Hldlniava V l h o n I n, I,1 V a hjhvi 3a I o I l n V 31 V h fi 11 fi

REŞADİYE MEKTEBİ

Eyüp İlçesi'nde, İskele Caddesi ile Boyacı Sokağı'nın kesiştiği köşede, V. Mehmed (Reşad) (hd 1909-1918)(->) tarafından, bitişiğindeki V. Mehmed Türbesi'yle birlikte yaptırılmıştır. Tasarımı ünlü mimar Ke-maleddin Bey(->) tarafından 1910'da gerçekleştirilen mektep, 1911'de eğitime başlamış ve yönetimi o günkü Maarif Nezareti tarafından yürütülmüştür. Bina Cum-huriyet'ten sonra ilkokul olarak kullanılmış, 1957'de geçirdiği bir onarımdan sonra ortaokula dönüştürülmüştür.

Mimarın meslek yaşamında tasarladığı ilk eğitim yapısı olan Reşadiye Mektebi, bitişiğindeki türbeye göre oldukça yalın bir dış görünüm sergilemekte, buna karşılık, yapıldığı dönemin eğitim programlarına uygun, iyi çözümlenmiş bir plana sahip bulunmaktadır. Planda dersliklerin doğru bir aydınlanma için kuzeye

yönlendirilmelerine, yönetici ve öğretmen odalarının ana giriş yakınında, öğrencilerden uzak bir bölümde toplanmalarına özen gösterilmiştir.

İki katlı, altı derslikli olan okul taşıyıcı duvar sistemine göre gerçekleştirilmiş, döşemelerde volta sistemi kullanılmış, üzeri ahşap, kırma, kiremit kaplı bir çatıyla örtülmüştür. "L" biçiminde planlanmış olan yapının zemin katında 3 derslik, bugün toplantı salonu olarak kullanılan l yemekhane, 4 öğretmen odası ve tuvaletler bulunmaktadır. Zemin kat planını genel olarak yineleyen üst katta, toplantı salonunun üzerine gelen ve bugün kitaplık olarak kullanılan, sekizgen planlı, üzeri kubbeli büyük oda, ilk yapıldığında mescit olarak kullanılmıştır. Okulun Halic'e yönelen ucundaki bu mescit, bu dönemde din eğitiminin ilk eğitim programları içinde hâlâ önemini koruduğunu belirlemektedir. Mescidin üzerindeki kubbe, yapının biçimsel yönden Eyüp'ün genel görünümüne uymasını sağlamış, bunun yamsıra kullanılan sivri kemerli pencerelerle geniş saçaklar, Kemaleddin Bey'in kuramını belirlediği Ulusal Mimarlık anlayışının üslup özelliklerini günümüze yansıtmışlardır.

İşlevselliği vurgulayan planlarının yamsıra, giriş doğrultusuna göre simetrik bir biçimde düzenlenmesine özen gösterilmiş olan yapının ön cephesi, Kemaleddin Bey'in tasarladığı binaların dış cephelerinin düzenlenmesine verdiği önemi belirlemektedir. Oldukça serbest bir biçimde planlanmış olan okulun bu cephesinde orta bölüm yüzeyden dışarıya ve çatı düzeyinden yukarıya doğru taşırılarak giriş doğrultusu vurgulanmış, basık kemerli kapı geniş bir silme ile çerçevelenerek üzerine yarım daire biçimli bir kitabelik yapılmış, daha sonra da bunun içine kabartma bir ay-yıldız yerleştirilmiştir. Zemin katta ve üstteki mescitte penci kemerli pencereler kullanılmış, geri kalan pencereler dikdörtgen olarak bırakılmışlardır. Üst kat pencerelerinin tümü, bu katta duvar kalınlığının inceldiğini belirleyen, yüzeyden girintili dikdörtgen panolar içine yerleştirilmişlerdir. Yalın bir görünümü olan binanın cephelerinde, girişte, hemen saçak altındaki bir düzine geometrik kabartma dışın-

da hiçbir bezeme bulunmamaktadır. Kesme taşla yapılmış olan giriş bölümü dışında tüm yapı yüzeyleri sıvanarak kesme taş görünümü verecek biçimde yatay çizgilerle derzlenmiş, yapı geniş saçaklarla bitirilmiştir.

Reşadiye Mektebi Ulusal Mimarlık anlayışına uygun cepheleri, olumlu plan çözümü ve bulunduğu çevreye uyum gösteren genel kütle düzeni ile, yapıldığı dönemin eğitim anlayışına örnek bir eğitim yapısı olarak dikkati çekmektedir. Bibi. Yavuz, Mimar Kemalettin, 196-201.

YILDIRIM YAVUZ