Hldlniava V l h o n I n, I,1 V a hjhvi 3a I o I l n V 31 V h fi 11 fi

PARASKEVİ (AYİA) KİLİSESİ

Sarıyer İlçesi'nde, Tarabya'da, Yeniköy Caddesi üzerindeki bir aralıktan girilen, yeşilliklerle çevrili avluda yer alır. Aynı adlı ayazma, avluda, dört basamak aşağıdadır. Önceleri İoannes Prodromos'a ithaf edilmiş olan kilise, 1868'de Yeoryios Zarifis' in katkılarıyla Ayia Paraskevi'ye ithafen yeniden inşa edilmiştir.

Mimari: Doğu-batı doğrultusunda dikdörtgen planlı olan kilisenin batısında, ku-zey-güney doğrultusunda dikdörtgen planlı narteks dışa çıkıntı yapar. Kilise kuzey, güney ve doğusunda yarım yuvarlak çıkın-' tılıdır. Dışta, ortada yüksek kasnak üzerindeki kubbe ile örtülü yapıda kubbenin doğu ve batısında, kuzey-güney doğrultusunda iki yüzlü kırma çatı yer alır. Narteksin örtüsü, doğu-batı doğrultusunda iki yüzlü kırma çatıdır. Dışta tamamen sıvalı olan yapıda cepheler silme ve kademelerle hareketlendirilmiştir.

Kilise karma plan tipindedir. Doğu-batı doğrultusunda dikdörtgen naos, doğuda içte yarım yuvarlak apsis ile sınırlanır. Naosta merkezi mekân, kuzey ve güneyde yarım yuvarlak eksedralar ile genişletilmiştir. Naosun batısında, kuzey-güney doğrultusunda dikdörtgen planlı narteks yer alır. Narteks üzerinde bulunan kuzey-güney doğrultusunda dikdörtgen planlı galeri yanlarda naosa doğru çıkıntılıdır.

Kilisede mekân düzenlemesini sağla-

yan, doğu-batı doğrultusunda bitişik ikili taşıyıcılar yuvarlak kemerlerle bağlanır. Ahşap olan taşıyıcılar kesitli ve mermer görünümünde beyaz boyalıdır.

Yapının örtü sisteminde kubbe, yarım kubbe ve çapraz tonoz uygulanmıştır. Merkezi mekânın örtüsü, pandantiflerle geçilen yüksek kasnak üzerindeki kubbe, kuzey ve güney eksedralar ile apsisin örtüsü yarım kubbedir.

Kilisede, naosa açılan üç girişten ikisi kuzey ve güneyde karşılıklı ve yuvarlak kemerli, nartekste bulunan diğer giriş eksende ve basık kemerlidir. Nartekse üç yönde, eksende ve yuvarlak kemerli birer giriş açılır. Yapıda, kuzey-güney eksed-raları ve apsiste bulunan eş boyutlu üçer pencere aynı hizada ve yuvarlak kemerlidir. Batıda, üstte üçlü pencere düzenlemesi ile iki yandaki birer pencere aynı hizadadır ve alttaki girişe bitişik birer pencere ile yanlardaki birer pencere yuvarlak kemerlidir. Kubbe kasnağında simetrik on iki küçük pencere vardır. Naosta apsisin iki yanındaki simetrik nişler yarım yuvarlaktır.

Naosun doğusundaki mermer ikonostasis, İyon başlıklı pilastrlarla bölümlenmiş-tir. Kuzeybatıdaki ikili sütunda bulunan ahşap ambon ve güneydoğudaki ikili sütun önünde yer alan ahşap despot koltuğu, oyma ve kabartma tekniğinde, bitkisel ve geotmetrik motiflerle bezelidir.

ZAFER KARACA