderdiği zaman “hediye” diye adlandırılır. Bu durumda kurbanlar Harem bölgesinde kesilir (F. er-Râzî, a.g.e., c. 4. s, 469).

23 Peygamberlerin rüyaları vahiy türündendir. Böyle olunca Hz. İbarahim’in vazifesi, bu işi yerine getirmekle meşgul olması, bu hususta oğluna müracaat etmemesi gerekir ve rüyada görülen her şeyin hak olduğu sabit olmuş olsaydı, böyle bir tefekküre ihtiyaç kalmazdı. “Hz. İbrahim (a.s.), gördüğü bu rüyadan dolayı, bu hususta mütereddit idi. Ancak ne var ki, gördüğü bu rüya, açık bir vahiy ile desteklenmiştir.” denilmesi mümkündür.

Kurban etme emri, kurban etmeye değil, ön hazırlıklarını yapmakla emrolunduğuna delâlet eder (F. er-Râzî, a.g.e., c. 18, s. 626, 629).

24 Peygamber (s.a.s.) Efendimiz’in Veda Haccı;

11-13 Zilhicce Pazar – Salı: Mina’da kaldı.

14 Zilhicce Çarşamba: Seher vakti Mekke’ye girdi, veda tavafını yaptı, sabah namazı ve güneşin tuluundan sonra Mekke’den ayrıldı, Medine’ye yöneldi. (Vâkidî, Meğâzî, III. 1098).

25 Buhârî, “Büyû”, 53; “Cihad”, 71, 74; “İ’tişam”, 16; Müslim, “Hac”, 454, 456,462, 473, 475, 478.

26 Peygamber (s.a.s.) Efendimiz, ashâbın içinde evi olmayanları barındırmak gayesi ile mihrâbın arka tarafında bir gölgelik yaptırdı. Burada daima 50-100 garip ve fakir bulunurdu. Bunlar ehl-i suffa (sofa ehli) diye anılırlar.